علت درد لگن در بارداری چیست؟

با آغاز دوران بارداری، بدن زنان دچار تغییرات زیادی خواهد شد که برخی از آن‌ها می‌تواند خوشحال‌کننده بوده و برخی دیگر، باعث بروز درد و ناراحتی در بدن این مادران شود. یکی از دردهای ناگزیر دوران بارداری زنان، درد لگن است که بدن حدود 80٪ زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. روند این درد به گونه‌ای است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر انجام فعالیت‌های روزمره مادر باردار داشته و منجر به ناتوانی مزمن او در زندگی عادی شود. در ادامه این مقاله، در مورد علل و علائم بروز درد لگن در دوران بارداری زنان صحبت شده و اقدامات احتیاطی به منظور مدیریت این مشکل به طور مؤثر، ارائه شده است.

اگر در بارداری دچار درد دنبالچه شدید این مطلب علت بروز درد دنبالچه در بارداری چیست؟ را بخوانید

درد لگن در بارداری چیست؟

همان‌طور که می‌دانید لگن زنان باردار، بزرگ‌ترین استخوان اسکلتی موجود در بدن این افراد می‌باشد، جایی که استخوان‌های لگن در آن قرار دارند؛ طوری که غضروف سمفیز را در جلوی خود قرار داده و دو مفصل ساکرولیایک آن را در قسمت پشت، به هم پیوند می‌دهد. البته، لازم است بدانید که یک شبکه قوی از رباط‌ها این مفاصل را احاطه کرده و استخوان‌ها را از هرگونه صدمه و آسیبی حفظ می‌کند.

درد لگن (PGP) مادران باردار به دردی گفته می‌شود که در هر نقطه از جلوی لگن، سمت پشتی آن، باسن یا پایین پاها، کشاله ران، شکم، کمر، ران داخلی و منطقه واژن ایجاد شود. این درد می‌تواند خفیف بوده یا بسیار شدید باشد، طوری که با ایجاد اختلال در روند سلامتی فرد، کیفیت زندگی روزمره او را پایین آورده و فعالیت‌های مادر باردار را محدود کند.به یاد داشته باشید که این مشکل ممکن است در هر زمان از دوران بارداری روی دهد؛ اما شدت آن در دوران نزدیک به زمان انجام زایمان افزایش می‌یابد. البته، در برخی موارد نیز درد کمر و لگن زنان پس از انجام عمل زایمان بدتر از قبل می‌شود.

چه زمانی شدت درد لگن در بارداری بیشتر می‌شود؟

همه زنان، درد کمر و لگن را در ماه‌های اولیه از دوران بارداری (سه ماهه اول  بارداری) تا چند روز قبل از زایمان احساس خواهند کرد، اما درد و ناراحتی که در مراحل آخر از دوران بارداری (سه ماهه سوم بارداری) توسط مادر حامله تجربه می‌شود، به دلیل حرکت کودک درون رحم به سمت لگن رخ داده و شدیدتر می-باشد. با این حال، این افراد ممکن است درد کمر و لگن را در روزهای پس از زایمان نیز تجربه کنند. همچنین، اگر زنی در طول اولین دوران بارداری خود درد این نواحی را تجربه کند، به احتمال زیاد در حاملگی‌های بعدی نیز با درد لگن روبرو خواهد شد. با این حال، در بارداری اول، آستانه تحمل درد مادران بیشتر بوده و آن‌ها کمتر دچار دردهای غیر قابل تحمل می‌شوند.

علت بروز درد در ناحیه لگن در بارداری چیست؟

 علت اصلی درد لگن زنان در 9 ماه دوران بارداری، موقعیت بدی قرارگیری جنین در رحم مادر است. این روند با بزرگ شدن اندازه جنین و گذشت ماه‌ها، میزان فشار وارده بر استخوان‌ها، مفاصل و رباط‌های مادر را افزایش داده و منجر به بروز ناراحتی در نواحی کمر و لگن او خواهد شد. با این حال، عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب افزایش خطر ابتلا به درد لگن در دوران بارداری زنان می‌شوند. این عوامل عبارتند از:

• روی دادن حرکات نامنظم در مفصل لگنی زنان در 9 ماه دوران بارداری
• ایجاد تغییر در نحوه عملکرد عضلات لگن، جهت حمایت از کمر مادران حامله
• عملکرد غیرطبیعی یکی از مفاصل ناحیه لگن که بر عملکرد مفاصل دیگر نیز تأثیر دارد
• افزایش وزن مادران با پیشرفت دوران بارداری
• تغییر مرکز ثقل بدن مادران حامله به دلیل رشد آرام جنین در درون رحم
• ترشح هورمون‌های بارداری در بدن مادر که بر بافت همبند ناحیه لگن این افراد تأثیر می‌گذارد
• وارد شدن آسیب به ناحیه لگن زنان، قبل از شروع روند حاملگی، بر اثر رخ دادن حادثه یا سقوط از بلندی
• انجام فعالیت‌های فیزیکی تکراری و شدید در دوران بارداری
• انجام مداوم تمرینات ورزشی سنگین که باعث حرکت ناگهانی مفاصل لگن مادران باردار می‌شود
• موقعیت قرارگیری جنین در داخل رحم مادر باردار که فشار زیادی بر روی ناحیه لگن او وارد می‌کند
• داشتن سابقه ابتلا به درد کمر یا لگن قبل از شروع دوران بارداری
• انجام فعالیت‌های فیزیکی که با سیستم بدن مادران باردار متناسب نباشد

علائم بروز درد لگن در بارداری چیست؟

یادتان باشد که محل بروز درد لگن و شدت آن از هر مادر بارداری به مادر دیگر کاملاً متفاوت است؛ این نوع درد در بدن برخی از زنان می‌تواند از یک طرف آغاز شده و به سمت دیگر بدن حرکت کند یا این که می‌تواند مانند درد کلیه بوده و به طور ناگهانی، در بدن این مادران تیر کشیده و دوباره ناپدید شود. علائم و نشانه‌های عمومی بروز درد لگن در دوران بارداری زنان عبارتند از:

• احساس درد شدید در ناحیه پشت بدن، کمر، زانوها، کشاله ران و ناحیه شکم مادر باردار
• احساس سوزش و بروز درد شدید در منطقه لگن مادر باردار

البته، میزان این درد در طول انجام حرکات مختلف بسیار بالا بوده و با انجام پیاده‌روی در سطوح ناهموار یا طی مسافت‌های طولانی، صعود از پله‌ها، نشستن یا ایستادن برای مدت زمان طولانی، حرکت دادن زانوها در هنگام ورود و خروج از ماشین یا استفاده از وان حمام و در زمان انجام مقاربت جنسی به شدت افزایش می‌یابد. همچنین، میزان درد لگن زنان باردار اغلب در شب بدتر شده و اگر زن حامله در طول روز فعال باشد، علائم این بیماری با افزایش وزن جنین درون رحم او و ایجاد تغییر در مرکز ثقل بدن افزایش خواهد یافت. این اتفاقات نیز به علت ترشح هورمون آرام‌بخش در بدن زنان، در دوران بارداری رخ داده و معمولاً رباط‌ها را نرم می‌کند تا اجازه دهد که نوزاد کوچک به راحتی از ناحیه لگن مادر خارج شود.

چگونه می‌توان درد لگن را در بارداری تشخیص داد؟

اگر به عنوان یک زن حامله در منطقه لگن خود احساس درد و ناراحتی کردید، حتماً نزد دکتر متخصص زنان و زایمان بروید. او به طور کامل وضعیت بدن شما را بررسی کرده و منشأ درد را تعیین خواهد نمود. در چنین مواردی، دادن اطلاعات مربوط به فعالیت‌های روزمره یا انجام حرکات ورزشی خاص ممکن است باعث شود که منشأ درد شما مشخص شده و پزشک، بعد از تشخیص درست، روش درمان مناسب را در نظر بگیرد. درد لگن زنان باردار، معمولاً توسط پزشکان متخصص زنان و زایمان با عنوان "سیاتیک" شناخته می‌شود. جالب است بدانید که فیزیوتراپیست می‌تواند علت دقیق این مشکل را بهتر از هر دکتری مشخص کند، زیرا نگاه دقیقی به داخل عضلات و مفاصل لگن زنان باردار انداخته و منشأ درد را به راحتی تعیین می‌کند.

روش‌های درمان درد لگن در بارداری:

 لازم است بدانید که درد لگن زنان در دوران بارداری قابل درمان بوده و این افراد می‌توانند میزان درد بدن خود را با رعایت چند نکته ساده، در خانه مدیریت کنند. البته انجام تمرینات ورزشی خاص و تغییر در شیوه زندگی زنان حامله نیز می‌تواند به کاهش درد لگن زنان باردار و بهبود وضعیت بدن این افراد کمک شایانی بکند. با مراجعه زن حامله به یک فیزیوتراپیست، او معمولاً منشأ اصلی درد لگن را مشخص نموده و روند درمان مناسب را برای بهبود وضعیت بدن بیمار شروع می‌کند. انواع روش‌های درمانی مختلف برای مدیریت درد لگن زنان در 9 ماه دوران بارداری شامل موارد زیر است:

• در هنگام مواجه شدن با درد لگن، از انجام حرکاتی که سبب تشدید درد در این ناحیه از بدن شما می‌شود، اجتناب کنید. همچنین، بهتر است مادران باردار، موقعیت بدن خود را در هنگام استراحت، حرکت کردن یا انجام فعالیت‌های روزانه در وضعیت درستی قرار داده؛ بدین ترتیب درد موجود در ناحیه لگن خود را کاهش دهند.
•  به خاطر بسپارید که انجام برخی تمرین‌های ورزشی خاص نیز می‌تواند میزان درد موجود در ناحیه لگن و کمر زنان را در 9 ماه دوران بارداری کاهش داده و به حرکت راحت این افراد کمک کند. در واقع، انجام این حرکات به تقویت عضلات کف لگن زنان باردار کمک کرده و با حفظ تعادل بدن، ستون فقرات این افراد را در موقعیت پایداری نگه می‌دارد.
• درمان دستی درد لگن زنان باردار که به روش ماساژ دادن بیمار اعمال می‌شود، شامل تنظیم مجدد مفاصل به صورت دستی بوده و در چندین جلسه مختلف انجام می‌شود. این روش تا زمانی ادامه می‌یابد که عضلات مادر باردار به اندازه کافی قوی شده و بتواند مفاصل بدن را در حالت مناسبی حفظ کند.
• استفاده از روش‌های تسکین درد مانند TENS (تحریک الکتریکی اعصاب زیر پوستی) برای بهبود وضعیت بدن زنان باردار
• هیدروتراپی که شامل انجام تمرینات ورزشی خاص در آب بوده و انجام آن‌ها می‌تواند تا حد زیادی به کاهش درد ناحیه لگن زنان در دوران بارداری کمک کند.
• استفاده از طب سوزنی که توسط پزشک متخصص طب سوزنی انجام می‌گیرد، نیز در بهبود وضعیت بدن زنان مبتلا به درد لگن مؤثر است.
• کمک گرفتن از حمام آب گرم، کیسه آب داغ و یخ، با توجه به شرایط بدنی بیمار و میزان درد موجود در لگن او، می‌تواند تا حد زیادی به کاهش درد ناحیه لگن زنان در دوران بارداری کمک کند.
• استفاده از کمربند مخصوص، جهت پشتیبانی از ناحیه کمر و لگن زنان در دوران حاملگی

همچنین، فراموش نکنید که اگر میزان درد در ناحیه لگن زن حامله بسیار شدید باشد، طوری که تحرک و انجام فعالیت‌های روزمره ضروری او را محدود کند، پزشک متخصص زنان و زایمان برای بهبود وضعیت بدن بیمار خود از داروهای تسکین‌دهنده درد مانند پاراستامول استفاده خواهد نمود.

اگر در بارداری دچار شکم درد شده اید این مطلب احساس درد شکم در بارداری طبیعی است؟ را بخوانید

تمرینات ورزشی که انجام آن‌ها باعث کاهش درد لگن در بارداری می‌شود:

جالب است بدانید که انجام بعضی تمرینات ورزشی سبک و خاص در دوران حاملگی می‌تواند درد ناحیه لگن زنان را تسکین دهد؛ اما شما باید قبل از انجام این تمرینات حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید. البته، بسیاری از پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند که در چنین مواردی، انجام حرکات کششی و تقویت عضلات پشت کمر، ناحیه کمر و لگن تا حد زیادی کمک‌کننده خواهد بود. حرکات ورزشی مفید برای کاهش درد لگن زنان در 9 ماه دوران بارداری عبارتند از:

• حرکت ورزشی پل:

• زنان حامله می‌توانند با فشار دادن کف لگن خود بر روی زمین، به همراه دم؛ سپس بیرون دادن این ناحیه همراه با بازدم، ناحیه کمر و لگن خود را تقویت کنند. البته داخل نگه داشتن لگن و باسن برای مدت 2 تا 3 ثانیه و تکرار این حرکت ورزشی برای اثربخشی کامل آن ضروری می‌باشد.

• حرکت ورزشی هیپ:

• برای انجام این حرکت ورزشی، چهار دست و پا بر روی زمین قرار گرفته؛ سپس یک پای خود را به سمت بالا و پایین حرکت داده و بکشید. تکرار این حرکت ورزشی نیز برای کاهش درد لگن زنان در دوران بارداری مفید است.

• حرکت ورزشی مخصوص پاهای زنان باردار:

• برای انجام این حرکت ورزشی، روی یک سمت بدن قرار گرفته؛ سپس پای بالایی خود را به سمت سینه کشش دهید. با فشار دادن، عضلات پا، باسن و کف لگن به حالت قبلی خود برمی‌گردند. این حرکت را برای چند بار در روز تکرار نمایید.

البته نوع دیگری از حرکات ورزشی نیز برای تقویت عضلات کمر و لگن زنان باردار وجود دارد که در آن، فرد بر روی یک طرف بدن خود قرار گرفته و پاها را صاف بلند می‌برد. البته میزان بالا بردن پاها نباید زیاد باشد. سپس آن را به آرامی پایین آورده و این حرکت را تکرار می‌کند. علاوه بر این موارد، مادر حامله می‌تواند از تمرینات تقویتی کف لگن، کگل، کشش گربه و پل مچ پاها نیز استفاده نموده و به پایداری این ناحیه از بدن خود کمک کند.

چگونه می‌توان با درد لگن در بارداری مقابله نمود؟

شما به عنوان یک زن حامله می‌توانید میزان درد موجود در ناحیه کمر و لگن خود را با انجام اقدامات مختلف کنترل کنید. این اقدامات عبارتند از:

• تا آنجا که درد موجود در لگن، به شما اجازه می‌دهد، فعال مانده و کارهای روزمره خود را انجام دهید. البته، در میان انجام این فعالیت‌ها، هر زمان که لازم شد، حتماً استراحت کنید.
• سعی کنید با تغییر موقعیت بدن خود، از نشستن به حالت ایستاده، در طول انجام یک فعالیت، میزان درد را در ناحیه کمر و لگن خود کاهش دهید.
• خوابیدن در طول شب بر روی یک طرف بدن و قرار دادن بالش برای حمایت از شکم و پاها در دوران بارداری زنان، به منظور کاهش درد لگن این افراد بسیار مفید است.
• از روش‌های مختلف برای صعود از پله‌ها استفاده نمایید؛ مثلاً اگر هنگام بالا رفتن از راه‌پله، ابتدا از پای بدون درد خود استفاده می‌کنید، در مرحله بعدی از پای دیگر برای این کار استفاده کنید.
• از انجام فعالیت‌هایی مانند خم شدن برای بلند کردن اشیا سنگین از روی زمین یا حمل کردن هر چیزی اجتناب نمایید، زیرا انجام این کارها فشار زیادی بر روی ناحیه لگن شما وارد خواهد نمود.
• در حین راه رفتن، به جای برداشتن گام‌های بلند، اندازه گام‌های خود را کوتاه‌تر برداشته و این کار را با حوصله بیشتری انجام دهید.
• به عنوان یک زن حامله از نشستن در یک موقعیت خاص، برای مدت طولانی خودداری کنید.
• قبل از خندیدن، سرفه یا عطسه، عضلات کف لگن را درگیر کرده و این اعمال را با هوشیاری کامل انجام دهید.
• از صندلی‌هایی برای نشستن استفاده کنید که دارای پشتی مطمئنی هستند. در غیر این صورت، لازم است از کمربندهای خاصی برای حمایت از پشت کمر خود در 9 ماه دوران بارداری استفاده کنید.
• در صورتی که می‌خواهید از تختخواب خود بیرون بیاید، ابتدا کنار تخت نشسته و زانوهای خود را بر روی زمین قرار دهید.
• فراموش نکنید که استفاده از کفش‌هایی با پاشنه کوتاه در 9 ماه دوران بارداری، جهت پشتیبانی از قوس کمر زنان حامله الزامی است.
• به عنوان یک زن حامله برای انجام فرایند ماساژ، قبل از زایمان، حتماً از یک متخصص درمانگر کمک بگیرید.

آیا وجود درد در ناحیه لگن در بارداری بر روند انجام عمل زایمان تأثیر می‌گذارد؟

لازم است بدانید که درد ناحیه لگن مادران باردار به هیچ وجه فرایند انجام عمل زایمان طبیعی را در بدن این افراد تحت تأثیر قرار نمی‌دهد؛ اما اگر هنوز هم در مورد وضعیت بدن خود نگران هستید، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان در این باره صحبت نموده و گزینه مناسبی را برای تولد نوزاد خود انتخاب کنید. دکتر، در چنین مواردی، چند موقعیت مختلف را برای تولد واژینالی نوزاد به بیمار خود ارائه خواهد داد. همچنین، خود مادر حامله می‌تواند برای درک درست موقعیت تولد کودک، به دکتر کمک کند، زیرا در برخی موارد، مبتلا شدن زنان باردار به درد لگن می‌تواند باز کردن پاها را جهت تولد نوزاد خیلی دشوار کند. در مورد درد شدید، ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان مجبور شود برای کمک به تولد کودک از روش‌های مصنوعی استفاده کند.

با همه این تلاش‌ها، در نهایت اگر رحم مادر باردار بر اثر وجود درد در ناحیه کمر و لگن، به حالت طبیعی خود بازگردد، پزشک از روش سزارین برای تولد نوزاد استفاده خواهد کرد. البته، این راهکار به طور کلی آخرین گزینه درمانی محسوب شده و می‌تواند در روند بهبودی درد کمر و لگن مادر نیز بسیار مؤثر باشد.

چگونه می‌توان میزان درد لگن در بارداری پایین آورد؟

 درد لگن مادران باردار نوعی بیماری است که در چند هفته یا چند ماه پس از تولد کودک خود به خود از بین می‌رود. البته شانس ماندگاری درد کمر و لگن پس از انجام عمل زایمان، در صورتی که شرایط بدنی فرد در دوران بارداری وخیم باشد، بسیار بالا است. با این حال، درد خفیف این ناحیه از بدن زنان زائو ممکن است قبل از شروع دوره قاعدگی، به علت ترشح هورمون‌هایی (استروژن و پروژسترون) که بر روی چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارند، از بین برود.

آیا درد لگن در بارداری‌های بعدی نیز مشاهده می‌شود؟

 بله همان‌طور که قبلاً اشاره شد، درد لگن می‌تواند در بارداری بعدی زنان نیز دوباره عود کند، اما اگر فرد بیمار در فاصله بین دو حاملگی به اندازه کافی ورزش نموده و سلامت عضلات خود را تقویت کند، خواهد توانست به طور مؤثری میزان درد لگن را در بارداری فعلی خود مدیریت کند. پس در نظر داشته باشید که فاصله بین دو حاملگی، زمان مناسبی برای کم کردن وزن و کاهش درد لگن می‌باشد. همچنین، جالب است بدانید که تقویت عضلات شکمی و لگن زنان در هر زمانی، باعث کاهش شدت درد لگن این افراد در دوران بارداری خواهد شد.

اگر در بارداری دچار درد سیاتیک شده اید این مطلب جلوگيری از بروز درد سياتيك در بارداری را بخوانید

سؤالات متداول در مورد درد لگن در بارداری:

1- آیا زنان در بارداری خود به درد لگن مبتلا می‌شوند؟

 بله زنان باردار نسبت به خانم‌هایی که باردار نیستند، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

2- آیا درد لگن زنان باردار مشابه درد سیاتیک است؟

درد لگن زنان در دوران بارداری، در اغلب موارد با بیماری سیاتیک اشتباه گرفته می‌شود، زیرا هر دو درد در ناحیه کمر رخ می‌دهد. با این حال، لازم است بدانید که درد ناشی از سیاتیک از قسمت عقب و پایین کمر به سمت باسن و یک پا یا هر دو پا کشیده می‌شود، در حالی که درد ناشی از درد لگن در بدن زنان حامله به هر قسمت از ناحیه لگن، مخصوصاً قسمت واژن اشاره دارد.

3- آیا مبتلا شدن به درد لگن باعث انجام زایمان زودهنگام در آن‌ها می‌شود؟

بعید است که درد لگن زنان حامله باعث انجام زایمان زود هنگام در آن‌ها شود. انجام تمرینات ورزشی سبک و خاص، استفاده از کمربندهای پشتیبانی و ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی به زن حامله کمک می‌کند تا مدت زمان بارداری خود را کامل نموده و به زمان موعود جهت تولد نوزاد برسد. ولی در صورتی که به عنوان یک زن حامله با درد شدید در ناحیه لگن خود مواجه هستید و شدت آن در اغلب موارد متغیر می‌باشد، حتماً جهت درمان کامل، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. او انجام برخی تمرینات ورزشی را به شما پیشنهاد خواهد کرد تا بتوانید با کاهش درد در ناحیه کمر و لگن خود، روند بارداری را تا زمان تولد کودک ادامه دهید.