علت انقباض پلاسمایی در بارداری چیست؟

در ابتدا، لازم است بدانید که حدود یک در صد از مادران، در9 ماه دوران بارداری خود با انقباضات جفتی مواجه می‌شوند که یکی از مهم‌ترین خطرات این دوران به شمار می‌آید؛ انقباض پلاسمایی یکی از اساسی‌ترین عوامل مرگ‌ومیر مادران در دوران بارداری محسوب می‌شود. به همین دلیل، کسب اطلاعات بیشتر در مورد این عارضه در دوران بارداری زنان، برای دریافت مراقبت‌های فوری پزشکی و کاهش خطر مرگ‌ومیر در مادران و نوزادان ضروری است. با خواندن مقاله زیر خواهید دانست که چه چیزی باعث بروز این مشکل در دوران بارداری زنان می‌شود، چگونه می‌توان انقباض پلاسمایی را در بدن مادران باردار شناسایی نمود و جهت درمان به موقع آن اقدام کرد.

اگر میخواهید تست استرس انقباضی بدهید این مطلب تست استرس انقباضی در بارداری چیست؟ را بخوانید

انقباض پلاسمایی در بارداری چیست؟

انقباض پلاسمایی، که با عنوان "جفت انفجاری" نیز شناخته می‌شود، به معنی جدا شدن زودرس جفت از دیواره رحم مادر باردار است که از عوارض بسیار نادر، اما جدی در 9 ماه دوران بارداری زنان محسوب می‌شود. به عنوان یک خانم جوان و بی‌تجربه به خاطر داشته باشید که در صورت بروز انقباض پلاسمایی، جدایی جفت از دیواره رحم مادر باردار، قبل از تولد جنین داخل رحم او اتفاق می‌افتد. این وضعیت معمولاً پس از پایان هفته بیستم از دوران بارداری زنان رخ داده و فرایند رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به جنین درون رحم مادر باردار را قطع می‌کند. بروز انقباض پلاسمایی قبل از هفته 20 از دوران بارداری زنان بسیار نادر بوده و بیشتر بین هفته‌ 24 بارداری و هفته 26 بارداری از این دوران اتفاق می‌افتد. وقوع این وضعیت در دوران بارداری همه زنان، برای سلامت مادر و کودک او بسیار خطرناک خواهد بود. بر اساس نوع و محل جدایی جفت از دیواره رحم مادر، انقباض پلاسمایی زنان باردار به سه نوع تقسیم شده و با عناوین، انقباض پلاسمایی کامل، انقباض پلاسمایی حاشیه‌ای و انقباض پلاسمایی مرکزی شناخته می‌شود. این موارد به صورت زیر رخ می‌دهند:

1- انقباض پلاسمایی کامل:

 در این شرایط، جفت به طور کامل از پوشش دیواره رحم مادر حامله جدا می‌شود که خونریزی شدید واژینالی را به دنبال خواهد داشت.

2- انقباض پلاسمایی مرزی (حاشیه‌ای):

در این شرایط، جفت فقط در قسمت لبه‌ها، از دیواره رحم مادر حامله جدا می‌شود؛ در نتیجه رخ دادن این وضعیت، برخی از مادران باردار با خونریزی واژینالی مواجه می‌شوند.

3- انقباض پلاسمایی پنهانی (مرکزی یا خاموش):

در چنین شرایطی، خون بین جفت و دیواره رحم مادر باردار به دام می‌افتد. به همین دلیل، این مشکل بدون بروز خونریزی واژینالی در بدن مادر باردار رخ می‌دهد.

علت و عوامل بروز انقباض پلاسمایی در بارداری چیست؟

اکثر پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند که علت بروز انقباض پلاسمایی در دوران بارداری زنان، موضوعی ناشناخته است. با این حال، یکی از عوامل ایجادکننده احتمالی این مشکل در بدن مادران باردار عرضه غیرمستقیم خون به جفت یا رحم مادر باردار می‌باشد. عوامل دیگری که می‌توانند خطر انقباض پلاسمایی را در بدن زنان حامله ایجاد کنند، عبارتند از:

• مادری که در حاملگی‌های قبلی خود، با انقباض پلاسمایی مواجه شده باشد، 10٪ احتمال دارد که در بارداری‌ فعلی خود نیز با این مشکل روبرو شود.
• همچنین، فشار خون بالای مادران، قبل یا بعد از لقاح تخمک (پره‌اکلامپسی) باعث بروز مشکل انقباض پلاسمایی در دوران بارداری این افراد می‌شود. در واقع، می‌توان ادعا کرد که مبتلا شدن مادر باردار به بیماری پره‌اکلامپسی شدید، اصلی‌ترین عامل بروز انقباض پلاسمایی در 9 ماه دوران بارداری زنان است.
• علاوه بر این موارد، وجود مشکلات مربوط به کیسه آمنیوتیک در بدن زنان حامله منجر به بروز مشکل انقباض پلاسمایی در بدن این افراد می‌شود.
• سن مادر نیز یکی دیگر از عوامل بروز مشکل انقباض پلاسمایی در دوران بارداری زنان است؛ یعنی اگر زنی قبل از 20 سالگی یا بعد از 35 سالگی باردار شود، به احتمال زیاد با مشکل انقباض پلاسمایی روبرو خواهد شد.
• جالب است بدانید که کوتاه بودن بند ناف جنین داخل رحم مادر حامله هم منجر به بروز مشکل انقباض پلاسمایی می‌شود.
• وجود مشکل ترومبوفیلی در بدن مادر حامله (توسعه غیرطبیعی لخته خون در رگ‌های مادر باردار) نیز یکی دیگر از عوامل بروز مشکل انقباض پلاسمایی در دوران بارداری او است.
• مبتلا شدن مادر باردار به مشکل ترومای شکم ناشی از بروز حوادثی مانند سقوط کردن یا مبتلا شدن او به انواع عفونت‌ها هم می‌تواند شانس ابتلا به انقباض پلاسمایی را افزایش دهد.
• پارگی زودرس غشاء کیسه آمنیوتیک زنان در 9 ماه دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به بروز مشکل انقباض پلاسمایی در بدن این افراد ‌شود.
• مبتلا شدن مادران باردار به عفونت داخل رحمی نیز یکی دیگر از عوامل بروز مشکل انقباض پلاسمایی در دوران بارداری این افراد است.
• در برخی موارد، وجود بیش از یک جنین در داخل رحم مادر باردار (حاملگی دوقلو یا چندقلویی) هم شانس ابتلا به انقباض پلاسمایی را افزایش دهد.
• سیگار کشیدن مادر در 9 ماه دوران بارداری نیز با افزایش 90٪ خطر بروز انقباض پلاسمایی همراه است.
• در نهایت، یادتان باشد که سوء‌مصرف مواد مخدر در دوران بارداری نیز یکی از عوامل اصلی بروز مشکل انقباض پلاسمایی در بدن این مادران است.

اگرچه مادر حامله به طور صد در صد نمی‌تواند از بروز تمام این عوامل خطرزا جلوگیری کند، اما می‌تواند برخی از آن‌ها مانند مصرف الکل و تنباکو را در 9 ماه دوران بارداری خود کنار گذاشته و شانس خود را برای روی دادن انقباض پلاسمایی کاهش دهد. البته در این مورد، آماده بودن زنان برای باردار شدن و دانستن اطلاعات مربوط به چگونگی بروز و شناسایی انقباض پلاسمایی نیز می‌تواند در جهت کاهش خطرات این مشکل کمک‌کننده باشد.

اگر میخواهید علت بروز انقباضات رحمی در بارداری را بدانید این مطلب علل بروز انقباضات رحمی در دوران بارداری را بخواهید

علائم بروز انقباض پلاسمایی در بارداری کدامند؟

   به خاطر بسپارید که علائم و نشانه‌های بروز انقباض پلاسمایی در بدن هر مادر بارداری متفاوت از سایر زنان بوده و از میزان متوسط تا بسیار شدید فرق می‌کند. بنابراین، شما باید به عنوان یک زن باردار مراقب بروز برخی نشانه‌ها در بدن خود باشید. این علائم عبارتند از:

• بروز خونریزی واژینالی در بدن مادر باردار
• احساس درد در هنگام لمس کردن ناحیه شکم مادر باردار
• احساس درد در قسمت پایین کمر، در 9 ماه دوران بارداری
• از دست دادن حالت انعطاف‌پذیری رحم و سخت شدن آن، در دوران بارداری
• بروز انقباضات مکرر رحمی در دوران بارداری زنان
• پریشان بودن جنین در داخل رحم مادر باردار، با مشاهده علائمی مانند ریتم غیرطبیعی قلب او

درد یا ناراحتی پشت بدن مادر باردار که گاهی اوقات با لکه بینی همراه بوده، امری کاملاً طبیعی و معمول است؛ اما در برخی مواقع می‌تواند نشان‌دهنده بروز انقباض پلاسمایی در بدن مادران باردار باشد. با این حال، هرگز این نشانه‌ را نماد بروز انقباض پلاسمایی در بدن خود تلقی نکنید. ولی، بهتر است با مشاهده این علائم در بدن خود، فوراً به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نموده و از او در جهت حفظ سلامت خود و فرزند داخل رحم خود کمک بخواهید.

انقباض پلاسمایی در بدن مادران حامله چگونه تشخیص داده می‌شود؟

این وضعیت در بدن مادران باردار بر اساس علائم، میزان خونریزی واژینالی و درد و ناراحتی بیمار تشخیص داده می‌شود. اما ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی چندین نوع آزمایش را برای تأیید علت نهایی و چگونگی درمان انقباض پلاسمایی به بیمار خود توصیه می‌کند که رایج‌ترین این تست‌ها عبارتند از:

1- معاینه فیزیکی مادر باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی:

معمولاً پزشک متخصص زنان و زایمان با انجام معاینه فیزیکی بیمار، وضعیت رحم او را بررسی نموده و با مشاهده هر گونه سفتی یا رطوبت در ساختار رحم بیمار که نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در این ناحیه از بدن او است، مراقبت‌های پزشکی مورد نیاز را به مادر باردار تجویز می‌کند.

2- آزمایش خون در بارداری:

پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است آزمایش کامل خون (CBC) را در دوران بارداری زنان توصیه کند تا از این طریق، از میزان پلاکت‌های موجود در خون مادر آگاه شود.   به یاد داشته باشید که پایین بودن میزان پلاکت‌ها در خون زنان حامله باعث افزایش خطر خونریزی در بدن این افراد می‌شود. بنابراین، اگر خونریزی شدیدی دارید، انجام یک آزمایش خون می‌تواند وجود مشکل در رحم و سایر اعضای بدن شما را در این دوران حساس تأیید کند. علاوه بر این موارد، مشکل کم‌خونی زنان در دوران حاملگی نیز می‌تواند خونریزی شدید ناشی از انقباض پلاسمایی را در بدن این افراد نشان دهد.

3- نظارت بر ضربان قلب جنین زنان باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی:

 همان‌طور که می‌دانید وضعیت سلامت کودک درون رحم زنان باردار با اندازه‌گیری ضربان و ریتم قلب او تأیید می‌شود. وجود ضربان قلب غیرعادی در چنین حالتی می‌تواند نشان‌دهنده بروز انقباض پلاسمایی در بدن مادر حامله باشد.

4- سونوگرافی از واژن مادران باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی:

استفاده از این روش به پزشک معالج کمک می‌کند تا خونریزی واژینالی و جدا شدن جفت از دیواره رحم را در 9 ماه دوران بارداری زنان تشخیص دهد. با این حال، در بعضی موارد، این وضعیت تا زمان تولد نوزاد قابل تشخیص نبوده و جفت در هنگام زایمان مانند لخته‌های خوني قدیمی از بدن مادر خارج می‌شود. در این شرایط، پزشک متخصص زنان و زایمان باید جفت بیرون آمده از رحم مادر مبتلا به انقباض پلاسمایی را برای تجزیه و تحلیل بیشتر به آزمایشگاه بفرستد.

نحوه مدیریت و درمان مشکل انقباض پلاسمایی در بارداری:

صرف نظر از شدت بیماری، برای درمان جدا شدن جفت از دیواره رحم زنان در 9 ماه دوران بارداری، پزشک متخصص زنان و زایمان تنها فردی است که به مادر و جنین درون رحم او نزدیک می‌باشد. روش و مدت درمان این مشکل در بدن زنان باردار بستگی به ماه‌های دوران بارداری داشته و در بدن هر مادر بارداری متفاوت از سایر زنان است.

• وضعیت خفیف و زایمان زودرس مادر باردار، در هنگام جدا شدن جفت از دیواره رحم: اگر بعد از بروز انقباض در بدن مادر باردار، خونریزی واژینالی او متوقف شده و کودک درون رحم هیچ گونه ناراحتی را تجربه نکند، معمولاً به بیمار توصیه خواهد شد تا در خانه مانده و در استراحت کامل باشد.
• وضعیت متوسط ​​و زایمان اولیه بر اثر بروز انقباض پلاسمایی در بدن مادران باردار: در جنین حالتی، پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است از بیمار بخواهد که تا زمان تولد نوزاد در بیمارستان بستری شود، زیرا تجویز داروهای لازم برای بلوغ ریه‌های کودک متولد نشده تا زمان دقیق زایمان الزامی است.
• شرایط خفیف تا متوسط ​​و زایمان به موقع بر اثر بروز انقباض پلاسمایی در بدن مادر باردار: در چنین شرایطی، دکتر متخصص زنان و زایمان انجام عمل سزارین را برای بیمار خود توصیه می‌کند، اما او برای تولد واژینالی کودک نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد. با این حال، اگر میزان جداشدگی جفت از دیوار رحم مادر باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی بیش از حد باشد، باید برای به دنیا آوردن نوزاد او از روش سزارین استفاده گردد.
• شرایط شدید در هنگام جدا شدن جفت از دیواره رحم مادر باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی: در چنین شرایطی، دکتر معالج ممکن است فوراً نوزاد را به دنیا بیاورد تا بتواند پس از آن، مراقبت‌های حمایتی را جهت درمان وضعیت بدنی مادر بیمار دنبال کند. برای جبران خونریزی شدید مادر باید از انتقال خون به بدن او یا هیسترکتومی (جراحی رحم) استفاده شود. لازم است بدانید که بعد از به کار بردن روش هیسترکتومی، فرد دیگر قادر به باردار شدن دوباره نخواهد بود.

عواقب ناشی از بروز انقباض پلاسمایی در بارداری چیست؟

از آن‌جایی که در انقباض پلاسمایی جزئی، تنها بخش کوچکی از اتصال جفت به دیواره رحم مادر باردار جدا می‌شود، هیچ عارضه‌ای در بدن خود مادر و جنین داخل رحم او به دنبال نخواهد داشت. اما اگر تمام این اندام یا بخش قابل توجهی از آن از دیواره رحم مادر باردار جدا شود، می‌تواند منجر به بروز عوارضی در بدن مادر و فرزند داخل رحم او گردد. عوارض ناشی از جدا شدن جفت از دیواره رحم مادران باردار مبتلا به انقباض پلاسمایی عبارتند از:

• از دست دادن خون زیاد و ایجاد شوک در بدن مادر حامله
• مواجه شدن بیمار با مشکل لخته شدن خون در دوران بارداری
• مرگ مادر به دلیل از دست دادن خون زیاد
• نیاز به انتقال خون به بدن مادر باردار
• نارسایی کلیه‌ها، کبد و بروز مشکل هیپوفیز در بدن زن حامله
• انجام هیسترکتومی در مورد خونریزی غیر قابل کنترل از رحم زنان باردار

عوارضی که جدا شدن جفت از دیواره رحم، در بدن کودک متولد نشده ایجاد می‌کند، عبارتند:

• رشد محدود کودک درون رحم مادر باردار
• رسیدن اکسیژن محدود به نوزاد درون رحم مادر باردار (که منجر به آسیب مغزی یا حتی مرگ کودک می‌شود)
• تولد نوزاد نارس (قبل از هفته 37 از دوران بارداری)
• مرگ جنین در داخل رحم مادر حامله
• علاوه بر این موارد، نوزاد ممکن است در مراحل بعدی زندگی نیز ناتوانایی‌هایی را در قدرت یادگیری خود داشته باشد

در نهایت، یادتان باشد که تنها راه جلوگیری از بروز این عوارض در دوران بارداری زنان این است که احتمال جدا شدن بروز انقباض پلاسمایی در بدن فرد، با کمک پزشک متخصص زنان و زایمان به حداقل برسد.

اگر میخواهید از زایمان زود رس جلوگیری کنید این مطلب 5 روش جلوگیری از زایمان زودرس را بخوانید

چگونه می‌توان از بروز انقباض پلاسمایی در بارداری جلوگیری کرد؟

هیچ راهی مطمئنی برای جلوگیری از بروز انقباض پلاسمایی در 9 ماه دوران بارداری زنان وجود ندارد. اما این افراد می‌توانند با انجام برخی اقدامات ساده، میزان خطر ابتلا به عوارض این بیماری را در بدن خود و جنین کاهش دهند. این اقدامات به شرح زیر می‌باشند:

• زنان باید در 9 ماه دوران بارداری خود از مصرف سیگار، الکل و استعمال مواد مخدر اجتناب کنند
• در صورت عدم تجویز پزشک متخصص زنان و زایمان، مادر باردار باید از هیچ دارویی استفاده نکند
• مادر باردار باید سطح فشار خون خود را در حالت متعادل نگه داشته و در صورت لزوم، از کمک‌های پزشکی برای رفع مشکلات خود بهره ببرد
• همچنین، مادر باردار در هنگام خوابیدن و انجام کارهای سنگین دقت نموده و در هنگام مسافرت و نشستن در ماشین حتماً کمربند ایمنی خود را ببندد
• اگر خانمی در بارداری قبلی خود با مشکل انقباض پلاسمایی مواجه شده بود، حتماً این نکته را باید در دوران بارداری فعلی خود نیز به اطلاع پزشک متخصص زنان و زایمان برساند
• علاوه بر این موارد، استفاده از رژیم غذایی مناسب که شامل مکمل‌های ضروری قبل از زایمان است، طبق تجویز پزشک متخصص زنان و زایمان باید انجام گیرد
• در نهایت، مادر باردار باید برنامه خواب منظمی داشته و بدن خود را دور از استرس نگه دارد

1- آیا بلند کردن اجسام سنگین در بارداری، باعث بروز انقباض پلاسمایی می‌شود؟

 بله، احتمال انقباض پلاسمایی در هنگام بلند کردن اجسام سنگین در 9 ماه دوران بارداری زنان وجود دارد، زیرا انجام این کار نیروی زیادی را بر روی شکم مادر حامله وارد خواهد نمود.

2- آیا ورزش کردن در بارداری می‌تواند باعث بروز انقباض پلاسمایی در بدن این افراد شود؟

انجام حرکات ورزشی سنگین، اگر با خطر سقوط و ترومای شکمی زن حامله همراه باشد، می‌تواند منجر به بروز انقباض پلاسمایی در بدن او شود.

3-آیا ایجاد کشش در بارداری باعث بروز انقباض پلاسمایی می‌شود؟

 خیر، کشش وارد شده بر بدن مادر حامله باعث بروز انقباض پلاسمایی نمی‌شود، مگر اینکه این کشش بیش از اندازه شدید بوده و فشار زیادی بر روی شکم و رحم مادر حامله وارد کند. بر همین اساس، می‌توان ادعا کرد که وجود کشش طبیعی در بدن زنان در 9 ماه دوران بارداری هیچ آسیبی به سلامت مادر و کودک درون رحم او نمی‌رساند.

4- خطر ابتلا به انقباض پلاسمایی در حاملگی دوم تا چه اندازه است؟

خطر بروز انقباض پلاسمایی در حاملگی دوم زنان، بدون وقوع آن در اولین دوره بارداری فرد، 4.7 تا 6.5 نفر از هر  1000 زن باردار است.

5- آیا داشتن رابطه جنسی در بارداری می‌تواند باعث بروز انقباض پلاسمایی شود؟

 بله، احتمال وقوع انقباض پلاسمایی به علت مقاربت جنسی وجود دارد؛ حتی این حالت ممکن است منجر به مرگ جنین داخل رحم مادر در 9 ماه دوران بارداری شود.

6- میزان مرگ‌ومیر جنین در بارداری که ناشی از انقباض پلاسمایی است، تا چه اندازه می‌باشد؟

مرگ‌ومیر ناشی از انقباض پلاسمایی در دوران بارداری زنان 60٪  است.

در نهایت، به عنوان یک زن حامله به یاد داشته باشید که وقتی تصور می‌کنید سالم بوده و هیچ مشکلی ندارید، باز هم بهتر است برای بررسی کامل وضعیت سلامت خود در این دوران حساس، به دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه نموده و از سلامت کل سیستم ایمنی بدن خود و جنین، تا آغاز روند زایمان طبیعی مطمئن شوید.