هورمون های دوران بارداری چند نوع هستند؟

زمانی‌که زنی حامله ‌شود، تغییرات فیزیولوژیکی زیادی در بدن او رخ می‌دهد. این افراد ممکن است در هنگام راه رفتن و یا انجام فعالیت‌های سبک روزمره به نفس نفس بیافتند. همه این تغییرات به دلیل بروز هورمون‌های جدید بدن در بدن مادر باردار بوده و برای او مضر نمی‌باشد، اما نقش مهمی در بروز آشفتگی‌ها و اضطراب زنان باردار ایفا می‌کند. اکثر پزشکان متخصص زنان و زایمان دوست دارند که تغییرات بدن مادر باردار را به عدم تعادل هورمونی و تحریک هورمون‌ها در بدن او نسبت دهند. بنابراین، اجازه دهید تا در این مقاله، آنچه را که سبب بروز تحول در بدن مادر باردار می‌شود، دریافته و با چگونگی تاثیر آن‌ها بر بدن زنان آشنا شویم.

هورمون‌هایی که در دوران بارداری بر بدن زنان تاثیر می‌گذارند:

در ادامه این مقاله، برخی از هورمون‌های بارداری رایج و چگونگی تأثیر آن‌ها بر وضعیت بدن و احساسات مادران در حال انتظار مورد بررسی قرار داده شده است. مهم‌ترین این هورمون‌ها عبارتند از:

1- هورمون گونادوتروپین کورونیک انسانی (HCG):

هورمون گونادوتروپین کورونیک انسانی یکی از مهم‌ترین هورمون‌های دوران بارداری است که منجر به انجام تغییرات زیادی در بدن مادران حامله می‌شود. هورمون HCG توسط بخشی از بدن زنان حامله تولید می‌شود که بعد از گذشت ماه‌ها بارداری، به جفت (برای تغذیه جنین) تبدیل خواهد شد. هورمون گونادوتروپین کورونیک انسانی مسئولیت بدن زنان حامله را برعهده گرفته و به جنین در حال رشد کمک می‌کند. علاوه این موارد، این هورمون بدن مادر را به خانه امنی برای رشد و نمو نوزاد تبدیل خواهد نمود. همچنین، خطراتی را که تخمدان‌های زنان باردار را تهدید می‌کند تا هر ماه، آزاد شدن تخمک بالغ در بدن زنان را متوقف کند، از بین می‌برد. بنابراین، با ترشح این هورمون در بدن زنان باردار، دوره‌های قاعدگی ماهانه آن‌ها متوقف شده و روند رشد جنین آغاز می‌شود.

سطح هورمون HCG حدود هشت روز پس از تخمک‌گذاری در بدن زنان افزایش یافته و در حدود 60 تا 90 روز پس از آن، به اوج خود خواهد رسید. هنگامی که زن حامله از این دوره بارداری عبور کرد، سطح هورمون HCG به آرامی کاهش یافته و در ماه‌های باقی‌مانده به میزان ثابتی می‌رسد، در حالی که در ده هفته اول از دوران بارداری، میزان ترشح سطح هورمون HCG در هر دو روز یک‌بار، به حدود دو برابرخود می‌رسد.

معمولا هورمون HCG ترشح‌شده در بدن زنان حامله از طریق ارگان‌های بدن حرکت کرده و از طریق سیستم ادراری به خارج از بدن منتقل می‌شود، این همان چیزی است که در آزمایش‌های خانگی، حاملگی زنان را نشان می‌دهد. به همین دلیل، پزشکان متخصص زنان و زایمان ادعا می‌کنند که نمونه ادرار زنان، بهترین گزینه برای بررسی وضعیت  حاملگی بدن این افراد است.

اگر زنی، به دلایل خاصی، حالت تهوع و ویار صبحگاهی را در ماه‌های اول دوران بارداری خود داشته باشد، این امر به دلیل افزایش هورمون HCG در بدن او است. در واقع، زنانی که میزان بالاتری از ترشح هورمون HCG را در طی ماه‌های بارداری خود تجربه می‌کنند، نسبت به سایر زنان باردار با حالت تهوع و ویار صبحگاهی بیشتری مواجه می‌شوند.

2- هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار:

هورمون پروژسترون هورمونی است که در اوایل دوران بارداری توسط تخمدان زنان تولید شده و در علم پزشکی با عنوان "قرص لوپوس" شناخته می‌شود. همچنین، در دوران بارداری، هورمون پروژسترون توسط لوزالمعده هم تولید شده و ترشح آن تا حدود هفته دهم از دوران بارداری ادامه می‌یابد. بعد از آن نیز، این هورمون توسط جفت تولید می‌شود. در طول سه هفته اول از دوران حاملگی، سطح هورمون پروژسترون به بالاترین مقدار خود رسیده و پس از آن، دوباره به نقطه اولیه خود برمی‌گردد.

در طول دوران بارداری، هورمون پروژسترون نقش بسیار مهمی در سلامت مادر و جنین داخل رحم او ایفا خواهد کرد. در واقع، این هورمون کمک می‌کند تا ماهیچه‌های رحم مادر آرام گرفته، سیستم ایمنی بدن او بالا رفته و تحمل DNA جنین برای بدن مادر آسان شود. همچنین، وجود هورمون پروژسترون به بدن خانم‌های باردار کمک می‌کند تا با جنین به عنوان یک جسم خارجی برخورد نکرده و ارتباط عاطفی میان آن دو برقرار شود. هورمون پروژسترون تقریبا تمام عضلات صاف بدن زنان را در دوران بارداری شل کرده و انعطاف دیواره عضلانی رحم این افراد را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. این امر باعث می‌شود تا رگ‌های خونی مادران حامله در کل بدن به آرامش رسیده و باعث کاهش فشار خون آن‌ها شود.

با این حال، هنگامی که سطح فشار خون در بدن مادر باردار به طور ناگهانی کاهش یابد، این حالت می‌تواند منجر به بروز مشکل سرگیجه شده و احساس خستگی را به دنبال داشته باشد. علاوه بر این موارد، کاهش ناگهانی فشار خون در بدن زنان حامله می‌تواند منجر به بروز مشکلات گوارشی شود. برخی از نشانه‌های رایج این حالت عبارتند از:

• سوزش سر دل
• اسیدیته شدن معده زنان حامله
• استفراغ
• حالت تهوع
• تشکیل گاز در معده
• ریفلاکس معده
• بروز مشکل یبوست.

همچنین، افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار باعث رشد موهای بیشتری در سطح بدن، به خصوص در سینه‌ها و شکم این مادران می‌شود.

3- هورمون استروژن در بدن زنان باردار:

این هورمون نیز همانند هورمون پروژسترون، توسط عضوی به نام "corpus luteum" تولید شده و تا زمانی که شروع آن توسط جفت انجام شود، ادامه می‌یابد. تولید هورمون استروژن در بدن زنان باردار بسیار مهم است، زیرا نقش مهمی در رشد نوزاد دارد. علاوه بر این موارد، هورمون استروژن به ایجاد اندام‌های مختلف نوزاد و سیستم‌های مختلف بدن او کمک شایانی می‌کند. معمولا در پایان سه ماهه اول از دوران بارداری، هورمون استروژن بدن زنان در سطح بسیار بالایی قرار گرفته و پس از آن، به سطح ثابتی می‌رسد. جالب است بدانید که در ماه‌های باقی‌مانده از دوران بارداری هم، میزان هورمون استروژن ثابت باقی می‌ماند. ترشح هورمون استروژن در دوران حاملگی زنان کمک می‌کند تا تولید هورمون‌ها در غدد آدرنال نوزاد انجام گرفته و غده فوق کلیه او وظیفه خود را به درستی انجام دهد.

ترشح سطح بالایی از  هورمون استروژن در بدن زنان باردار  می‌تواند نشانه‌های مختلفی نظیر افزایش اشتها، حالت تهوع، ظهور ورید های عنکبوتی در سطح بدن زنان و حتی تغییر درسطح پوست‌ او مانند بروز لکه‌های رنگی و تیره را به دنبال داشته باشد. در بعضی موارد، افزایش هورمون استروژن در بدن زنان نشانه‌ای از حاملگی آن‌ها بوده و روند بارداری را در سطح پوست این مادران نشان می‌دهد که در علم پزشکی با عنوان "تب و تاب بارداری زنان" نامیده می‌شود.

4- هورمون Oxytocin در طی دوران بارداری زنان:

بسیاری پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند که هورمون اکسیتوسین در بدن زنان باردار کار هورمون استروژن را انجام می‌دهد. جالب است بدانید که یکی از داروهایی که در اغلب موارد برای از بین بردن التهاب ناشی از حاملگی بدن زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد، پیتوسین است که نسخه مصنوعی از هورمون اکسی توسین می‌باشد. با این حال، آنچه که واقعا در دوران حاملگی اتفاق می‌افتد، این است که میزان ترشح هورمون اکسیتوسین در بدن مادر افزایش نمی‌یابد، چون با این کار عمل زایمان در بدن شروع می‌شود.  همچنین، در این دوره ترشح هورمون اکسیتوسین، دهانه رحم زنان حامله را گسترش داده و نوک پستان‌های این مادران را تحریک می‌کند تا مادر بتوانند با شیر خود به تغذیه نوزاد پس از لحظه تولد بپردازد.

5- هورمون پرولاکتین در بدن زنان باردار:

هورمون پرولاکتین هورمونی است که در بدن زنان باردار ترشح شده و به سینه‌های این افراد کمک می‌کند تا شیر تولید کنند. به همین دلیل، این هورمون با عنوان "هورمون تولیدکننده شیر" نامیده می‌شود. معمولا سطح ترشح هورمون پرولاکتین در بدن زنان باردار حدود 10 تا 20 بار نسبت به زمان عادی افزایش می‌یابد. علاوه بر این موارد، این هورمون تأثیر بسیاری بر آرامش‌بخشی بدن زنان در طی دوران حاملگی داشته و در اغلب موارد باعث خواب‌آلودگی فرد می‌شود. همچنین، ترشح هورمون پرولاکتین در دوران بارداری زنان، برای آماده‌سازی بافت‌های سینه مادر به منظور شیردهی نوزاد در آینده بسیار مهم است، زیرا هر نوزاد بلافاصله بعد از تولد به تغذیه شیر از نوک پستان‌های مادر خود احتیاج دارد.

6- هورمون آرام‌بخش در بدن زنان باردار:

هورمون آرام‌بخش یا استراحت، هورمونی است که به بدن زنان باردار کمک می‌کند تا به اندازه کافی استراحت نموده و با سست کردن لیگامان بدن که مسئول نگه داشتن استخوان‌های لگن در محل خود هستند، از وارد شدن فشار بیش از حد به بدن جلوگیری می‌کند. همچنین، ترشح این هورمون با شروع دوران حاملگی، عضلات رحم زنان را آرام کرده و زمینه آماده‌سازی رحم را برای تولد نوزاد در آینده فراهم می‌کند، زیرا در زمان زایمان، کودک باید از طریق کانال تولد حرکت کرده و به دنیای بیرون از بدن مادر راه یابد.

هنگامی که زنی حامله می‌شود، سطح هورمون آرام‌بخش نسبت به زمانی که او حامله نبوده، به میزان ده برابر افزایش خواهد یافت. این شرایط سبب از بین رفتن حالت کشیدگی رباط‌های مختلف بدن از جمله باسن، زانو، شانه و مچ پاها در طی دوران بارداری می‌شود. در نتیجه، ممکن است احساس درد، التهاب یا حتی حساسیت در این مناطق از بدن زنان باردار به راحتی از بین ببرد.