باردار شدن طبیعتا بدین معنی است که وزنتان افزایش خواهد یافت، با این حال این که به چه میزان وزنتان افزایش می یابد در هر فردی متفاوت است، در حال حاضر این موضوع به کانون نگرانی بسیاری از زنان باردار تبدیل شده است.
در سال های اخیر بیشتر متولیان امور بهداشتی تمایل کمتری به وزن کردن روزانه زنان به عنوان بخشی از مراقبت های معمول بارداری دارند، این امر بدین دلیل است که تحقیقات هیچ مزیت خاصی از طریق کنترل وزن چه برای مادر و چه نوزاد پیدا نکرده اند. به نظر می رسد کنترل مرتب میزان وزن تنها موجب ایجاد آشفتگی در هنگام وانمود کردن اغراق گونه میزان وزن به دیگران شود.
امری بسیار معمول است که متولی امور بهداشتیتان در قالب معاینه اول بارداری از شما بخواهد که وزن خودتان را بگیرید. این کار با هدف به دست آوردن وزن پایه در مواردی که پزشکتان در برخی مراحل برای نوشتن دوزاج دارو (که با استفاده از میانگین وزنتان محاسبه می شود) به آن نیاز دارد، انجام می شود. با این حال وزن گیری فراتر از این حالت در طول بارداری کمی نامربوط است. با این حال برخی از متولیان بهداشتی در قالب معاینات روتین پیش زایمانی همچنان به وزن کردن زنان ادامه می دهند.
چه مقدار افزایش وزن در دوران بارداری متعادل است؟
هر میزان وزنی که قبل از بارداریتان داشتید و صرف نظر از میزان وزنی که وانمود می کنید، داشتن رژیم غذایی متعادل سرشار از کربوهیدرات ها، پروتئین و میوه و سبزیجات تازه با میزان کمتری از غذاهای چرب و قندی اهمیت دارد. بارداری زمان مناسبی برای رژیم گرفتن و هم توجیه مناسبی برای خوردن به اندازه دو نفر نیست. اگر رژیم غذایی خاص یا هر نوع وضعیت بهداشتی که به رژیم غذایی خاصی نیاز داشته باشد (همانند دیابت) باید برای برنامه ریزی هفتگی وعده های غذایی با متخصص تغذیه مشورت کنید.
بسیاری از منابع و کتاب های بارداری راهنماهایی درباره میزان افزایش وزن در دوران بارداری توصیه شده را ارائه می کنند. این راهنماها معمولا روی مسیر افزایش وزن دو تا سه کیلوگرمی در ۲۰ هفته اول بارداری و سپس با افزایش نیم کیلوگرمی هفتگی وزن تا زمان زایمان نوزاد، با میانگین کلی ۱۲-۱۴ کیلوگرم حرکت می کنند. هرچند ممکن است این مساله در مورد بعضی از زنان صدق کند اما در عمل به ندرت اتفاق می افتد.
بسیاری از زنان بیشتر فشار افزایش وزن در دوران بارداریشان را روی ۲۰ هفته اول می گذارند یا تا هفته ۱۲ تا ۱۶بارداری چند کیلوگرمی اضافه می کنند، سپس در نیمه بارداری تا حدود هفته ۳۲ افزایش ناگهانی وزن را تجربه می کنند و در طی ۴ تا ۶ هفته بعد از آن سرعت وزن گیری را کاهش داده و درست قبل از رسیدن مرحله زایمان یکی دو کیلوگرم کم می کنند. کل افزایش وزنی که یک زن باردار با یک نوزاد باید داشته باشد می تواند خیلی کم به اندازه ۸ کیلوگرم و یا زیاد تا ۲۰ کیلوگرم باشد.
میزان افزایش وزن متوسط حدود ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم به موارد زیر است:
نوزاد= ۳ تا ۴ کیلوگرم جفت= نیم کیلوگرم مایع آمنیونی= ۱ کیلوگرم رحم= ۱ کیلوگرم حجم خون= ۵/۱ کیلوگرم سینه ها= نیم کیلوگرم ذخایر چربی برای شیر دادن= ۵/۳ کیلوگرم بازجذب مایعات= ۵/۱ کیلوگرم
بدن زنان در دوران بارداری از هر فردی به فرد دیگر تفاوت دارد
بدن هر زنی به طرز متفاوتی به بارداری پاسخ می دهد و دلایل متعددی وجود دارد که چرا هر زنی افزایش وزن کم و بیشی در مراحل مختلف بارداری دارد، با این حال باز هم به عنوان حالت طبیعی برای بارداری تلقی می شود. این مورد خصوصا برای زنانی است که قبل از لقاح در محدوده وزنی ایده آل شان قرار ندارند.
زنانی که کمبود وزنی دارند
زنانی که قبل از لقاح به نسبت قدشان کمبود وزن نسبی دارند، متوجه می شوند که بدن آن ها در دوران بارداری به طور طبیعی این کمبود را با افزایش وزن جزئی جبران می کند. این بدین خاطر است که بدن ذخایر چربی ضروری را برای حفظ بارداری و کمک به شیردهی نوزاد بعد از زایمان حفظ می کند. اگر این مورد اتفاق بیفتد وزن مادر درست همانند افزایش وزن مورد انتظار در دوران بارداری به میزان مشخصی افزایش می یابد (برای همخوانی بیشتر محدوده وزن ایده آل به نسبت قد). هرچند مادر خیلی چاق نظر نمی رسد، اما چند کیلوگرمی بیشتری از میزان مورد انتظار وزنش افزایش می یابد.
زنانی که اضافه وزن دارند
زنانی که قبل از لقاح به نسبت قدشان افزایش وزن جزئی دارند در طی بارداری وزن کمی به دست می آورند (یا شاید به طور طبیعی در مراحل مختلف چند کیلویی وزن از دست می دهند). این بدین خاطر است که ذخایر چربی موجود با افزایش نیازهای جسمی در دوران بارداری و همین طور افزایش سوخت و ساز کاهش می یابد. این حالت طبیعی بوده و اگر به خوردن رژیم غذایی متعادل ادامه دهید مشکل خاصی برای تان ایجاد نمی کند.
کاهش وزن به علت استفراغ صبحگاهی
در ماه های اولیه بارداری شدیدا حالت تهوع دارید، متوجه می شوید برای مدتی وزن گیریتان دچار اختلال می شود (یا احتمالا حتی وزنتان کاهش می یابد). معمولا زمانی که تهوع یا استفراغ رو به روند کاهشی می گذارد، اشتهایتان بازگشته و با روبه راه شدن عملکردهای بدن برای چند هفته وزنتان به تدریج افزایش می یابد. مسلما اگر استفراغتان به حدی باشد که که دچار کم آبی شوید، نیاز خواهد بود که متولی بهداشتیتان را ببینید و برای کارگذاری آنژیوکت داخل وریدی (جهت تجویز سرم و تزریق دارو) برای کمک به توقف استفراغ در بیمارستانی بستری شوید.
بدن بعضی از زنان تجمع مایعات در نواحی خاصی از بدن نسبت به بقیه بیشتر است. تجمع آب یا تورم (یا ادم) در حدود ۶۵ درصد از زنان باردار سالم با فشار خون نرمال را معمولا بعد از هفته ۲۰ بارداری تحت تاثیر قرار می دهد.
افزایش وزن در بارداری های چندقلو
بیشتر زنانی که دوقلو، سه قلو یا تعداد بیشتری نوزاد باردارند افزایش وزن بیشتری خواهند داشت، هرچند این افزایش وزن در بارداری دوقلوها ،دو یا سه برابر میزان مورد انتظار نیست. بسیاری از زنانی که چندقلو باردارند در می یابند که افزایش وزنشان تفاوت چندانی با زنانی که تک قلو باردارند، ندارد. به عنوان یک راهنما برای بارداری های دو قلو افزایش وزنتان می تواند ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم (یا بیشتر) باشد و برای سه قلوها این میزان می تواند ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم (یا بیشتر) باشد. توجه داشته باشید که در موارد سه قلو و چهار قلوزایی به احتمال زیاد نوزادان به صورت زودرس متولد می شوند (قبل از هفته ۳۷)، بنابراین افزایش وزنتان عموما به صورت اولیه بوده و سریع تر اتفاق خواهد افتاد.