مراحل رشد نوزاد از تولد تا یک سالگی ( قسمت اول )

آیا به عنوان والدین یک نوزاد می‌دانید که فرزند شما قادر است از ماه دوم زندگی خود، پاسخ اطرافیان را با لبخند بدهد؟ مدت بسیار کمی بعد از تولد نیاز است تا نوزاد بتواند شگفتی‌های موجود در ذات خود را کشف نموده و با لبخند زدن یا گریه کردن، به اتفاقات محیطی پاسخ دهد. زنانی که برای اولین بار مادر شده‌اند، خیلی مشتاق هستند که فرزندشان را در حال انجام کارهایی مانند خزیدن، لبخند زدن، ایستادن بر روی پاها و صحبت کردن ببینند؛ در واقع، هر مادری آرزو دارد که فرزند خود را در حال پاسخ دادن به سؤالات خود ببیند. اما بسیاری از مادران جوان و بی‌تجربه نمی‌دانند که  نوزاد برای انجام این کارها باید مسیر رشد خود را به طور کامل طی کرده و به نقاط عطف زندگی خود دست پیدا کند.

بر اساس این توضیحات، به عنوان یک مادر به خاطر داشته باشید که نقاط عطف زندگی همه نوزادان از  شاخص‌های مهم رشد آن‌ها بوده و پدر و مادر باید برای رفع هرگونه اختلال در بدن فرزند خود، این نقاط را با حوصله دنبال کنند. در ادامه این مقاله، فهرستی از 16 نقطه مهم پیشرفتی نوزادان ارائه شده است که در سال اول از زندگی آن‌ها رخ می‌دهد. آگاهی از این نقاط به والدین کمک می‌کند تا پیش از آن، برای فرزند کوچک خود برنامه‌ریزی نکنند!

نقاط عطف زندگی نوزادان چیست؟

نقاط عطف زندگی یک نوزاد، دستاوردهای مهم رشدی در بدن او  است که نشان‌دهنده رشد سالم و به موقع  نوزاد می‌باشد. فراموش نکنید که ممکن است چندین نقطه عطف، هم زمان در زندگی نوزاد شما به وجود آید. نقاط عطف زندگی نوزادان به طور گسترده‌ در گروه‌های شناختی، فیزیکی، اجتماعی و عاطفی طبقه‌بندی شده و مهم‌ترین  آن‌ها معمولاً در سال اول زندگی به دست می‌آید. در ادامه این مقاله، انواع مختلف نقاط عطف در زندگی نوزادان سالم ارائه شده است که عبارتند از:

اگر میخواهید بدانید نوزادتان چرا آه میکشد این مطلب علل شگفت انگیز آه کشیدن نوزاد در خواب را بخوانید

1- حمایت نوزاد از سر خود:

در پایان ماه اول زندگی، هر نوزادی می‌تواند یکی از نشانه‌های مهم رشدی را از خود نشان دهد: توانایی نوزاد برای بلند کردن سر خود به طور موقت. در این دوران، اگر نوزاد را بر روی شکم قرار دهید، او سعی خواهد نمود تا سر خود را بلند نموده و اطراف را نگاه کند. ولی در پایان ماه دوم زندگی، اکثر نوزادان می‌توانند سر خود را تا 45 درجه، در موقع قرار گرفتن بر روی شکم، بالا ببرند. در واقع، در این دوره از زندگی، ماهیچه‌های بدن نوزاد به اندازه کافی قوی شده و  نوزاد قادر خواهد بود تا دست‌های خود را به سمت پایین کشیده و به این ترتیب، فضای بیشتری از اتاق را ببیند.

این نکته مهم را به خاطر بسپارید که اگر نوزاد شما در ماه‌های اول زندگی خود به اندازه کافی رشد داشته باشد، می‌تواند در انتهای ماه چهارم، سر خود را بالا نگه داشته و در حالی که بر روی شکم قرار گرفته، آن را به اندازه 90 درجه کامل به اطراف بچرخاند. در واقع، در انتهای ماه چهارم از زندگی، عضلات گردن فرزند شما قوی شده و او کنترل بهتری بر روی حرکت سر خود خواهد داشت. همچنین، شش ماهگی دورانی است که نوزاد تقریباً کنترل کامل سر خود را به دست می‌آورد و می‌تواند برای دیدن اشیاء، آن را به هر سو حرکت دهد. البته اکثر نوزادان در این دوره از زندگی خود قادر به نشستن کامل بوده و در موقعیت نشسته یا درازکش، سر خود را به سمت بالا، پایین یا جلو حرکت می‌دهند. در نهایت، در پایان ماه هفتم از زندگی نوزادان، یک نوزاد سالم قادر خواهد بود با انجام حرکات صاف و کنترل شده، موقعیت سر خود را به هر جهت تغییر دهد.

2- تولید صدا توسط نوزادان:

 به خاطر داشته باشید که تا دو ماهگی، نوزاد شما قادر نخواهد بود هیچ گونه صدای بلند و خشنی را از خود تولید کند. اما در پایان ماه سوم از زندگی، با توجه به رشد بندهای صوتی، او می‌تواند طیف وسیعی از انواع صداهای مختلف را تولید کند. اکثر نوزادان در پایان ماه چهارم از زندگی خود، شروع به حرف زدن کرده و  صداهای واضح و ساده‌ای مانند "آه"، "ا" و " اوه" را از خود تولید می‌کنند. میزان این صداها در طول دو ماه بعد افزایش یافته و در پایان شش ماهگی،  نوزاد می‌تواند صداهایی بلند مثل "آوو" یا "ای آآ" را از خود تولید کند. بیشتر نوزادان قادر خواهند بود کلمات مخفی مانند "مه ، "ده" و "به" را به راحتی تلفظ نموده و در پایان ماه هشتم از زندگی خود، شروع به گفتن کلماتی مانند  "ماما" و "دد" بکنند. اما، یادتان باشد که شما نمی‌توانید معنی بیشتر کلمات فرزند خود را تشخیص دهید.

در پایان ماه نهم از زندگی،  نوزاد سعی می‌کند تا کلماتی را که از پدر، مادر و اطرافیان می‌شنود، تقلید کند، اما قادر به تلفظ درست و کامل آن‌ها نخواهد بود. ولی در 12 ماهگی، او به طور واضح کلمه "مامان" و "بابا" را تلفظ نموده و از کلمات اساسی مانند "نه" و "برو" بیشتر استفاده می‌کند.

همان‌طور که نوزادان رشد کرده و رفلکس دوره تولد خود را از دست می‌دهند، شروع به کنترل حرکت‌های بدن خود نموده و در این دوره، چندین مورد از جنبش‌های مختلف  نوزادی را یاد می‌گیرند که بیشتر این حرکات همراه با صحبت کردن هستند.

برای اطلاع از چگونگی مراقبت کردن از نوزادان این مطلب 10 نکته مهم جهت مراقبت از نوزادان را بخوانید

3- رول خوردن نوزاد به اطراف بدن خود:

یک  نوزاد چهار ماهه می‌تواند در زمان قرار گرفتن بر روی پشت بدن، به طرفین و روی شکم خود رول خورده و تغییر موقعیت دهد. در واقع، در چنین شرایطی، او مجبور است تنها یک راه را برای حرکت بدن خود انتخاب کند که آن هم خزیدن و رول خوردن به اطراف می‌باشد. البته در شش ماهگی، نوزادان به راحتی می‌توانند در دو جهت شکم تغییر موقعیت دهند، اما بیشتر به روی پشت و شکم خود دراز می‌کشند.

4- نشستن نوزادان:

معمولاً از پایان دو ماهگی،  نوزادان سالمی که رشد کافی داشته باشند، می‌توانند با حمایت پدر و مادر و سایر وسایل کمکی، در حالت نشسته قرار گیرند. ولی فراموش نکنید که  نوزاد فقط در پایان چهار ماهگی خود می‌تواند به خوبی و با حمایت تنها پشت بدن، تعادل خود را حفظ نموده و بنشیند، زیرا در این دوره از زندگی، عضلات گردن او به اندازه کافی قوی شده و مانع از انجام هرگونه حرکت ناگهانی این ناحیه از بدن نوزادان می‌شود. پس از شش ماهگی، اکثر  نوزادان می‌توانند بدون حمایت دیگران نشسته و با ورود به نه ماهگی از زندگی خود، می‌توانند به راحتی موقعیت نشستن خود را برای مدت طولانی هفت تا ده دقیقه ادامه دهند. با تکمیل ده ماهگی نوزاد، او می‌تواند در حال قرار گرفتن بر روی شکم نیز تغییر موقعیت داده و بنشیند. در نهایت، در پایان سال اول زندگی، کار نشستن نوزاد در هر موقعیتی مانند ایستاده و خوابیده بسیار آسان می‌شود.

5- خزیدن نوزادان:

زمانی که نوزادان بتواند سر خود را بالا برده و برای مدت کوتاهی در همان موقعیت نگه دارند، وارد مرحله دوم از زندگی خود شده  و برای بهبود برخی از مهارت‌های زندگی آماده می‌شوند که عمل "خزیدن" یکی از اولین مهارت‌های دوره دوم از زندگی هر نوزاد سالمی است. البته برخی از نوزادان ممکن است عمل خزیدن بین هفت تا نه ماهگی از زندگی خود آغاز کنند. با این حال، این مهارت، معمولاً در پایان ماه نهم از زندگی نوزادان کامل شده و  نوزاد با انجام عمل خزیدن، عضلات بدن خود را تقویت می‌کند تا همه اعضای بدن او به اندازه کافی رشد کرده و قوی شوند.

6- ایستادن نوزادان بر روی پاهای خود:

جالب است بدانید که معمولاً  نوزاد زمانی می‌تواند بدن خود را در موقعیت عمودی نگه دارد که وزن او به طور نسبی بالا رفته و  پاها تحمل این سنگینی را داشته باشند. ولی بیشتر نوزادان در چهار ماهگی می‌توانند با کمک اطرافیان، برای مدت خیلی کوتاهی بر روی یک سطح سفت بایستند، اما خیلی زود پاهای خود را خم کرده و تعادل خود را از دست می‌دهند. ولی در پایان شش ماهگی از زندگی نوزادان، آن‌ها می‌توانند با حمایت پدر و مادر خود به حالت عمودی قرار گرفته و با پاهای خود، عمل راه رفتن دروغین را تقلید کنند. در پایان ماه نهم،  نوزاد می‌تواند با کمک گرفتن از یک جسم ثابت، به حالت ایستاده، در یک محل قرار گیرد. در نهایت، 12 ماهگی دورانی است که  نوزاد می‌تواند بدون حمایت دیگران روی پاهای خود ایستاده و در برخی موارد، موقعیت بدن خود را در حالت ایستاده تغییر دهد. این حرکات، بعد از گذشت مدت کوتاهی به او اجازه خواهد داد تا بدون حمایت دیگران، چند گام را به تنهایی برداشته و نشان دهد که بهبود قابل توجهی در رشد عضلات بدن خود داشته است.

اگر نوزادتان دل درد دارد این مطلب چگونه به آروغ زدن نوزاد کمک کنیم؟ را بخوانید

7- برداشتن قدم اول توسط نوزادان:

 همان‌طور که می‌دانید انجام عمل ایستادن در  نوزادان، در نهایت منجر به برداشتن قدم اول توسط آن‌ها می‌شود. در واقع، می‌توان ادعا کرد که ایستادن بر روی پاها منجر به انجام عمل پیاده‌روی در  نوزاد می‌شود.  معمولاً  نوزاد در این دوره و در پایان ماه یازدهم از زندگی خود قادر خواهد بود تا با حمایت والدین، شروع به حرکت کرده و چند قدمی بردارد؛ این دوره در علم پزشکی با عنوان "کروز" شناخته می‌شود. معمولاً  نوزادان بعد از پشت سر گذاشتن 12 ماهگی خود  که اولین گام‌ها را برداشته‌اند، بیشتر تلاش کرده و راه رفتن عادی را شروع می‌کنند. این موضوع مهم‌ترین مرحله رشد در اولین سال تولد نوزادان تلقی شده و دارای اهمیت خاصی است.

اکنون بعد از گذشت یک سال از زندگی  نوزاد، زمان آن فرا رسیده است که والدین به رشد حسی  نوزاد خود توجه کرده و در این مورد، اطلاعات مهمی را به دست بیاورند.

8- لبخند زدن نوزاد و خندیدن او:

همان‌طور که گفته شد اولین لبخند نوزادان در سن دو ماهگی دیده شده و با شروع چهار ماهگی،  نوزاد به والدین خود لبخند می‌زند، البته این لبخند فقط مختص والدین نبوده و نوزاد به هرکسی که به شیوه دوستانه با او گفتگو کند، لبخند خواهد زد. ولی شروع خندیدن کامل  نوزادان معمولاً در پایان چهار ماهگی اتفاق افتاده و همان‌طور که  نوزاد رشد می‌کند، این حس در او تقویت یافته و او در موارد مختلف مانند دیدن یک چهره آشنا، دیدن اسباب‌بازی موردعلاقه خود و دیدن شیشه شیر به اطرافیان لبخند زده یا به طور کامل می‌خندد. در پایان ماه ششم از زندگی، تماشای هر چیز خنده‌دار، نوزاد را وادار به لبخند زدن نموده و بازتاب آن، معمولاً با در چهره او مشاهده می‌‌شود‌.

9- حس شنوایی نوزاد:   

به خاطر داشته باشید که نوزادان از بدو تولد می‌توانند صداها را بشنود؛ از این رو وقتی صدای والدین خود را می‌شنود، آرامش یافته و زیاد گریه نمی‌کنند. ولی پس از گذشت دو ماه، آن‌ها سر خود را به سمت منبع صدا تغییر داده و نسبت به هر صدایی عکس‌العمل نشان می‌دهند؛ هر چند ممکن است حرکت سر در جهت دقیق صدا نباشد، اما تقریباً نزدیک به آن خواهد بود. در پایان ماه سوم از زندگی، اکثر  نوزادان می‌توانند منشأ صدا را پیدا کرده و در شش ماهگی، توانایی آن را دارد که نه تنها به سمت منبع صدا نگاه کنند، بلکه در بیشتر موارد به آن پاسخ هم خواهند داد. این نقطه از نقاط عطفی مهم در رشد  نوزاد بوده و نشان‌دهنده سلامت او می‌باشد. در پایان نه ماهگی هم به دلیل این که مغز  نوزاد رشد کاملی یافته است، او می‌تواند صداها را بهتر پردازش کرده و بشنود. جالب است بدانید که این نقطه عطف، به فرزند شما این امکان را می‌دهد تا صداهای شنیده‌ شده را کم کم تقلید کند. پس از پایان 12 ماهگی، مهارت‌های شنوایی  نوزاد پیشرفت خوبی داشته و او می‌تواند چند صدای منحصر به فرد را که شامل صدای والدین و افراد آشنا است، به راحتی تشخیص دهد.

ادامه این مقاله  را در مراحل رشد نوزاد از تولد تا یک سالگی ( قسمت دوم ) بخوانید