درد زانو در کودکان نشانه آرتروز است؟ + علت و درمان خانگی

درد زانو اصطلاحی است که کودکان را درگیر نمی­ کند. این موضوع، چیزی است که معمولاً افراد بزرگ­تر و زنان میان­سال از آن شکایت می­ کنند؛ بنابراین وقتی کودکی به ما می­ گوید که زانوی او صدمه دیده است، ما در اغلب موارد تصور می­ کنیم که او در هنگام افتادن یا به دلیل پرش بیش از حد دچار آسیب­دیدگی زانو شده است. در اکثر موارد فرض می ­کنیم که درد زانوی کودکان در طی یک یا دو روز خود به خود از بین می رود؛ اما اگر این­طور نباشد، چه می­ شود؟ اگر این علامت نشان­گر وجود یک مشکل زمینه­ای در زانوهای فرزند شما باشد، چه می­ شود؟ این مقاله سعی دارد تا به سؤالات مربوط به درد زانو در کودکان، علل، علائم و روش­های درمانی این مشکل پاسخ دهد.

درد زانو در کودکان یا دردهای رشدی؟

با بزرگ شدن كودكان، عضلات، تاندون­ها، رباط­ها و استخوان­های آن‌ها گسترش مي­ يابد. این روند، دردناک نیست؛ اما در صورتی که همه قسمت­های بدن کودک شما با سرعت یکسانی رشد نکنند، می­ تواند باعث بروز درد در بدن او شود. دردهای رشدی کودکان معمولاً در مناطق ران، پا، زانو و ساق احساس می­ شوند. اوج سن بروز دردهای رشدی بین 4 تا 12 سال است و این دردها الزاما در مناطق رشد بروز نمی‌کنند. شایع‌ترین دردهای عضلانی مربوط به دردهای شدید متناوب و دوطرفه بوده که ماهیچه و پشت ساق پا را درگیر می‌کند. بر این اساس می ­توان ادعا کرد که كودكان و ورزشكاران نیز ممكن است هر از گاهی، درد زانو را تجربه كنند كه می­ تواند درد ناشی از رشد، برآمدگی ناحیه زانو یا شرایط اساسی پزشکی باشد.

بر اساس این توصیفات، هرگز کودکی را که از درد زانو شکایت می­کند، نادیده نگیرید.

علت بروز درد زانو در کودکان

پرش بیش از حد، بازی یا ورزش طولانی مدت خشن و سفت شدن زانو در طول بازی یا سایر فعالیت ­ها می­ تواند منجر به درد شدید در زانوهای کودکان شود. در ادامه در مورد برخی از عوامل شایعی که می­ توانند باعث بروز درد زانو در کودکان شوند، مطالبی ارائه شده است که مهم‌ترین این موارد به شرح زیر می­ باشند:

عفونت زانوهای کودک

عفونت باکتریایی در زانوهای فرزند شما ممکن است منجر به شرایطی مانند استئومیلیت و آرتریت سپتیک شود. این وضیعت نیز می ­تواند باعث ایجاد تب، تورم و درد شدید در زانوهای او شود و راه رفتن کودک را دشوار کند. در نظر داشته باشید که اگر حتی کمترین التهابی در اطراف زانوهای فرزند شما وجود داشته باشد احتمال بروز عفونت در مفاصل او وجود دارد؛ بنابراین، اگر درد و تورم زانوهای کودک بیش از یک روز ادامه داشت، سریعاً او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.

آرتروز نوجوانان

جالب است بدانید که اگر کودک علائمی مانند درد، التهاب، سفتی مفاصل و خستگی را تجربه کند، احتمال بروز بیماری­های روماتیسمی شدید مانند آرتریت نوجوانان در بدن او وجود دارد. آرتریت التهابی و آرتریت واکنشی که اغلب در بدن بزرگ‌سالان دیده می­ شوند، می ­توانند باعث درد خفیف در زانوهای کودکان یا سفتی مفاصل آن‌ها نیز شوند. لازم است بدانید که در مورد کودکان و ورزشکاران، درد زانو عمدتاً قدامی یا مربوط به مفاصل جلوی زانو است.

بیماری اسگود-شلاتتر در کودکان

بیماری اوگگود-شلاتتر به التهاب ناحیه­ای که استخوان ران به زانو متصل می شود، اشاره دارد؛ این بیماری باعث درد شدید زانو در کودکان می‌شود. این مشکل معمولاً در دوران بلوغ اتفاق می­ افتد؛ هنگامی که کودک از حفره­‌های رشدی عبور می­ کند. همچنین بیماری اوگگود-شلاتتر می‌تواند در بدن کودکانی که ورزش می­ کنند نیز بروز کند. استراحت کافی و استفاده از داروها می ­تواند این نوع درد را در بدن فرزند شما کاهش داده و کودک را قادر به بازگشت به فعالیت­های روزانه خود کند.

زانوی جامپر در کودکان

 تاندون پاتلار، انسان را قادر می ­سازد تا زانوی خود را صاف نگه دارد. زانوی جامپر شرایطی است که در آن، تاندون پاتلار کودک آسیب دیده و پشتیبانی از تاندون­های دیگر مانند تاندون چهار سر ران را از دست می­ دهد. این مشکل باعث ضعف و درد زانو در بدن فرزند شما می­ شود؛ به ویژه وقتی که کودک پاهای خود را دراز می ­کند.

صدمات بافت نرم

آسیب بافت نرم، صدمه به رباط ­ها، تاندون­ ها و عضلات ناحیه خاصی از بدن است. آسيب زانوی نرم نیز به ترومای ناشی از فشار بيش از حد يا استفاده بيش از حد از رباط ­ها، تاندون­ ها و عضلات این ناحیه اشاره دارد. احتمال بروز این آسیب­ ها در کودکان فعال، شایع­تر از سایر همسالان آن‌ها است. با این حال درد زانوهای این کودکان می ­تواند کاهش یابد؛ کودک می­تواند با کمک تشخیص و درمان فوری، زندگی عاری از درد را پشت سر بگذارد.

سندرم پاتلوفمورال (PFS) در کودکان

سندرم درد پاتلوفمورال به درد در قسمت قدامی زانو اشاره دارد. این وضعیت، یک مشکل مشترک در بین کودکان و ورزشکاران است. استفاده بیش از حد از عضلات زانو، آسیب ­دیدگی، کشیده شدن زانو یا اضافه وزن و وارد شدن فشار بیش از حد بر روی زانو باعث سفت شدن، نرم شدن یا ساییدگی غضروف زیر زانو می­ شود. کودکانی که مبتلا به سندرم پاتلوفمورال هستند، در هنگام چمباتمه زدن، پریدن یا خم شدن، درد خفیفی را در زانوهای خود تجربه می­ کنند.

تاندونیت کوادریسپ در کودکان

کودکانی که ورزش­هایی مانند فوتبال و فوتسال را انجام می­ دهند که نیاز به دویدن زیاد دارد، تمایل به استفاده بیش از حد از ساختار زانوی خود دارند؛ در نتیجه فشار یا آسیب خفیفی به عضله چهار سر ران این کودکان وارد می­ شود. این شرایط منجر به درد، تورم و ضعف در زانوهای کودک می­ شود. معمولاً این نوع درد در ناحیه ران تحتانی و بالاتر از پاتلا، هنگامی که فرد سعی می­ کند تا زانوی خود را حرکت دهد، احساس می­ شود. استفاده از داروهای ضد التهاب، استراحت کافی و فیزیوتراپی به کاهش التهاب و درد ناشی از تاندونیت کوادریسپ در کودکان کمک قابل توجهی می­ کند.

تومورها

در نظر داشته باشید که تومورهای ایجاد شده در اطراف ناحیه زانوی کودکان و به ویژه در حفره خلفی زانو در کودکان شایع و معمولاً خوش­‌خیم، اما دردناک هستند. تنها علامت بروز تومور در زانوی کودکان، درد است. البته برخی کیست ها نیز در زانوی کودکان موجب درد می‌شود که بسیاری از این کیست‌ها خود به خود جذب می‌شوند. تشخیص وجود تومور در بدن فرزند شما، به منظور تأیید رشد غیرطبیعی بافت ضروری است. درد زانو در این بیماران معمولاً خفیف است؛ اگرچه ممکن است در بعضی موارد بدتر شود.

سندرم درد ناشناخته ناحیه قدام زانو

این حالت که قبلاً تحت عنوان کندرومالاسی کشکک نامیده می‌شد در دختران نوجوان شایع است، این ناهنجاری که با فعالیت مرتبط بوده می‌تواند باعث درد شدید و مبهم شده و گاه موجب ناتوانی فرد می‌گردد.سال‌های قبل تصور می‌شد این بیماری ناشی از اختلال در سطح مفصل است اما با افزایش اطلاعات در این زمینه مشخص گردید که سطوح مفصلی در این بیماری کاملاً طبیعی بوده و علت درد زانو ناشناخته است.
علائم بالینی معمولاً با فعالیت‌های فیزیکی شدید مثل دویدن به وجود می‌آید. سابقه‌ای از ضربه وجود ندارد علائمی مثل قفل شدن زانو؛ رها شدن زانو و یا تجمع مکرر مایع در مفصل وجود ندارد.برای ارزیابی این بیماری لازم است محدوده حرکت مفصل در حالت فعال و غیرفعال، ثبات زانو؛ مسیر استخوان کشکک؛ محدوده‌ای که درد و حساسیت وجود دارد و درنهایت تحلیل راه رفتن بیمار موردبررسی قرار بگیرد تا علل دیگر هم موردتوجه قرار بگیرند.
تصویربرداری‌های روتین در ارزیابی درد این ناحیه کمک‌کننده نخواهد بود مگر اینکه نیاز به رد نمودن سایر علل درد وجود داشته باشد.سیر بیماری معمولاً طی چند سال بهبود می‌یابد.
درمان معمولاً غیر جراحی بوده و شامل تمرینات انعطاف‌پذیری تمرینات مقاومتی؛ درمان‌های گرما و سرما و مصرف مسکن‌هاست. در ۷۰ تا ۹۰ درصد موارد درمان موفقیت‌آمیز است.

درد زانو در کودکان با منشا خارجی

درد زانو در کودکان گاهی منشا خارجی دارد. عادت‌های اشتباه و نشستن های طولانی ممکن است باعث گرفتگی و درد در باسن و انتقال این درد به زانوها شود. انداختن پا روی پا نیز می‌تواند باعث چرخش مفاصل و آسیب و درد زانو در کودکان شود. در این صورت می‌توان با آزاد کردن عضله باسن و ران از حالت کشیدگی به کاهش درد زانو کمک کرد.

علائم بروز مشکل در زانوهای کودکان

درد علامت اصلی بروز مشکل در ناحیه زانوهای کودکان است. در کنار درد، کودک ممکن است برخی علائم دیگر را نیز تجربه کند که شایع­ترین این موارد به شرح زیر می­ باشند:

• احساس لرز در زانوها
• احساس درد در ران­ها، ساق پا و قسمت خلفی زانوها
• حساسیت تاندون patellar
• تورم در ناحیه زانو
• سفت شدن مفاصل کودک
• تب (آرتروز کودکان)
• سفتی عضلات همسترینگ و چهار سر ران
• متورم شدن ساق پاهای کودک
• مفاصل داغ و قرمز، در صورت تورم مفاصل کودکان (علائم آرتریت بسته به نوع آن متفاوت است)

بسته به علت بروز درد زانو، ممکن است کودک شما یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کند.

درد زانو در کودکان چه زمانی جدی است؟

هنگامی که کودکی بر روی زمین می­ افتد، زانوی خود را در برابر یک جسم سخت خم کرده یا فشار زیادی به زانوهای خود وارد می­ کند؛ در این شرایط، به احتمال زیاد او دچار درد زانو می­ شود. گاهی اوقات نیز درد زانوهای کودک فقط درد ناشی از رشد است. در این موارد، شما می‌توانید از مسکن ­های موضعی (اسپری یا پماد) یا مسکن­های بدون نسخه (OTC) برای یک یا دو روز استفاده کنید؛ اما اگر درد زانوهای کودک بیش از دو هفته ادامه داشت و او برخی علائم را در بدن خود تجربه کرد، شما باید در مورد وضعیت بدن فرزند خود نگران باشید. برخی از شایع­ترین این موارد به شرح زیر می­باشند:

• درد طولانی مدت، گاهی اوقات برای چند روز
• درد شدید مفاصل کودک
• درد زانوها در هنگام صبح
• ضعف زانوهای کودک

به طور کلی اگر درد زانو بر عملکرد روزانه کودک شما تأثیر بگذارد، شما باید در مورد وضعیت بدن او با پزشک مشورت کنید.

روش­های تشخیص درد زانو در کودکان

هنگامی که نزد پزشک بروید، او از شما در مورد ماهیت درد، طول مدت آن و زمانی که کودک بیشترین درد را تجربه می­ کند، سؤال خواهد کرد. همچنین پزشک ممکن است در مورد سایر علائم قابل مشاهده مانند تب و بثورات پوستی که می­تواند نشان‌دهنده آرتریت کودکان باشد، سؤال کند. معاینه بدنی بعد از این سؤالات، تصویربرداری به کمک اشعه ایکس، MRI، سی‌تی‌اسکن یا آزمایش خون نیز ممکن است برای تشخیص دقیق­تر علت درد زانوهای کودک توصیه شود.

روش­های درمان درد زانو در کودکان

درمان درد زانو در کودکان به علت بروز آن بستگی دارد. در ادامه روش­های استاندارد درمان درد زانو در کودکان توضیح داده شده است که به شرح زیر می­ باشند:

فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی

لازم است بدانید که فیزیوتراپی، یکی از روش­های کارآمد برای درمان درد زانو در بزرگ‌سالان و کودکان است. درد زانو بیشتر قدامی است و به دلیل آسیب ­دیدگی عضلات زانو یا تاندون­ ها ایجاد می­ شود؛ بنابراین، تمرینات ورزشی زانو نیز می­تواند به تسکین و کاهش احتمال عود دوباره درد زانو کمک شایانی کند.

استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی

معمولاً، دارویی برای کاهش درد زانو در کودکان تجویز نمی ­شود، مگر اینکه این درد ناشی از التهاب باشد. داروهای OTC مانند ایبوپروفن می‌تواند برای کاهش درد زانوهای کودکان مفید باشد. با این وجود، حتماً قبل از دادن هر نوع دارویی به فرزند خود، در مورد وضعیت بدن او با پزشک مشورت کنید.

استفاده از زانوبند

زانوبند، وسیله‌­ای است که استفاده از آن، اغلب برای ورزشکاران و کودکان در حین تمرین توصیه می­ شود. انواع مختلفی از زانوبند برای مصارف مختلف وجود دارد. از این وسیله برای معالجه درد ناشی از پاتلوفمورال و کاهش تورم زانوهای کودکان استفاده می­ شود. آستین روی زانوبند باریک است و به فشرده ­سازی زانو کمک می ­کند. همچنین، استفاده از زانوبند، عضلات کودک را گرم نگه داشته و درد آن‌ها را تسکین می‌دهد. برخی دیگر از زانوبندها دارای بالشتک اضافی هستند که بیشتر، برای پیشگیری از آسیب­دیدگی زانو مورد استفاده قرار می­ گیرند. این نوع زانوبندها خطر آسیب­ دیدگی زانوهای فرزند شما را در طول ورزش و فعالیت­ هایی مانند اسکیت به حداقل می ­رسانند. بر این اساس، قبل از انتخاب زانوبند مناسب برای کودک خود، با پزشک یا فیزیوتراپیست باتجربه‌­ای مشورت کنید.

استفاده از کفی و کفش مناسب

پزشک یا فیزیوتراپیست شما ممکن است استفاده از کفی (درون کفش) را برای جلوگیری از افزایش بیش از حد قوس کف پا و کاهش درد زانو توصیه کند. برخی کودکان نیز ممكن است از كفش ­های مخصوص ورزش استفاده كنند تا حمايت صحيحی را در طول فعالیت، از عضلات آن‌ها کرده و از آسيب ديدن بافت زانو جلوگيری كند.

در نهایت به خاطر داشته باشید که شما باید در وهله اول با پزشک معالج فرزند خود در مورد داروهای زانو و زانوبند مورد استفاده مشورت کنید.

جلوگیری از درد زانوهای کودکان

به گفته آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، زانو حاوی استخوان تیبیا است که یکی از مهم‌ترین استخوان­های تحمل وزن در بدن ما به شمار می‌رود؛ این بدان معنی است که استخوان­ های زانو وقتی درگیر فعالیت­ های روزمره مانند پیاده ­روی، دویدن یا ایستادن شوند، تحت فشار شدید قرار دارند. این امر باعث ایجاد درد یا آسیب­ دیدگی عضلات، تاندون­ ها یا لیگامان­ ها در ناحیه زانو می­ شود. یکی از راه ­های جلوگیری از بروز این امر در بدن کودکان، تقویت عضلات و استخوان­ های زانوهای آن‌ها است. راه­ های دیگر برای جلوگیری از درد زانو در کودکان عبارتند از:

• کاهش وزن
• انجام تمرینات گرم کردن در ابتدا و تمرینات آرامش­­بخش در پایان تمرینات ورزشی
• ورزش منظم برای تقویت عضلات و استخوان­های زانو، به منظور کاهش احتمال آسیب­دیدگی عضلات این ناحیه
• به فرزند خود یاد دهید تا در هنگام پرش، زانوهای خود را خم کند
• آموزش به کودکان ورزشکار
• استفاده از نوع مناسب کفش برای دویدن یا ورزش کردن
• جلوگیری از دویدن از تپه­‌ها یا زمین­های شیب­دار که کودک را مجبور می­ کند تا فشار بیشتری را به زانوهای خود وارد کند

مراقبت­های خانگی برای کنترل درد زانو در کودکان

بعضی اوقات تمام نیاز کودک شما، کمی استراحت در خانه است تا از درد زانو رهایی یابد. در ادامه چند نکته ساده در مورد مراقبت از زانوهای کودکان در منزل و داروهای خانگی گیاهی که می‌تواند برای کاهش درد زانو مفید باشد، ارائه شده است که مهم­ترین این موارد به شرح زیر می­ باشند:

استراحت کافی

اگر درد زانوهای فرزند شما به دلیل وجود عضله یا رباط پراکنده باشد، استراحت زانو باعث می‌شود که اسپرین در بدن او به حداقل برسد و درد را کاهش دهد. در هنگام استراحت، برای راحتی بیشتر کودک، یک بالش کوچک را زیر زانوی او قرار دهید.

استفاده از بسته‌های یخی

اگر تورم همراه با درد زانو، فرزند شما را درگیر کرده باشد، یخ می­ تواند به تسکین این شرایط کمک شایانی بکند. بر این اساس، بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی، یک بسته یخ را بر روی زانوی فرزند خود قرار دهید تا احتمال تورم را به حداقل برساند. علاوه بر این مورد، حداقل 48 ساعت پس از آسیب‌دیدگی، از آب گرم، دوش آب گرم یا وان گرم که می‌تواند تورم زانو را تشدید کند، خودداری کنید.

فشرده‌سازی زانو

جالب است بدانید که تورم زانو را می‌توان با بسته‌بندی محکم آن (البته نه خیلی محکم) با یک باند الاستیک کاهش داد. بانداژ به تسکین تورم زانوی فرزند شما کمک کرده و صدمات زانو را به حداقل می­ رساند. با کاهش تورم، ممکن است درد نیز به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

بالا نگه داشتن زانوی آسیب­دیده

تورم زانوی کودک را می‌توان با بالا نگه داشتن آن برطرف کرد. برای این منظور، در هنگام نشستن، از بالش‌های نرم برای بالا آوردن زانوی فرزند خود از سطح قلب استفاده کنید. در هنگام خواب نیز فقط یک بالش زیر زانوی کودک قرار دهید تا آن را کمی بالا نگه دارد.

ورزش

برای کاهش درد زانو در کودکان می‌توان به آنها تمرینات ساده خانگی را یاد داد. تمرین کشش عضلات همسترینگ برای گرم کردن می‌تواند به جلوگیری از آسیب و درد زانو در کودکان کمک کند. برای انجام این تمرین:

• بر روی زمین نشسته و پاهای خود را به جلو دراز کند
• دست‌ها را موازی با پاها به جلو دراز کند
• در حالیکه کمر را صاف نگه داشته دست های خود را به جلو خم کرده و با انگستان دست انگشتان پا را لمس کند
• این حالت را 10 ثانیه حفظ کند و به حالت اولیه برگردد
• این تمرین را پنج بار تکرار کند

ماساژ

در صورت وجود تورم، درد مفاصل زانوهای فرزند شما با یک ماساژ ملایم کاهش می‌یابد.

داروهای گیاهی برای کاهش در زانو در کودکان

چند داروی گیاهی نیز وجود دارد که می‌تواند درد زانو در کودکان را کاهش دهد. از این گیاهان می‌توان به عنوان مکمل‌های غذایی در وعده­‌های روزانه کودک استفاده کرد. برخی از این موارد به شرح زیر می‌­باشند:

• پوست درخت بید که معمولاً برای درمان التهاب، درد و تب استفاده می‌شود، برای تسکین درد زانو در برخی افراد به ویژه در مورد برخی از انواع آرتروزها مفید است.
• عصاره زنجبیل نیز می‌تواند به کاهش درد ناشی از آرتریت در کودکان کمک کند. با این وجود، این گیاه دارویی در کنار داروهای تجویزی پزشک برای تسکین آرتروز به خوبی عمل می‌کند.
• سرکه سیب دارای خاصیت قلیایی است که می‌تواند درد زانوهای کودکان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. نوشیدن یک لیوان آب گرم مخلوط با یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب می‌تواند سموم موجود در ناحیه زانو را از بین ببرد. همچنین، این نوع سرکه می‌تواند روغن‌های اطراف مفصل را بهبود ببخشد که باعث افزایش انعطاف‌پذیری حرکت زانو و تسکین درد آن می‌شود.
• فلفل دارای کپسایسین است که یک ضد درد طبیعی به شمار می­ رود. برای درمان درد قدامی زانو، خمیر پودر فلفل و روغن زیتون گرم تهیه کرده و روزی دو بار آن را روی زانوهای فرزند خود بمالید. همچنین، می‌توانید فلفل را با سرکه سیب مخلوط کرده و ناحیه زانو را با این مایع تمیز کنید. اگر نمی‌خواهید از فلفل خام استفاده کنید، از پماد یا ژل موجود در بازار استفاده نمایید.
• روغن خردل مدت طولانی است که در حوزه داروهای آیورودا استفاده می‌شود. ماساژ زانوها با روغن خردل می‌تواند التهاب آن­ها را کاهش دهد، گردش خون را در آن قسمت از بدن بهبود بخشد و درد فرزند شما را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
• لیمو، زردچوبه، نمک، دانه شنبلیله و روغن اکالیپتوس سایر ترکیبات گیاهی هستند که می‌توانند برای تسکین یا کاهش درد زانو در کودکان استفاده شوند. در نظر داشته باشید که این راهکارها وقتی مفید هستند که برای تکمیل درمان پزشکی تجویز شده توسط پزشک یا فیزیوتراپیست استفاده شوند.

در نهایت به یاد داشته باشید که زانوها مهم‌ترین قسمت بدن ما هستند، زیرا آن‌ها حامل اصلی وزن بدن ما می­باشند و به فرزندان خود کمک کنید تا در کودکی از زانوهای خود مراقبت کنند تا در بزرگ­سالی بتوانند از بروز بیماری‌های مرتبط با زانو مانند پوکی استخوان یا استئوآرتریت در بدن خود جلوگیری کنند. اگر کودک شما به مدت چند روز متوالی درد زانو را احساس کرد حتما نزد پزشک متخصص بروید تا پزشک تشخیص دهد که دلیل این درد چیست و هرچه سریعتر درمان را آغاز کند.