برای هر نوزادی، لمس اشیا، بهترین حس دنیا است، زیرا خداوند قدرت لامسه خاصی در وجود همه نوزادان قرار داده که برای تعامل با جهان، از آن استفاده می کنند. اکثر نوزادان دوست دارند تا در هنگام ناراحتی، در آغوش پدر و مادر خود باشند، آنها را لمس کرده و احساس امنیت کنند. پس می توان ادعا کرد که با ماساژ هم می توان نوزادان را آرام کرد و احساس امنیت را در آن ها تقویت نمود. در واقع، ماساژ به والدین کمک می کند تا با برقراری تعامل مثبت و قوی با فرزند خود، احساس شادی کرده و ارتباط خود و نوزاد را تقویت کنند. به همین دلیل، ماساژ نوزاد در اوایل زندگی هرچه با کیفیت بالاتری باشد، دارای مزایای بیشتری خواهد بود. اگر شما هم به عنوان یک مادر قصد دارید با ماساژ، کودک خود را آرام کنید، باید از انجام درست آن مطمئن شوید. خواندن این مطلب در این مورد بسیار مفید است! زیرا به شما کمک می کند تا نوزاد خود را در چند مرحله ساده ماساژ دهید و جواب سؤالات مختلف در مورد ماساژ بدن نوزادان را پیدا کنید.
ماساژ نوزادان چیست؟
ماساژ نوزاد فعالیتی است که در طی آن، والدین با استفاده از انواع روغن های ماساژ یا لوسیون های مخصوص، به آرامی بدن کودک خود را مالش می دهند. نتایج تحقیقات پزشکی ثابت کرده است که ماساژ نوزادان بسیار آرامش بخش بوده و فضایی برای والدین فراهم می کند تا به طور جدی با فرزند کوچک خود ارتباط برقرار کنند.
ماساژ نوزادان را باید از چند ماهگی شروع کرد؟
عموم مردم عقیده دارند که والدین می توانند از ماه اول زندگی نوزادان، ماساژ بدن او را شروع کنند. اما یادتان باشد که پوست نوزاد در هنگام تولد رشد کافی نداشته و 15 روز بعد از به دنیا آمدن کامل می شود. همچنین، در حدود 15 روزگی نوزادان، بند ناف آن ها نیز افتاده و در صورت استفاده از روغن ماساژ، خطر بروز عفونت در بدن آن ها از بین می رود. بنابراین، اگر به عنوان والدین نوزاد قصد دارید تا فرزند خود را ماساژ دهید، صبر کنید تا او به شش هفتگی برسد. به طور کلی، حدود یک ماهگی نوزادان زمان ایده آلی برای آغاز ماساژ بدن آن ها است، زیرا در این زمان، پوست نوزاد حساسیت زمان تولد خود را از دست داده و قویتر می شود. جالب است بدانید که نوزادان، بعد از یک ماهگی، به لمس بدن خود توسط والدین، جهت برقراری ارتباط، واکنش نشان می دهند.
مزایای ماساژ نوزادان:
ماساژ بدن نوزادان مزیت های طبیعی فراوانی را برای کودک به همراه دارد، که مهمترین آن ها عبارتند از:
- 1- ماساژ، حس روانشناختی و تعامل اجتماعی نوزادان را افزایش می دهد: بر اساس گزارش سالانه انجمن پرستاری آسیا، لمس نوزادان و تحریک احساسات آن ها، تاثیر مثبتی بر روند رشد روحی و اجتماعی آن ها داشته و باعث قوی شدن پیوند کودک با والدین می شود.
- 2- ماساژ، استرس نوزادان را کاهش داده و ماهیچه های آن ها را آرام می کند: ماساژ باعث کاهش استرس نوزادان شده و با تحریک انتشار هورمون اکسیتوسين (هورمون افزایش دهنده ارتباط اجتماعی) و منجر به کاهش هورمون کورتيزول (هورمون استرس) می شود. به همین دلیل، ماساژ نوزادان می تواند ماهیچه های بدن آن ها را آرام کرده، میزان رشد عضلات را تحریک نموده و حتی در برخی بچه ها، مشکل کولیک (colicky ) را به طور کامل از بین ببرد.
- 3- ماساژ، سیستم عصبی نوزادان را تحریک می کند: ماساژ برای تحریک سیستم عصبی کودکان بسیار سودمند است و تا حد زیادی مهارتهای حرکتی کودکان را بهبود می بخشد.
- 4- ریتم خواب اکثر نوزادان بعد از ماساژ بهتر می شود: بیشتر بچه ها بعد از ماساژ بدن بهتر از زمان های دیگر می خوابند. ماساژ نوزادان باعث افزایش رشد عضلات و بهبود سیستم ایمنی بدن آن ها می شود. بدن نوزادانی که توسط والدین خود، قبل از خوابیدن، ماساژ داده می شود، هورمون ملاتونین بیشتری را تولید می کند که تنظیم کننده میزان خواب در انسان است.
- 5- با ماساژ، می توان کیفیت زندگی نوزادان را بهبود بخشید: به عنوان یک مادر جوان یادتان باشد که بهترین راه برای تسکین نوزادان مبتلا به بیماری سندرم داون یا فلج مغزی، ماساژ است، زیرا با این کار آرامش کامل آن ها فراهم شده و بهتر می خوابند. بنابراین، والدین باید سعی کنند تا نوزادان نارس خود را به طور منظم ماساژ دهند تا آن ها بتوانند وزن بیشتری به دست آورند. همچنین، نوزادانی که از مادران افسرده متولد می شوند، در هنگام ماساژ، کمتر گریه کرده و رشد عاطفی و اجتماعی بهتری خواهند داشت.
- 6- ماساژ راهی برای بهبود سیستم گردش خون نوزادان است: ماساژ سیستم گردش خون را در بدن همه انسان ها بهبود می بخشد و ناراحتی های ناشی از وجود گاز یا اسیدیته شدن معده و احتقان (درد شکم گرفتن از بندآمدن بول) و دندان درآوردن را کاهش داده و باعث تحریک اعصاب می شود. این حالت نیز به سیستم گوارش نوزادان کمک شایانی می کند.
- 7- ماساژ نوزاد راهی برای مقابله با افسردگی پس از زایمان مادر است: ماساژ نوزاد روش موثری برای مقابله با افسردگی پس از زایمان در مادران است. نتایج تحقیقات اخیر پزشکان متخصص زنان و زایمان نشان می دهد که اگر مادران افسرده نوزاد خود را به طور منظم ماساژ دهند، حالت و رفتار خود را بهبود بخشیده و ارتباط خود با فرزندشان را محکمتر می کنند. همچنین، نتایج این تحقیقات نشان می دهد هنگامی که پدری فرزند خود را ماساژ می دهد، اعتماد به نفس خود را بالا برده و حس مشارکت در مراقبت از نوزاد را بیشتر حس می کند. البته، در همه این موارد، نباید بیشتر شدن ارتباط پدر و مادر با نوزاد را فراموش کرد!
بهترین زمان برای ماساژ نوزاد:
بهترین زمان برای ماساژ نوزاد زمان استراحت او می باشد، زیرا نوزادان در این حالت علاقمند به ماساژ و برقراری ارتباط با پدر و مادر خود هستند. معمولا، این موقعیت در بین دو تغذیه نوزاد رخ می دهد، زیرا در این زمان او کمتر احساس خستگی یا گرسنگی می کند. ولی نکته مهمی که والدین باید در چنین شرایطی در نظر بگیرند، این است که ماساژ نوزاد باید در فاصله زمانی حداقل 45 دقیقه بعد از آخرین جلسه تغذیه او انجام شود. همچنین، 15 دقیقه بعد از ماساژ صبر کنید تا بدن کودک زمان کافی را برای به دست آوردن آرامش داشته باشد، سپس او را دوباره با شیر مادر تغذیه نمایید.
هنگامی که والدین زمان خاصی برای ماساژ فرزند خود در نظر نگرفته اند ، بهتراست این کار را بعد از حمام کردن او انجام دهند. در این زمان کودک خسته شده و با ماساژ بدن، نیاز به خواب و آرامش خواهد داشت. در مقابل، ماساژ نوزاد قبل از حمام، یک ایده کاملا اشتباه است! زیرا وقتی مادر بعد از استفاده از روغن ماساژ یا لوسیون، بدن نوزاد خود را می شوید، احساس خواهد کرد که روغن یا لوسیون همچنان بر روی بدن او باقی مانده و با شستن بیش از حد، مشکل حساسیت را در پوست فرزندش ایجاد می کند. ولی ماساژ نوزاد پس از حمام باعث می شود تا در صورت خشک شدن زیاد پوست بدن، با مالیدن روغن یا لوسیون دوباره نرم و لطیف شود. البته فراموش نکنید که پزشک متخصص اطفال فرزند شما باید به این کار اجازه دهد! ولی در حالت کلی، والدین می توانند ماساژ نوزاد را به هنگام شب موکول کرده و کودک را عادت دهند تا پس از ماساژ، با آرامش کامل به خواب برود.
ماساژ نوزادان چگونه انجام می شود؟
قبل از اینکه به عنوان یک پدر و مادر جوان و بی تجربه به ماساژ نوزاد خود بپردازید، باید با نکات مختلفی آشنا شده و شرایط انجام این کار را تنظیم کنید. یادتان باشد که قبل از ماساژ کودک، کارهای ساده ای را انجام دهید تا فرزند شما در عین راحت بودن، شرایط بدنی خود را با حرکات شما هماهنگ کند. این موارد عبارتند از:
- روی تخت یا تشک نوزاد، ملافه نرم یا حوله ای پهن کنید. البته شما می توانید حوله را بر روی میز هم پهن کرده و نوزاد خود را بر روی آن ماساژ دهید. این کار به والدین کمک می کند تا بتوانند در هنگام کار، بدن خود را در حالت ایستاده و راحتی نگه دارند. وجود حوله هم در جذب روغن اضافی بسیار موثر خواهد بود.
- در هنگام مساژ نوزاد، دمای اتاق باید مناسب باشد. در طول زمستان، اطمینان حاصل کنید که اتاق کاملا گرم است. البته در طول تابستان نیز باید از گردش هوای خنک و تازه در اتاق مطمئن شوید، زیرا بچه ها به سرعت احساس گرما و سرما کرده و بی قرار می شوند.
- نورپردازی در اتاق بسیار مهم است و بخصوص طبیعی بودن نور از اهمیت بالایی برخوردار است.
- همچنین، مادران باید در نظر داشته باشند که روغن ماساژ انتخابی آن ها مخصوص نوزادان باشد. این نوع روغن ها بدون افزودنی بوده و دارای رایحه های طبیعی هستند. هرگز برای تغییر بوی طبیعی روغن ماساژ نوزادان به آن ها عطر یا اسانس اضافه نکنید، زیرا با این کار سلامت فرزند شما به خطر می افتد.
- والدین می توانند در هنگام ماساژ نوزاد، همه لباس های او را در آورند. اما ماساژ بدون پوشک ممکن است خطر دفع ادرار و مدفوع تصادفی نوزاد را افزایش دهد. با این حال، در هنگام ماساژ نوزاد لخت، توصیه می شود که همه بخش های بدن او ماساژ داده شود.
در ادامه، به روند واقعی ماساژ نوزاد پرداخته و نکاتی برای راهنمایی گام به گام والدین جهت ماساژ کودک به شیوه ای درست ارائه شده است، که عبارتند از:
مرحله 1 - به دنبال فرصت مناسب برای ماساژ نوزاد خود باشید:
به عنوان والدین یک نوزاد یادتان باشد که گام اول برای ماساژ اصولی، انتخاب زمان مناسب است، زیرا کودک باید خود پذیرای این عمل بوده و همراه شما لذت ببرد. در واقع، شما نمی توانید ماساژ را تا زمانی که نوزاد علاقمند نباشد، انجام دهید. ساده ترین راه برای آغاز ماساژ مناسب، این است که والدین مقداری از روغن انتخابی را در کف دست های خود ریخته و روی شکم کودک و پشت گوش های او را ماساژ دهند. اگر در هنگام ماساژ یا لمس شدن بدن نوزاد، او گریه کرد، بدانید که احتمالا زمان مناسبی را برای این کار انتخاب نکرده اید، ولی اگر نشانه های مثبت مانند تبسم یا آرامش را در وجود فرزند خود مشاهده کردید، بدانید که او از آنچه انجام می دهید، راضی است. پس می توانید کار ماساژ را تا خسته شدن فرزند خود پیش ببرید. در نهایت، لازم است بدانید که در ابتدا، ممکن است نوزاد به ماساژ بدن خود احساس مثبتی نشان ندهد، زیرا او ماساژ را به عنوان یک تجربه جدید و ناراحت کننده می بیند. اما به محض ادامه دادن، او کمتر مقاومت نشان داده و از این کار لذت خواهد برد.
مرحله 2 - ماساژ پاهای نوزاد:
در مرحله دوم، بهتر است روند ماساژ را با پاهای کودک ادامه دهید. برای این کار، چند قطره از روغن ماساژ را در کف دست خود ریخته و با ماساژ کف پاهای نوزاد، این کار را ادامه دهید. مادران باید ابتدا پاشنه پاها تا انگشتان شست نوزاد را ماساژ داده و سپس، با استفاده از کف دست خود، قسمت پایین و بالای پاهای کودک را مالش دهند. البته، لازم است که این کار به آرامی، به شکل حلقه ای و با استفاده از انگشت شست مادر در قسمت پایین پاها و سپس انگشتان پا ادامه یابد. ماساژ پاهای نوزاد و حرکت به سمت نوک انگشتان، خون را به انتهای عصب های او رسانده و به آرامش کودک کمک شایانی می کند. بلند کردن یکی از پاها و گذاشتن ملایم آن بر روی مچ پای دیگر سبب کشیده شدن قسمت ران ها شده و کودک را آرام می کند. البته این کار باید به نوبت انجام شود، زیرا هر دو پای کودک نیاز به ماساژ و کشیده شدن دارند. بعد از ماساژ پاها، کودک را به آرامی در آغوش گرفته و به وسیله یک پارچه تمیز یا حوله، روغن روی ران پاهای او را تمیز کنید.
مرحله 3 - حرکت دادن دست ها و ماساژ آن ها:
پس از ماساژ پاهای نوزاد، نوبت دست ها است که باید ماساژ داده شوند. الگوی درست ماساژ دست های نوزادان بسیار شبیه ماساژ پاها است. دست های کودک را صاف نگه داشته و با ریختن چند قطره روغن بر روی کف دست، به آرامی آن ها را ماساژ دهید. یادتان باشد که جهت مالش دادن دستهای نوزادان باید به سمت انگشتان کوچک باشد. برای این کار، دست خود را به اطراف بازوی نوزاد چرخانده و به آرامی ماساژ را ادامه دهید. جهت حرکت دست والدین باید مستقیم بوده و به سمت مچ دست حرکت کند. در این مرحله، مچ دست نوزاد را به صورت حرکات دوار ماساژ داده و مانند یک دست بند دست خود دور مچ او بچرخانید. این حرکت باید به آرامی و از سمت ساعد به سمت بازو ادامه یابد. همچنین، به عنوان یک خانم جوان و بی تجربه به خاطر داشته باشید که ماساژ دستان نوزاد با حرکات دوار و ملایم، روند کار را برای او لذت بخش خواهد کرد. در مرحله پایانی، روغن دست های نوزاد را هم مثل پاهای او با یک حوله تمیز پاک کنید.
مرحله 4 - ماساژ سینه و شانه های نوزاد:
به عنوان والدین یک نوزاد سعی کنید تا ماساژ این مرحله را از پشت شانه راست او شروع کرده و به سمت قفسه سینه ادامه دهید. سپس، دست خود را به سمت شانه مقابل رسانده و حرکت قبلی را برای این سمت بدن نیز به آرامی تکرار کنید. بعد، دستان خود را در مرکز قفسه سینه نوزاد گذاشته و از طرفین، به سمت بیرون بدن بکشانید. در هنگام ماساژ، حرکت ناگهانی دستان باید طوری باشد که از انتهای جناغ، استخوان قفسه سینه و سراسر آن، شکل قلبی ایجاد شود.
مرحله 5 - ماساژ ملایم شکم نوزادان:
در این مرحله نوبت به ماساژ شکم کودک می رسد. به یاد داشته باشید که این منطقه از بدن بسیار ظریف بوده و نباید کوچکترین فشاری به این ناحیه وارد نمود. برای این کار، کافی است روند ماساژ را از ناحیه بالای شکم (زیر استخوان قفسه سینه) شروع کرده و کف دست ها را به آرامی زیر استخوان قفسه سینه قرار دهید. البته فرایند درست ماساژ شکم نوزادان به این صورت است که دور گردن او هم باید مانند شکم و اطراف ناف بادقت ماساژ داده شود. برای انجام درست این کار، هرگز فشار زیادی بر این نواحی اعمال نکرده و دستان خود را به آرامی روی شکم فرزندتان بچرخانید. حرکت دستان والدین در هنگام ماساژ شکم نوزادان باید دوار و در جهت حرکت عقربه های ساعت ادامه یابد. از ماساژ و وارد کردن فشار به خود ناف نوزادان اجتناب کنید، زیرا اعمال فشار برای این نقطه حساس بدن کودک می تواند بند ناف را دچار مشکل کرده و به صورت نارس از جای خود بکند.
مرحله 6 – ماساژ صورت و سر نوزاد:
ماساژ صورت و سر نوزادان می تواند کاری چالش برانگیز باشد، زیرا نوزادان حرکت زیادی از خود نشان می دهند. به همین دلیل، می توان ادعا کرد که ماساژ سر و صورت نوزاد مهمتر از ماساژ قسمت های دیگر بدن او است. برای این کار، شما باید نوک انگشت خود را در مرکز پیشانی کودک قرار داده و به سمت چانه حرکت دهید. دوباره، انگشتان خود را از ناحیه از چانه حرکت داده و به طرف گونه های فرزندتان برسانید. سعی کنید تا روند ماساژ گونه ها به آرامی و با حرکت دوار صورت گیرد. همچنین، فراموش نکنید که این مرحله از ماساژ باید چند بار تکرار شود تا تاثیر آن بر روی سر و صورت نوزاد مشاهده گردد.
پس از ماساژ صورت، ماساژ پوست سر نوزاد را با انگشت دست خود آغاز کنید. این کار باید مانند شامپو کردن موهای کودک انجام گرفته و فشار کمی از سوی نوک انگشتان والدین بر سر کودک وارد شود. از آنجایی که جمجمه کودک ظریف است، اعمال فشار زیاد بر این منطقه می تواند بسیار خطرناک باشد. در نهایت، لازم است بدانید که ماساژ پیشانی کودک همزمان با ماساژ سر، بسیار مفید است. برای این کار مادر باید انگشتان دست خود را از سر نوزاد به مرکز پیشانی او برساند.
مرحله 7 – ماساژ پشت نوزاد:
در مرحله نهایی، زمان آن رسیده است که کودک خود را به روی شکم چرخانده و پشت بدن او را به آرامی ماساژ دهید. برای این کار، لازم است والدین با دستان خود پشت بدن نوزاد و طرفین آن را ماساژ دهند. در واقع، شما باید نوک انگشتان خود را روی قسمت بالای پشت نوزاد قرار داده و به آرامی به سمت ساعد او حرکت کنید. سپس، انگشت اشاره خود را روی طرفین بالای ستون فقرات قرار داده و به آرامی به باسن نوزاد بکشید. روند ماساژ را چند بار تکرار کنید. هرگز انگشتان دست والدین نباید بر روی ستون فقرات نوزاد قرار گیرد. بهتر است انگشتان مادر بر روی دو طرف شیار ستون فقرات قرار گرفته و به سمت پایین کشیده شود. ماساژ شانه های کودک با حرکت دوار و آرام بسیار موثر است.
روند ماساژ نوزاد با ماساژ پشت بدن پایان خواهد یافت! اما به غیر از تکنیک های ماساژ نوزاد ارائه شده در مقاله فوق، ماساژ های مؤثر دیگر نیز برای بدن کودک، در شرایط خاص وجود دارد که انجام آن ها باید توسط پزشک متخصص متخصص تایید گردد.
نظر (0)