روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی | مزایا و معایب

در دنیای پیشرفته امروزی، انواع روش های پیشگیری از بارداری به زوج هایی که آماده بچه دار شدن نیستند، کمک می کنند. یکی از گزینه رایج برای پیشگیری از بارداری های ناخواسته، استفاده از قرص ضد بارداری است که در صورت استفاده صحیح، در بیش از 97٪ مورد مؤثر خواهد بود؛ اما اغلب خانم های جوان مصرف این قرص ها را ترجیح نمی دهند، زیرا استفاده از هر نوع داروی شیمیایی می تواند بر چرخه تولید مثل طبیعی آن ها تأثیر گذاشته و منجر به عوارض جانبی زیادی شود. این خانم ها روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی را برای جلوگیری از بروز بارداری های ناخواسته به استفاده از هورمون های مختلف ترجیح می دهند. در ادامه این مقاله، در مورد روش های مختلف پیشگیری از بارداری غیر هورمونی، مزایا، مضرات و عوارض جانبی آن ها، اطلاعات کاملی ارائه خواهد شد.

روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی چیست؟

روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی می توانند بدون تأثیر بر هورمون ها یا چرخه طبیعی تولید مثل زنان، مانع از باردار شدن آن ها شوند. در حالی که روش های پیشگیری از بارداری هورمونی مانع از تخمک گذاری تخمدان های زنان می شوند، اما داروهای ضدبارداری غیر هورمونی، اسپرم را از ملاقات تخمک ها برای لقاح باز می دارند. اغلب پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند که روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی اثرات جانبی کمتری بر بدن زنان جوان دارند؛ این روش های بر چرخه طبیعی تولید مثل فرد مصرف کننده تأثیر نمی گذارند و به عنوان پشتیبان روش های پیشگیری از بارداری معمولا هورمونی عمل می کنند.

روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی

در ادامه این مقاله، برخی از پرکاربردترین روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی ذکر شده است. مهم ترین این روش ها به شرح زیر می باشند:

پیشگیری طبیعی با محاسبه روزهای تخمک گذاری

یکی از روش‌های اولیه و طبیعی جلوگیری از بارداری با محاسبه روزهای تخمک گذاری است. شما با محاسبه روزهای تخمک گذاری می‌توانید روزهای امن رابطه جنسی را محاسبه کنید.

این روش اگرچه بدون عوارض جانبی است اما با توجه به احتمال اشتباه در تعیین روزهای امن، این روش کاملا مطمئن نیست.

استفاده از کاندوم مردانه

لازم است بدانید که استفاده از کاندوم مردانه رایج ترین روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی است، زیرا این وسیله به راحتی در همه داروخانه ها پیدا می شود. کاندوم به طور کامل روی آلت تناسلی مرد قرار گرفته و از ورود اسپرم به بدن زن جلوگیری می کند. اغلب پزشکان متخصص زنان و زایمان معتقدند که در صورت استفاده صحیح، کاندوم مردانه یکی از مؤثرترین روش های پیشگیری از بارداری خواهد بود. در نظر داشته باشید که شما باید در حین هر بار مقاربت از کاندوم استفاده کنید. همچنین، یک کاندوم تنها می تواند یک بار استفاده شود و قابل استفاده مجدد نیست. این وسیله پیشگیری از بارداری ارزان است و بدون نسخه پزشک متخصص نیز می توان آن را از طریق پیشخوان داروخانه ها خریداری کرد.

رایج ‌ترین نوع کاندوم مردانه، کاندوم لاتکس است. گزینه های دیگر شامل کاندوم های طبیعی پوست، لاستیک سیلیکون و کاندوم های پلی اورتان می باشند. هیچ کدام از محصولات مبتنی بر روغن (وازلین، لوسیون، روغن ماساژ یا مرطوب‎کننده) نباید به همراه کاندوم استفاده شود، زیرا ممکن است باعث پاره شدن آن یا آسیب کاندوم شود. در عوض، شما می توانید از هر روان کننده بر پایه آب به همراه کاندوم های مردانه استفاده کنید. همچنین، شما می توانید از ژل اسپرم کش به عنوان روان کننده استفاده کنید. کاندوم های لاتکس می توانند شما را در برابر بیماری بیماری های مقاربتی محافظت کنند، اما انواع دیگر کاندوم های مردانه این قابلیت را ندارند.

استفاده از کاندوم زنانه

این نوع کاندوم، پوسته نرم از جنس پلی اورتان است که برای جلوگیری از ورود اسپرم به بدن خانم ها ساخته شده است. این روش پیشگیری از بارداری غیر هورمونی درست شبیه به روش کاندوم های مردانه عمل می کند. در صورت استفاده صحیح، این نوع کاندوم ها نیز در 95٪ موارد مؤثر خواهند بود. جالب است بدانید که کاندوم های زنانه دارای روغن روان کننده هستند.

کاندوم های زنانه انعطاف پذیر هستند و باید در انتهای بسته مهبل قرار گیرند؛ در نتیجه دهانه رحم خانم ها را می پوشانند. حلقه کاندوم در قسمت بیرون مانده و اندام های خارجی یا لبه آن را تحت پوشش قرار میدهد. کاندوم زنانه حدود هشت ساعت قبل از رابطه جنسی می تواند در مهبل زنان قرار گیرد. این نوع کاندوم نیز باید فقط یک بار استفاده شود.

 استفاده از انواع اسپرم کش ها

اسپرم کش ها حاوی مواد شیمیایی (عمدتاً Nonoxynol-9) هستند که اسپرم ها را از بین می برند. این داروها اغلب به اشکال مختلف از جمله ژل، کرم، قرص، اسفنج یا شیاف در دسترس هستند. لازم است بدانید که شما باید یک ساعت قبل از رابطه جنسی، اسپرم کش را در مهبل خود قرار دهید؛ بعد از مقاربت نیز حدود شش تا هشت ساعت باید اسپرم کش در بدن شما باقی بماند. در اغلب موارد، اسپرم کش ها به همراه سایر داروهای ضد بارداری مانند درپوش گردن رحم یا دیافراگم استفاده می شوند. قبل از استفاده از این روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. همچنین، در هنگام مصرف هر نوع داروی واژینالی، از این روش پیشگیری از بارداری استفاده نکنید. در نهایت، یادتان باشد که اسپرم کش ها نمی توانند شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت کنند. این داروها را هم می توان از داروخانه ها تهیه کرد و نیاز به نسخه پزشک متخصص ندارد.

استفاده از درپوش گردن رحم

این وسیله یک لیوان به شکل انگشت می باشد که از سیلیکون نازک ساخته شده است. این روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی برای جلوگیری از ورود اسپرم به داخل رحم زنان جهت لقاح، گردن رحم را به طور کامل پوشش می دهد. در صورت استفاده صحیح، درپوش گردن رحم می تواند حدود 92 تا 96٪ مؤثر باشد. این روش برای زنانی که فرزندی ندارند، مؤثرتر از کسانی است که قبلاً زایمان را تجربه کرده اند. جالب است بدانید که درپوش گردن رحم در اندازه های مختلف موجود می باشد و باید در هنگام رابطه جنسی از آن استفاده شود. این وسیله باید بعد از مقاربت حدود شش ساعت یا بیشتر در محل خود باقی بماند؛ اما در کل بیش از 30 ساعت، درپوش گردن رحم را داخل واژن نگذارید.

برای جلوگیری از بارداری، باید از درپوش گردن رحم همراه با ژل ‌هایی مانند اسپرم کش استفاده کرد. این روش پیشگیری از بارداری نیز نمی تواند شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت کند. در هنگام مصرف هرگونه داروی واژینالی، از درپوش گردن رحم استفاده نکنید، زیرا احتمال بروز عفونت یا سایر خطرات سلامتی وجود دارد. همچنین، اگر به مواد شیمیایی موجود در اسپرم کش یا لاتکس حساس هستید، از این وسیله هم استفاده نکنید.

استفاده از دیافراگم

این وسیله یک فنجان کم‎عمق نرم و انعطاف پذیر است که درون آن، کرم ژلهای یا اسپرم کش وجود دارد. دیافراگم واژن بر روی دهانه رحم زنان قرار می گیرد تا مانع ورود اسپرم به درون رحم شود. در صورت استفاده صحیح، دیافراگم می تواند در حدود 92 تا 96٪ موارد مؤثر باشد. همچنین، مشاوره و تجویز پزشک متخصص زنان و زایمان برای خرید دیافراگم و استفاده از این روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی ضروری است. کرم های واژینالی و روغن های روان کننده نباید به همراه دیافراگم استفاده شوند، زیرا می توانند به لاتکس آن آسیب بزنند. در نظر داشته باشید که این وسیله باید قبل از مقاربت وارد مهبل زنان شود و بعد از رابطه جنسی، باید حدود شش ساعت در محل خود باقی بماند؛ اما بیشتر از 24 ساعت دیافراگم را در بدن خود نگه ندارید. این وسیله هم نمی تواند شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت کند.

 استفاده از اسفنج ضد بارداری

این وسیله، اسفنج نرمی است که حاوی اسپرم کش (Nonoxynol-9) می باشد؛ اسپرم را از بین می برد. شما باید قبل از قرار دادن اسفنج ضد بارداری در مهبل خود، آن را مرطوب کنید. این وسیله باید در مهبل، بالای دهانه رحم قرار گیرد. اسفنج ضد بارداری را باید حداقل شش ساعت بعد از رابطه جنسی و در کل، حدود 24 ساعت در محل خود نگه داشت. شما می توانید آن را به راحتی در بدن خود قرار داده و بردارید؛ با این حال، دستورالعمل های روی بسته بندی اسفنج ضد بارداری باید با دقت دنبال شوند. در نهایت، یادتان باشد که در هنگام بیماری یا در صورت بروز عفونت در بدن خود، از اسفنج ضد بارداری استفاده نکنید. همچنین، اگر به داروهای اسپرم کش، پلی اورتان یا سولفا حساسیت دارید، از اسفنج ضد بارداری استفاده نکنید. این وسیله نیز شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت نمی کند.

استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD)

دستگاه داخل رحمی یا IUD یک ابزار مسی کوچک T شکل است که وارد رحم زنان می شود. این روش توسط یک پزشک متخصص زنان و زایمان انجام می شود. این گزینه غیر هورمونی به عنوان روش پیشگیری از بارداری طولانی مدت مورد استفاده قرار می گیرد. لازم است بدانید که دستگاه داخل رحمی حداکثر 10 سال قابل نگهداری است و پس از آن، باید تعویض شود. این وسیله مانع از لقاح اسپرم و تخمک می شود؛ وضعیت رحم را تغییر میدهد تا تخمک بارور به رحم نچسبد. دستگاه داخل رحمی فقط باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان از بدن شما خارج شود. همچنین، در نظر داشته باشید که این وسیله شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت نمیکند. در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی بعد از قرار دادن دستگاه داخل رحمی در رحم خود، پزشک معالج را آگاه کنید.

عقیم سازی با کمک جراحی

عقیم سازی یک اقدام دائمی برای جلوگیری از بارداری غیرهورمونی است؛ به این معنی که در آینده امکان باردار شدن شما وجود ندارد. این روند در بدن زنان و مردان توسط یک پزشک متخصص انجام می شود. عقیم سازی نیز نمی تواند شما را در برابر بیماری های مقاربتی محافظت کند. هر دو روش عقیم سازی به کمک جراحی (وازکتومی و بستن لوله های زنان) بسیار مؤثر و دائمی هستند.

چگونه بهترین روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی را انتخاب کنیم؟

انتخاب روش پیشگیری از بارداری غیر هورمونی به عوامل خاصی بستگی دارد که مهم ترین این موارد به شرح زیر می باشند:

• وضعیت سلامت خانم و آقا
• برنامه شخصی زندگی زوجین
• هزینه
• اثربخشی
• خطر عفونت یا بیماری
• فرهنگ و دین
• مدت زمان استفاده از روش مدت تأثیر آن

اگر شما و همسرتان هنوز در مورد انتخاب گزینه جلوگیری از بارداری غیر هورمونی مشکل دارید، بهتر است برای مشاوره با پزشک متخصص اقدام کنید. در ادامه این مقاله، مزایا و معایب استفاده از روش های کنترل بارداری غیر هورمونی مورد بررسی قرار می گیرند.

مزایای استفاده از روش های کنترل بارداری غیر هورمونی

به دلایل مختلف، روش های کنترل بارداری غیر هورمونی نسبت به روش های هورمونی ترجیح داده می شوند. مهمترین این موارد به شرح زیر می باشند:

• بیشتر روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی می ‌توانند به صورت یکجا و یک باره استفاده شوند.
• روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی برای زوج هایی که رابطه جنسی مکرر ندارند، مناسب هستند.
• زنانی که عوارض جانبی قرص های ضد بارداری را تجربه میکنند، می ‌توانند از روشهای جلوگیری از بارداری غیر هورمونی استفاده کنند.
• برخی از روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی نیازی به نظارت و تجویز پزشک متخصص زنان و زایمان ندارند؛ این وسایل به راحتی در فروشگاه ها در دسترس همه افراد قرار دارند.
• روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی چرخه طبیعی تولید مثل خانمها را مختل نمی کنند.
• روشهای پیشگیری از بارداری غیر هورمونی برای خانم هایی مناسب هستند که به دلایل پزشکی یا شیردهی قادر به استفاده از هرگونه اقدامات هورمونی برای کنترل بارداری نیستند.

در نهایت به خاطر بسپارید که روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی می توانند به عنوان پشتیبان اقدامات هورمونی مورد استفاده قرار گیرند.

مضرات روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی

در برخی موارد، روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی ممکن است مفید نباشد. این موارد به شرح زیر می باشند:

• برخی از روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی در هنگام پریود بودن زنان نمی توانند مورد استفاده قرار گیرند، زیرا ممکن است منجر به بروز خطرات سلامتی شوند.
• هنگام قرار دادن وسایل پیشگیری از بارداری در مهبل زنان، ممکن است آنها با سوزش و ناراحتی روبرو شوند.
• هنگامی که وسایل جلوگیری از بارداری به درستی جا نیفتد، شانس اثربخشی آن ها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
• برخی از روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی ممکن است بدون نسخه یا مداخله پزشکی در دسترس نباشد.

در نهایت، لازم است بدانید که برخی افراد ممکن است در هنگام استفاده از روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی، عوارض جانبی را نیز تجربه کنند.

عوارض جانبی استفاده از روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی

عوارض جانبی رایج مانند سوزش و حساسیت به دلیل استفاده از روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی به مرور زمان از بین می روند. برخی از عوارض جانبی جدی، اما نادر مانند آلرژی به لاتکس یا سندرم شوک سمی نیز در صورت استفاده از این روش ها، ممکن است دیده شوند. عوارض جانبی استفاده از IUD شامل سوراخ شدن رحم، بیماری التهابی لگن یا حاملگی خارج رحمی است.

در ادامه این مقاله، به برخی از سؤالات متداول شما در مورد روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی پاسخ می دهیم.

سؤالات متداول در مورد روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی

آیا در صورت استفاده از روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی، احتمال افزایش وزن وجود دارد؟

افزایش وزن معمولاً نتیجه استفاده از روش های پیشگیری از بارداری هورمونی از قبیل قرص های ضد بارداری است. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی می توانند منجر به افزایش ناگهانی وزن خانم ها شوند؛ اما اگر بعد از استفاده از روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی، افزایش وزن یا عوارض جانبی را در بدن خود تجربه کردید، بهتر است با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

 امن‎ترین روش جلوگیری از بارداری غیر هورمونی کدام است؟

هر روش پیشگیری از بارداری غیر هورمونی، بسته به عوامل مختلف، جوانب مثبت و منفی خود را دارد. شما باید بدانید که کدام گزینه برای سبک زندگی و نیازهای شما مناسب است؛ اگر هنوز هم در این مورد شک دارید با پزشک معالج خود صحبت کنید.

آیا روش های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی می توانند اختلالی در روند دوره قاعدگی زنان ایجاد کنند؟

خیر، داروهای ضدبارداری غیر هورمونی هیچ تأثیری بر هورمون ها یا چرخه طبیعی تولید مثل شما ندارند. این روش ها فقط برای جلوگیری از تماس اسپرم با تخمک جهت لقاح استفاده می‎شوند.

در نهایت، اگر می خواهید از رابطه جنسی خود لذت ببرید، اما نمی خواهید چرخه قاعدگی طبیعی خود را برای جلوگیری از بارداری مختل کنید، ممکن است از روش های جلوگیری از بارداری غیر هورمونی استفاده کنید. این موارد هر زمان که بخواهید قابل استفاده، مؤثر و بی‎خطر هستند.