در ابتدا، لازم است به خاطر داشته باشید که نوزاد شما با ورود به شش ماهگی از زندگی خود میتواند استفاده از غذاهای جامد را آغاز کند. اما زمانی که فرزند شما خوردن غذاهای جامد را شروع کرد، انتخاب بهترین ترکیب از مواد غذایی برای حفظ سلامت و روند رشد او ضروری است. در صورتی که شما هم به عنوان یک مادر جوان، در این مورد مشکل دارید، مقاله زیر را با دقت بخوانید. در ادامه این مقاله، بهترین غذاهای مقوی برای مصرف نوزادان کوچک، همراه با دستورالعمل تهیه آنها ارائه شده است.
اگر میخواهید برای نوزادتان از گوشت غذا تهیه کنید این مطلب دستورات غذایی با انواع گوشت برای نوزادان را بخوانید
آیا میتوان قبل از سن شش ماهگی، غذاهای جامد را در برنامه روزانه نوزاد خود قرار داد؟
شیر مادر تنها غذایی است که نوزاد شما باید تا سن 6 ماهگی دریافت کند. با این حال، شما میتوانید بعد از سن چهار ماهگی، غلات را در برنامه غذایی فرزند خود قرار دهید (با مشورت پزشک متخصص اطفال). غذاهای جامد دیگر را تنها پس از شش ماهگی فرزند خود، در برنامه غذایی او قرار دهید. لازم است بدانید که همه پزشکان متخصص اطفال، به شدت به مادران جوان توصیه میکنند که تا سن شش ماهگی، فرزند خود را فقط با شیر، بهویژه شیر مادر تغذیه کنند.
اولین مواد غذایی برای تغذیه نوزادان کدامها هستند؟
اولین مواد غذایی برای تغذیه نوزادان کوچک، آنهایی هستند که در معده نوزاد سنگینی نکرده (راحتالهضم باشند) و هیچ نوع آلرژی را در بدن او ایجاد نکنند. این مواد غذایی را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد: میوهها، سبزیجات، گوشت و غلات. جالب است بدانید که نوزاد شما چربی را از شیر مادر دریافت میکند، بنابراین هیچ نیازی به اضافه کردن چربی در برنامه روزانه فرزند خود ندارید. با این حال، شما میتوانید نصف قاشق چایخوری از انواع روغنهای سالم را در برنامه روزانه فرزند خود قرار دهید. اگر قصد دارید روغن را در رژیم غذایی نوزاد خود بگنجانید، میتوانید قبل از پختن سبزیجات یا گوشت، این مواد غذایی را به روغن آغشته کنید.
دستورالعملهایی جهت تهیه غذاهای مقوی برای نوزادان:
دستورالعملهای ارائهشده برای تهیه غذای نوزادان شش ماهه به سه دسته تقسیم میشوند:
- دستورالعملهای گیاهی
- دستورالعملهای غیر گیاهی
- دستورالعملهای مبتنی بر میوه
دستورالعملهای گیاهی برای تهیه غذای نوزادان:
1- پوره هویج و سیبزمینی:
این غذا، یک پوره ساده، شیرین و حاوی مقدار زیادی مواد مغذی است. شما برای تهیه پوره هویج و سیبزمینی به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان هویج خردشده
- 1 فنجان سیبزمینی
- آب
طرز تهیه پوره هویج و سیبزمینی برای نوزادان:
سیبزمینی را پوست کنده و آن را به شکل مکعبهای کوچک خرد کنید. سپس، آنها را در یک قابلمه قرار داده و روی سیبزمینیها آب بریزید تا قطعات سیبزمینی کاملاً در آب قرار گیرند. برای مدت 15 دقیقه، قابلمه را روی شعله متوسط قرار داده و درب آن را ببندید. هویج را به طور جداگانه، برای مدت 5 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید. سپس، با چنگال، آنها را چک کنید؛ اگر هویجها نرم شد، از روی اجاق گاز بردارید، در غیر این صورت، برای مدت زمان بیشتری آن را بجوشانید. در نهایت، سبزیجات پخته را از روی اجاق گاز بردارید تا کمی خنک شود. سپس، هویج و سیبزمینی را در یک مخلوطکن بریزید تا پوره نسبتاً غلیظی به دست آید.
2- پوره هویج و لوبیا سبز:
لازم است بدانید که لوبیا سبز و هویج غنی از ویتامینها هستند؛ بنابراین، ترکیب این دو ماده غذایی میتواند اولین غذای سالم برای نوزاد شما در سن شش ماهگی باشد. شما برای تهیه پوره هویج و لوبیا سبز به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان لوبیا سبز خردشده
- 1 فنجان هویج پخته
- 5 فنجان آب
طرز تهیه پوره هویج و لوبیا سبز برای نوزادان:
لوبیا سبز و هویج را در یک ظرف ریخته و آب کافی به آن اضافه کنید تا سبزیجات کاملاً در آب قرار گیرند. سپس، سبزیجات را به مدت 25 دقیقه بر روی شعله متوسط قرار داده و درب قابلمه را ببندید. بعد از پخت هویج و لوبیا سبز، آنها را از روی شعله بردارید تا اندکی خنک شوند. در نهایت، هویج و لوبیا سبز را به یک مخلوطکن انتقال داده و مقداری آب به آنها اضافه کنید؛ سبزیجات پخته را در داخل مخلوطکن، با یکدیگر مخلوط کنید تا پوره نسبتاً غلیظی به دست آید.
3- خوراک برنج و هویج:
این غذا، یک ترکیب مناسب از هویج غنی از ویتامین و برنج غنی از کربوهیدرات است. شما برای تهیه خوراک برنج و هویج به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 3 فنجان هویج پخته
- 4 فنجان برنج
- 5-6 فنجان آب
طرز تهیه خوراک برنج و هویج برای نوزادان:
برنج را به طور کامل با آب بشویید و آن را در یک قابلمه قرار دهید. هویج خردشده و پخته را به آن اضافه کرده و قابلمه را با آب پر کنید. اطمینان حاصل کنید که برنج و هویج کاملاً در آب قرار گیرند. در صورت نیاز، آب بیشتری نسبت به دستورالعمل ارائهشده اضافه کنید. قابلمه را به مدت 25 دقیقه روی شعله متوسط قرار داده و درب آن را ببندید. مواد داخل قابلمه را آنقدر بجوشانید تا برنج و هویج نرم شوند. پس از آماده شدن، برنج و هویج را با استفاده از چنگال له کنید تا نوزاد شما بهراحتی بتواند آن را بخورد.
4- خوراک جو و کلم بروکلی:
به خاطر داشته باشید که جو از غنیترین منابع فیبر است که مانع بروز یبوست در بدن نوزادان میشود. این در حالی است که کلم بروکلی بسیاری از ویتامینهای موردنیاز بدن نوزادان را فراهم میکند. شما برای تهیه خوراک جو و کلم بروکلی به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 2 فنجان جو دو سر
- 1 فنجان کلم بروکلی خردشده
- 4-5 فنجان آب
طرز تهیه خوراک جو و کلم بروکلی برای نوزادان:
جو را شسته و به مدت 12 ساعت خیس کنید. سپس، جو دوسر خیسخورده را در همان آب، برای مدت 15-20 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. قابلمه جو را هم بزنید تا اطمینان حاصل کنید که جو دو سر پخته شده است. کلم بروکلی را در یک ظرف دیگر به مدت 10 تا 15 دقیقه روی شعله متوسط، با درب بسته، بجوشانید. کلم بروکلی را از روی شعله بردارید تا اندکی خنک شود؛ جو دوسر پخته را به آن اضافه کرده و مواد را با هم مخلوط کنید. از یک چنگال برای ترکیب جو و کلم بروکلی استفاده کنید تا خوردن آن برای نوزاد شما راحت باشد.
5- پوره سیبزمینی و کدو حلوایی:
عطر و طعم شیرین و کرهای این مخلوط، قطعاً نوزاد شما را عاشق خود میکند. با این حال، لباس او را کثیف خواهد کرد. شما برای تهیه پوره سیبزمینی و کدو حلوایی به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان سیبزمینی
- 1 فنجان کدو حلوایی خردشده
- 2 فنجان آب
طرز تهیه پوره سیبزمینی و کدو حلوایی برای نوزادان:
سیبزمینی را برای مدت 15-20 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. کدو حلوایی خردشده را در قابلمهای ریخته و برای مدت 10 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید. سپس، صبر کنید تا کدو حلوایی سرد شود؛ آن را در یک ظرف بزرگ، با سیبزمینی مخلوط کنید. یادتان باشد که قبل از مصرف، هر لقمه را با پشت قاشق له کنید تا خوردن آن برای فرزندتان راحت باشد.
دستورالعملهای غیر گیاهی برای تهیه غذای نوزادان:
6- سوپ مرغ:
سوپ مرغ از جمله غذاهای آسانی است که مادران جوان میتوانند برای تغذیه نوزاد شش ماهه خود، از آن استفاده کنند. شما برای تهیه سوپ مرغ به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 2 فنجان قطعات مرغ با استخوان
- 5-6 فنجان آب
طرز تهیه سوپ مرغ برای نوزادان:
سوپ مرغ از جمله سریعترین غذاهایی است که مادران جوان میتوانند برای تغذیه نوزاد خود تهیه کنند. برای تهیه این غذای مقوی، قطعات مرغ را همراه با استخوانها بر روی شعله متوسط قرار دهید تا به مدت نیم ساعت بجوشند. سپس، قابلمه را از روی شعله بردارید و اجازه دهید تا به طور طبیعی خنک شود. قطعات مرغ و استخوانها را جمع کرده و مایع را از صافی عبور دهید. قبل از تغذیه نوزاد خود با سوپ مرغ، حتماً دمای غذا را دوباره بررسی کنید.
7- پوره مرغ و ارزن (راگی):
ارزن که با عنوان "راگی" نیز شناخته میشود، حاوی غنیترین مواد معدنی است. همچنین، مرغ حاوی انواع ماده مغذی ضروری برای حفظ سلامت و افزایش روند رشد نوزادان میباشد. شما برای تهیه پوره مرغ و ارزن به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 2 فنجان آرد ارزن
- 2 فنجان مرغ بدون چربی
- 5 فنجان آب
طرز تهیه پوره مرغ و ارزن برای نوزادان:
برای تهیه این پوره خوشمزه و مقوی، قابلمه را با آب پر کنید. آرد ارزن را با آن کرده کنید و آن را بر روی شعله گاز قرار دهید تا مواد به جوش آید. پس از جوشیدن مخلوط به مدت 7-10 دقیقه، آن را هم بزنید، طوری که هیچ تودهای در داخل قابلمه باقی نماند. اگر احساس میکنید که مواد داخل قابلمه بیش از حد سفت شده است، آب بیشتری به آن اضافه کنید. سپس، پوره بهدستآمده را به مدت 25 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. دوباره مواد داخل قابلمه را بررسی کنید تا در صورت نیاز، مجدداً آن را جوشانده یا رقیق نمایید. مرغ را در ظرف جداگانهای پخته، صبر کنید تا خنک شود. در نهایت، همه مواد را داخل مخلوطکن ریخته و باهم ترکیب کنید، طوری که خمیر یکدستی به دست آید. پوره مرغ و ارزن نوزاد شما آماده است!
اگر به دنبال مواد غذایی پر کالری برای نوزاد خود هستید این مطلب 10 ماده غذایی پر کالری برای نوزادان را بخوانید
8- پوره گوشت و سیبزمینی:
یک دستورالعمل غذایی ساده برای نوزادان شش ماهه، پوره گوشت و سیبزمینی است. شما برای تهیه پوره گوشت و سیبزمینی به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان گوشت بدون استخوان
- 1/1 فنجان سیبزمینی پخته
- 3-4 فنجان آب
طرز تهیه پوره گوشت و سیبزمینی برای نوزادان:
گوشت را در یک قابلمه ریخته و برای مدت 30 تا 35 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید. یادتان باشد که در حین پخت گوشت، حتماً درب قابلمه بسته باشد. در یک ظرف جداگانه، سیبزمینی را روی شعله متوسط به مدت 20 تا 25 دقیقه بجوشانید. در نهایت، صبر کنید تا گوشت پخته و سیبزمینی خنک شوند؛ آنها را به مخلوطكن انتقال داده و باهم ترکیب کنید، طوری که خمیر یکدستی به دست آید.
9- فرنی گوشت و برنج:
ترکیب گوشت و برنج، ناهار ایدهآل برای فرزند شش ماهه شما به ارمغان میآورد. شما برای تهیه فرنی گوشت و برنج به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان گوشت بدون استخوان
- 1 فنجان آرد برنج
- 1/2 فنجان برنج
- 4-5 فنجان آب
طرز تهیه پوره گوشت و سیبزمینی برای نوزادان:
گوشت را در قابلمهای، بر روی شعله متوسط قرار داده و بجوشانید تا پخته شود. سپس، به مدت 20 تا 25 دقیقه صبر کنید تا خنک شود. بررسی کنید که آیا قطعههای گوشت به طور کامل پخته شده است یا خیر. اگر گوشت به طور کامل پخته باشد، آن را به یک ظرف جداگانه ریخته و آرد برنج و برنج را اضافه کنید. پس از افزودن مقداری آب، قابلمه را روی شعله متوسط قرار دهید تا مواد داخل آن به جوش آید. هنگامی که مخلوط به جوش آمد، شعله را زیاد کرده و به مدت 10 دقیقه آن را به طور مداوم هم بزنید تا از تشکیل توده در غذای نوزادتان جلوگیری کنید. سپس، به مدت 10-15 دقیقه، مواد را روی شعله ملایم قرار دهید تا فرنی نوزاد شما آماده شود. زمانی که فرنی خنک شد، آن را با چنگال له کنید تا خمیر یکدستی به دست آید. همچنین، گوشت را به قطعات کوچک خرد کنید تا خوردن آن برای نوزاد شما آسان شود.
10- پوره مرغ و ریشه چغندر:
پوره مرغ و ریشه چغندر یک غذای رنگی است که به احتمال زیاد، توجه نوزاد شما را جلب خواهد کرد. شما برای تهیه پوره مرغ و ریشه چغندر به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان ریشه چغندر قند
- 1 فنجان مرغ بدون چربی
- 5-6 فنجان آب
طرز تهیه پوره مرغ و ریشه چغندر برای نوزادان:
قابلمهای را پر از آب کرده و آن را برای مدت 20 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید تا به جوش آید. قطعههای ریشه چغندر و مرغ را به آب جوش اضافه و برای 20-25 دقیقه، آنها را با شعله متوسط بجوشانید. سپس، غذای خود را از روی شعله بردارید و صبر کنید تا اندکی خنک شود. در نهایت، قطعات مرغ و ریشه چغندر را در یک مخلوطکن قرار داده و باهم مخلوط کنید تا غذای مورد نیاز فرزند شما به دست آید.
دستورالعملهای مبتنی بر میوه برای تهیه غذای نوزادان:
11-پوره سیب و بلوبری:
پوره سیب و بلوبری، غذای خوشمزهای است که شما میتوانید برای نوزاد شش ماهه خود تهیه کنید. شاید، پوره سیب و بلوبری به عنوان اولین دسر نوزاد شما باشد. شما برای تهیه پوره سیب و بلوبری به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان بلوبری
- 1 فنجان سیب خردشده، همراه با پوست
- 2-3 فنجان آب
طرز تهیه پوره سیب و بلوبری برای نوزادان:
لازم است به خاطر داشته باشید که جوشاندن سیب با پوست (که غنی از مواد مغذی است)، تأثیر آن در رشد نوزاد شما را چندین برابر میکند. برای این منظور، سیب را در آب ریخته و به مدت 15-20 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. بررسی کنید که سیب و پوست آن به خوبی پخته شده باشند. هنگامی که سیبها کاملاً پخته شدند، آنها را از آب بیرون بیاورید و صبر کنید تا خنک شوند. در یک ظرف جداگانه، حدود یک لیتر آب بریزید. بلوبری را در یک سبد قرار داده و به مدت 15-20 دقیقه بخارپز کنید. بخارپز کردن بلوبری، خود میوه و پوست آن را نرم میکند. پس از سرد شدن بلوبریها، آنها را همراه با سیب پخته در مخلوطکن ریخته و مقداری آب به آن اضافه کنید. مواد را با هم مخلوط کنید تا پوره یکدستی به دست آورید.
12- پوره موز و آووکادو:
لازم است بدانید که بچهها عطرها و طعم شیرین را دوست دارند؛ پوره موز و آووکادو غذایی شیرین و خامهای است. شما برای تهیه پوره موز و آووکادو به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 عدد آووکادو
- 1 عدد موز
طرز تهیه پوره موز و آووکادو برای نوزادان:
موز و آووکادو را در یک کاسه بزرگ قرار داده و آنها را با استفاده از چنگال له کنید. در صورت لزوم، برای ترکیب شدن بهتر مواد، مقداری آب به آن اضافه کنید. تا زمانی که پوره میوهای یکدستی به دست آید، مواد را باهم مخلوط کنید.
13- پوره هلو و آرد برنج:
هلو حاوی انواع ویتامینها و مواد معدنی متعددی است که برای رشد نوزادان ضروری میباشند. شما برای تهیه پوره هلو و آرد برنج به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
2 فنجان آرد برنج
1 فنجان هلو خردشده با پوست
3-4 فنجان آب
طرز تهیه پوره هلو و آرد برنج برای نوزادان:
هلو را برای 15-20 دقیقه روی شعله متوسط قرار دهید تا کاملاً نرم شود. سعی کنید از هلوی تازه برای تهیه غذای روزانه فرزند خود استفاده کنید. سپس، برنج در ظرف جداگانه ریخته و آن را بجوشانید. هنگامی برنج به جوش آمد، آن را برای مدت 10-15 هم بزنید. هلوهای پخته را به برنج اضافه کنید و قبل از خاموش شدن شعله، چند دقیقه صبر کنید. اکنون پوره هلو و آرد برنج فرزند شما آماده است.
برای اطلاع از طرز تهیه پوره هلو این مطلب طرز تهیه پوره هلو برای نوزادان را بخوانید
14- پوره سیب و گلابی:
جالب است بدانید که سیب و گلابی به طرز شگفتانگیزی با یکدیگر ترکیب شده و غذایی ایدهآل برای نوزاد شما ایجاد میکنند. شما برای تهیه پوره سیب و گلابی به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان گلابی با پوست
- 1 فنجان سیب با پوست
- 3-4 فنجان آب
طرز تهیه پوره سیب و گلابی برای نوزادان:
گلابی و سیب را در یک قابلمه ریخته و به مدت 20 تا 25 دقیقه روی شعله متوسط بجوشانید. سپس، آنها را بیرون بیاورید تا خنک شوند. سیب و گلابی را به مخلوطكن انتقال داده و مقداری آب به آن اضافه كنيد. مواد را با یکدیگر مخلوط كنيد تا پوره یکدستی به دست آید.
15- پوره بلوبری و موز:
اگر نوزاد شما به غذاهای شیرین علاقه داشته باشد، حتماً پوره بلوبری و موز را دوست خواهد داشت. شما برای تهیه پوره بلوبری و موز به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- 1 فنجان زغال بلوبری
- 1 عدد موز
- 1 فنجان آب
طرز تهیه پوره بلوبری و موز برای نوزادان:
قابلمه را با یک لیتر آب پر کنید؛ بلوبری را در سبدی ریخته و بر روی بخار آن قرار دهید تا در 15 دقیقه، بخارپز شود. پوست موز را جدا کرده و آن را به قطعات ریز فرد کنید. سپس، تکههای موز را در یک کاسه بزرگ ریخته و بلوبری را به آن اضافه کنید و همه مواد را با هم مخلوط نمایید. اگر پوره بلوبری و موز فرزند شما بیش از حد سفت باشد، یک فنجان آب اضافه کنید.
در این مقاله، بعضی از بهترین دستورالعملها برای تغذیه اولیه نوزادان ارائه شد. با این حال، شما به عنوان یک مادر جوان میتوانید دستورالعملهای دیگری را با میوهها و سبزیجات امتحان کنید؛ اما اطمینان حاصل نمایید که غذای نوزاد شما نرم و راحتالهضم باشد. در ادامه مقاله، به سؤالات رایج مادران بیتجربه در مورد معرفی غذاهای اولیه نوزادان پاسخ داده میشود.
1- مقدار غذای روزانه نوزادان شش ماهه چقدر است؟
مقدار غذای روزانه هر نوزادی به ترجیح خود او بستگی دارد. اما به عنوان یک قاعده کلی، شما میتوانید حداکثر دو قاشق غذاخوری میوه، سبزیجات و گوشت را در برنامه غذایی روزانه فرزند خود قرار دهید. همچنین، شما میتوانید سه تا پنج قاشق غذاخوری از غلات را به برنامه غذایی روزانه فرزند خود اضافه نمایید.
شما میتوانید مواد غذایی جامد را دو بار در روز، به برنامه غذایی نوزاد خود اضافه کنید. با این حال، اگر احساس میکنید که نوزاد شما گرسنه است یا نیاز به مواد جامد بیشتری دارد، میتوانید با مشورت پزشک متخصص اطفال، مقدار بیشتری غذای جامد را در برنامه غذایی روزانه او قرار دهید. اگر نوزاد شما در مقابل خوردن برخی خوراکیها مقاومت میکند یا هیچ علاقهای به برخی غذاها نشان نمیدهد، احتمالاً او در آن لحظه سیر است یا علاقهای به آن غذا ندارد.
2- آیا در کنار مواد غذایی جامد، نوزادان به تغذیه با شیر نیز نیاز دارند؟
البته! نوزاد شما مقدار زیادی از مواد مغذی ضروری بدن خود را از شیر مادر دریافت میکند، زیرا شیر مادر حاوی همه ماده مغذی موردنیاز بدن فرزند شما است. همچنین، شیر مادر حاوی آنتیبادیهایی است که ایمنی بدن نوزادان شش ماهه را تضمین میکند. شما میتوانید نوزاد خود را حتی در سن دو سالگی نیز شیردهی نمایید. در نهایت، یادتان باشد که شیر مادر یک سوم نیازهای تغذیهای نوزاد شما را فراهم میکند.
3- آیا میتوان از آب میوهها برای تغذیه نوزادان شش ماهه استفاده کرد؟
خیر. شما نباید آب میوه را در برنامه غذایی نوزاد خود قرار دهید، چون این نوشیدنیها حاوی شکر بیش از حدی هستند. همچنین، آب میوهها ارزش غذایی کمتری نسبت به غذاهای جامد دارند. همه پزشکان متخصص اطفال در سراسر جهان به مادران جوان و بیتجربه توصیه میکنند که افزودن آب میوه به برنامه غذایی فرزند خود را به سن بعد از یک سالگی موکول کنند.
4- آیا میتوان غذاهای میانوعدهای سنگین (فینگر فود) را در برنامه غذایی نوزادان شش ماهه قرار داد؟
نه هنوز! فینگر فودها میتوانند برای نوزادانی که به تازگی استفاده از غذاهای جامد را شروع کردهاند، سنگین باشند. پس، حداقل تا زمانی که نوزاد شما هفت ماهه نشده است، از قرار دادن فینگر فودها در برنامه روزانه او پرهیز کنید.
غذاهای سادهای که در این مقاله معرفی شدند، مغذی، خوشمزه و مقوی هستند. پس، شما هم غذای نوزاد خود را در خانه تهیه نمایید و قرار دادن از مواد غذایی بستهبندی، که ممکن است حاوی مواد افزودنی یا نگهدارنده باشند، در برنامه غذایی فرزندتان پرهیز کنید. همچنین، هنگام تغذیه فرزند خود با مواد جامد، به او حق انتخاب آزادانه دهید؛ فرزندتان را به خوردن مواد غذایی که دوست ندارد، مجبور نکنید.
نظر (0)