معمولاً اندازه سر هر نوزادی متفاوت از سایر همسالان او است. با این حال، گاهی اوقات تورم غیر معمولی در جمجمه برخی از نوزادان به وجود میآید که شکل سر آنها را بزرگتر از نوزادان دیگر نشان میدهد. این بیماری در علم پزشکی "ماکروسفالی" نامیده میشود. وجود علائم بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان، در اغلب موارد بروز یک مشکل جدی را در بدن آنها نشان میدهد. آیا به عنوان یک مادر جوان میدانید که چه عاملی باعث ایجاد بیماری ماکروسفالی در سر نوزادان میشود؟ والدین این نوزادان چگونه باید با این مشکل برخورد کنند؟ در ادامه این مقاله، دلایل بروز بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان برای شما ارائه شده و روشهای درمانی برای حل این مشکل معرفی خواهد شد.
اگر نوزادتان دچار تومورمغزی شده است این مطلب علل و علائم بروز تومورهای مغزی در نوزادان چیست؟ را بخوانید
ماکروسفالی در نوزادان چیست؟
ماکروسفالی، نوعی بیماری است که با عنوان "مشکل سر بزرگ" یا "سندرم سر بزرگ" در نوزادان نیز شناخته میشود؛ وضعیتی است که باعث افزایش غیر طبیعی اندازه دور سر نوزادان خواهد شد. البته، همانطور که قبلاً بیان شد، همه نوزادان دارای دور سر یکسانی نیستند؛ بنابراین، پزشکان متخصص اطفال باید با تقسیم اندازه دور سر نوزاد، به وجود ناهمخوانی در اندازه سایز این ناحیه از بدن نوزادان و سایر عضلات او پی ببرند. اگر محیط دور سر نوزادی در محدوده سالم نسبت به سن و جنسیت او قرار داشته باشد، وضعیت سلامت او در حالت طبیعی است. با این حال، در برخی موارد، کارشناسان پزشکی بالا بودن میزان کلسیم در بدن نوزادان را به عنوان شرایطی برای افزایش سایز دور سر آنها (در حد یک سانتیمتر یا کمتر از یک اینچ) معرفی میکنند که دلایل متعددی برای بروز مشکل ماکروسفالی در بدن نوزادان وجود دارد.
دلایل بروز مشکل ماکروسفالی در بدن نوزادان:
در ادامه این مقاله، چند دلیل شایع که میتواند باعث بزرگی اندازه سر نوزاد شود، برای شما بیان شده است که عبارتند از:
1- هیدروسفالی، یک نوع بیماری است که باعث تجمع بیش از حد مایع مغزی نخاعی در داخل بطن (فضاهای) مغز نوزادان شده و یکی از شایعترین اختلالات مغزی در این رده سنی به شمار میرود. در واقع، تجمع این مایع اضافی جمجمه کودک بیمار را تحریک نموده و باعث بروز خود به خودی مشکل هیدروسفالی در بدن این افراد میشود. لازم است بدانید که دلایل متعددی برای بروز مشکل هیدروسفالی مادرزادی، آسیب دیدن و عفونت مغز نوزادان وجود دارد.
2- به یاد داشته باشید که بروز عفونتهای سیستم عصبی در بدن نوزادان میتواند مغز و جمجمه آنها را تحریک کرده و نمونههایی از بیماریهای مختلف مانند مننژیت، عفونت غشای مغز، انسفالیت و التهاب شدید بافت مغزی را در بدن فرزند شما ایجاد کند. در واقع، مبتلا شدن نوزادان به این نوع عفونتها میتواند به علت بروز پاتوژنهایی نظیر انواع مختلف باکتریها و ویروسها نیز رخ دهد.
3- برخی از بیماریهای مغزی در نوزادان نیز به علت کمبود ویتامین D در بدن آنها ایجاد میشود که "ریکیت" یکی از این بیماریها است. این مشکل باعث بروز اختلالات سیستم اسکلتی از جمله استخوان جمجمه نوزاد شده و اندازه آن را بزرگتر از حد طبیعی خود میکند که خود عاملی مهم برای ایجاد سر بزرگ در نوزادان است.
4- علاوه بر موارد ذکر شده، وجود مشکلات مغزی مانند تومور نیز ممکن است باعث ایجاد سر بزرگ در نوزادان شود. البته برخی از ناهنجاریهای مادرزادی مغز که میتواند باعث ایجاد سرطان در این ناحیه از بدن نوزادان نیز شود، عبارتند از: hydranencephaly (اختلال در عملکرد مغز) و megalencephaly (افزایش غیر طبیعی یکی از مواد در مغز). همچنین، یادتان باشد که وجود ژنهای معیوب در بدن نوزادان نیز میتواند باعث ایجاد بیماری سرطان مغز در بدن آنها شود. یکی از مهمترین نوع این بیماریها "سندروم سوتس" است؛ نوعی اختلال ژنتیکی بوده و بر روس اسکلت استخوانی جمجمه تأثیر میگذارد. در نتیجه، وجود سندروم سوتس در بدن نوزادان میتواند منجر به بروز مشکلات زیادی از قبیل ایجاد سر بزرگ و غیر عادی در آنها میشود. البته نوزادانی که مبتلا به بیماری اوتیسم هستند، نیز ممکن است این بیماری در روند رشد سر آنها نقش مهمی داشته باشد.
5- در نهایت، به خاطر بسپارید که ایجاد ترومای پوستی در سر نوزادان میتواند باعث بروز مشکل خونریزی (خونریزی داخلی) و تورم مغز آنها شده و مشکل کلوزآمدی موقت را در بدن نوزادان ایجاد کند.
البته در نظر داشته باشید که در برخی موقعیتها، بروز مشکل ماکروسفالی در نوزادان یک اتفاق کاملاً عادی است. در چنین مواردی، بدن کودک علائم مربوط به عدم سلامتی را نمایش نداده و به طور طبیعی رشد میکند. در چنین شرایطی، لازم نیست والدین بیش از حد نگران شوند؛ اما اگر فکر میکنید که اندازه و شکل جمجمه نوزاد شما از لحاظ ظاهری غیر طبیعی بوده و با اندازه دیگر قسمتهای بدن او کاملاً متضاد است، حتماً فرزند خود را به یک دکتر متخصص اطفال نشان دهید.
چگونه بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان تشخیص داده میشود؟
اگر پزشک متخصص اطفال قد، وزن و اندازه دور سر نوزاد را به طور منظم اندازهگیری کند، ممکن است در طول یک دوره بازرسی معمول در اولین سال زندگی او، بیماری ماکروسفالی را به راحتی تشخیص دهد. البته در چنین مواردی، پزشک متخصص اطفال از ابزارهای مختلفی برای بررسی شرایط ویژه سر نوزادان استفاده نموده و اندازه سر بزرگ را در بدن آنها تشخیص میدهد. رایجترین ابزارها و روشهای تشخیص بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان عبارتند از:
1- معاینه فیزیکی نوزاد جهت تشخیص بیماری ماکروسفالی:
پزشک متخصص اطفال معمولاً برای بررسی وضعیت و اندازه ظاهری سر نوزاد، حالت آن را از لحاظ شکل خارجی بررسی کرده و وجود ناحیه فونتنل (نقطه نرم) را بر روی جمجمه کودک مورد بررسی قرار میدهد. البته در حین انجام معاینه فیزیکی، برخی از اختلالات مغزی مانند هیدرانانسفالی را نیز میتوان با روشن شدن اندازه جمجمه و با استفاده از انواع اشعهها تشخیص داد. علاوه بر این موارد، پزشک متخصص اطفال، وجود علائم خونریزی داخلی را نیز در نوزادانی که معرض ضربه مغزی قرار گرفتهاند، با دقت بررسی میکند.
2- بررسی علائم دیگر، برای تشخیص ماکروسفالی درنوزادان:
پزشکان متخصص اطفال در حین بررسی علائم موجود در سر نوزاد، وضعیت تحریکپذیری او مانند رفلکس یا شل شدن مفاصل بدن، ایجاد بینظمی شدید در روند رشد او و وجود علائم بیماری افسردگی را بررسی میکنند؛ اگر کودکی از یک نقطه عطفی رشد رنج ببرد، به راحتی تشخیص داده میشود. البته در برخی موارد، این علائم ممکن است نشاندهنده وجود اختلال ژنتیکی ناشی از ناتوانی ذهنی در نوزادان نیز باشد.
3- استفاده از روش سونوگرافی، جهت تشخیص ماکروسفالی در نوزادان:
سونوگرافی میتواند یک روش سریع برای مشاهده آنچه در زیر جمجمه نوزادان روی میدهد، باشد. به همین دلیل، استفاده از این راهکار کمک زیادی به پزشک متخصص اطفال ارائه داده و میتواند او را برای انجام آزمایشهای دورهای بیشتر یاری کند.
4- استفاده از سی‌تی‌اسکن، جهت تشخیص ماکروسفالی در نوزادان:
اسکن کامپیوتری توموگرافی یا سی‌تی‌اسکن، با استفاده از اشعههایی از جمجمه نوزاد تصویری سه بعدی را به پزشک متخصص اطفال ارائه داده و به کم شدن روند تشخیص بیماریهای مغزی در بیمار کمک زیادی میکند. علاوه بر این موارد، این روش طرح کلی از جمجمه نوزاد را برداشته و وجود نقطه ناهنجاری را در سر نوزادان به راحتی بررسی میکند.
اگر نوزادتان دچار سردرد شده است این مطلب علائم سردرد در نوزادان چیست؟ را بخوانید
5- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، جهت تشخیص ماکروسفالی درنوزادان:
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) روشی است که در آن پزشک متخصص اطفال با استفاده از میدان مغناطیسی، تصویری بسیار دقیق از کل جمجمه نوزاد ایجاد نموده و به طور دقیق، وجود بیماری ماکروسفالی را در بدن نوزادان تشخیص دهد. به خاطر داشته باشید که در انجام روش تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، نوزاد نیاز به فردی دارد که تا اتمام روند عکسبرداری در کنار او باقی بماند. بر این اساس، اکثر پزشکان از مقدار کمی داروی آرامبخش برای آرام نگه داشتن نوزاد در زمان انجام تصویربرداری رزونانس مغناطیسی استفاده میکنند. البته در حال حاضر، چندین بیمارستان نیز انجام عمل "MRI سریع" را بدون استفاده از داروهای آرامبخش در برخی نقاط کشور انجام میدهند؛ ولی این نوع تصویربرداری رزونانس مغناطیسی توانایی پزشک را برای تصویربرداری کامل از همه بعدهای سر بیمار محدود میکند.
6- آزمایش خون ، جهت تشخیص ماکروسفالی در نوزادان:
در نهایت، لازم است بدانید که انجام آزمایش خون میتواند به بررسی وجود مشکلات ژنتیکی در بدن نوزادان کمک کند. البته در حین این آزمایش، دکتر متخصص اطفال ممکن است نمونهای از مایع مغزی نخاعی نوزاد را از پایه نخاعی او دریافت نموده و احتمال وجود بیماری عصبی را در بدن نوزاد بیمار مورد بررسی قرار دهد. این کار، با استفاده از روش ضربهای به ستون فقرات نوزاد انجام گرفته یا ممکن است مایع، از لایههای بالا مغز (بسته به شرایط ویژه جمجمه بیمار) نیز به دست آید.
با استفاده از این راهکارها، هنگامی که دکتر متخصص اطفال، مشکل موجود در بدن نوزاد را تشخیص داد، بهترین دارو و دوره درمان را برای بیمار کوچک خود توصیه خواهد نمود.
بیماری ماکروسفالی در نوزادان چگونه درمان میشود؟
جالب است بدانید که روش درمان بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان بستگی به علت بروز این بیماری دارد؛ اما رایجترین روشهای درمان بیماری ماکروسفالی عبارتند از:
- روش جراحی در اغلب موارد تنها گزینه برای درمان علل مختلف بروز بیماری ماکروسفالی در بدن نوزادان است؛ ولی نوع عمل با توجه به میزان تورم و علل متفاوت بروز بیماری ماکروسفالی در بدن بیمار، توسط پزشک معالج او انتخاب میشود؛ به عنوان مثال، در بیماری ماکروسفالی که ناشی از تخلیه مایع مغزی-نخاعی در شکم نوزادان باشد، بدن خود بیمار میتواند آن را جذب کند، اما شرایط بیماری را درمان نخواهد نمود. پس در چنین حالتی، بیماری کودک به عنوان یک وضعیت ناخوشایند دائمی تلقی میشود؛ اما در صورت مبتلا شدن نوزاد به آسیب مغزی، انجام عمل جراحی ممکن است مشکل کودک را به طور کامل حل کند.
- در برخی موارد نیز پزشک معالج ممکن است از داروهای خوراکی برای کنترل میزان تورم بافت مغزی در نوزاد بیمار استفاده نماید، زیرا بیماریهای ضعیف مانند راشیتها میتوانند با مصرف دوز مناسب از دارو و مواد مغذی در کودکان مورد درمان قرار گیرند.
- در نهایت، به یاد داشته باشید که نوعی از بیماری ماکروسیفالی که به دلیل وجود اختلالات ژنتیکی در نوزادان ایجاد میشود، راه درمان اساسی نداشته و تنها میتوان شدت بیماری را در بدن این نوزادان مدیریت کرد. به همین دلیل، پزشکان متخصص اطفال ادعا میکنند که بیماری "سرطان کولورکتال" در نوزادان غیر قابل درمان بوده و با برخی از انواع ناتوانیهای شناختی و جسمی همراه خواهد شد؛ برای مثال، این بیماران کوچک در برخی موارد با عوارضی مانند تشنج برخورد میکنند.
اگر نوزادتان زگیل دارد این مطلب علت بروز زگیل در نوزادان چیست؟ را بخوانید
شما به عنوان والدین یک نوزاد مبتلا به بیماری میکرو سفالی میتوانید با سازمانهای پشتیبانی و مربیان متخصص جهت برخورد با چنین نوزادان معلول تماس گرفته و منابع و روشهای مفید را برای مقابله با بیماری ماکروسفالی و بهبود کیفیت زندگی فرزند خود دریافت کنید. بزرگ بودن سر نوزادان یک عارضه جدی محسوب شده و میتواند نتیجه وجود یک مشکل خیلی حاد در بدن فرزند شما باشد. در هر دو مورد، پزشک معالج کودک احتمالاً در طی یک ارزیابی روزمره، بیمار موجود در بدن او را تشخیص داده و روش مدیریت بیماری ماکروسفالی را در مواردی که غیر قابل درمان است، به شما ارائه خواهد داد. این اقدامات در بالا بردن کیفیت زندگی چنین بیمارانی بسیار مهم هستند!
نظر (0)