روش‌ های جلوگیری از بارداری | راه‌ های اورژانسی جلوگیری بعد از نزدیکی

نگرانی از احتمال بارداری بعد از رابطه جنسی یکی از مسائلی است که زوجین و به ویژه زنان را آزار می‌دهد. البته این نگرانی را با برخی پیشگیری‌ها می‌توان کاهش داد و حتی برای موارد اورژانسی نیز راه حل‌هایی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد.

حقایق کلیدی در مورد روش‌های جلوگیری از بارداری

روش‌های پیشگیری اورژانسی از بارداری (EC) می‌توانند بیش از 95٪ بارداری‌ها را در مدت 5 روز پس از مقاربت، از بین ببرند. این روشها می‌توانند در موارد اورژانسی، از جمله مقاربت محافظت نشده، نگرانی در مورد نارسایی روش مورد استفاده برای جلوگیری از بارداری اظطراری و استفاده نادرست از داروهای ضد بارداری مورد استفاده قرار گیرند. روش‌های پیشگیری از بارداری شامل دستگاههای داخل رحمی مسی (IUDs) و قرصهای ضد بارداری اورژانسی (ECP) هستند. دستگاه‌های داخل رحمی مسی مؤثرترین روش اورژانسی پیشگیری از بارداری به شمار می‌روند.

 قرصهای ضد بارداری اورژانسی که توسط سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌شوند، عبارتند از: ulipristal acetate، لوونورژسترل یا داروهای ضدبارداری ترکیبی (COC) که شامل اتیلناسترادیول به همراه لونورژسترل است.

مزایای قرص‌های ضدبارداری اورژانسی

مصرف این قرص‌های علاوه بر پیشگیری اورژانسی از بارداری می‌تواند در نظم بخشیدن به عادات ماهیانه، تاثیر محافظتی در مقابل عوامل مربوط به التهاب لگن و سرطان تخمدان و رحم اثرگذار باشد.

روش اورژانسی جلوگیری از بارداری

پیشگیری اورژانسی از بارداری به روش‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند برای پیشگیری از بارداری ناخواسته بعد از مقاربت جنسی مورد استفاده قرار گیرند. این موارد برای استفاده در طی 5 روز بعد از مقاربت جنسی توصیه می‌شوند؛ اما هرچه زودتر استفاده شوند، تأثیر بیشتری خواهند داشت.

عملکرد روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری

 قرصهای ضدبارداری اورژانسی با جلوگیری یا تأخیر در روند تخمک گذاری از بروز بارداری ناخواسته در بدن زنان پیشگیری می‌کنند؛ اما این قرصها باعث سقط جنین نمی‌شوند. دستگاههای داخل رحمی مسی باعث جلوگیری از لقاح تخمک (با ایجاد تغییر شیمیایی در اسپرم و تخمک)، قبل از رسیدن آنها به یکدیگر می‌شوند. بر این اساس، می‌توان ادعا کرد که روش‌های پیشگیری از بارداری نمی‌توانند روند بارداری را در بدن زنان قطع کنند یا به جنین در حال رشد آسیب برسانند.

پیشگیری از بارداری بدون نیاز به قرص و دستگاه

بسیاری از خانم‌ها شاید نتوانند و یا نخواهند که از قرص‌ها و یا دستگاه پیشگیری از بارداری اظطراری استفاده کنند که در این صورت می‌توانند با محاسبه روزهای تخمک گذاری با دقت در رابطه جنسی از احتمال بارداری جلوگیری کنند.

استفاده از روش‌های سنتی

مادربزرگ‌های ما که قرص و دستگاه جلوگیری از بارداری در اختیار نداشتند برای جلوگیری اورژانسی از بارداری از برخی روش‌های سنتی از جمله موارد زیر استفاده می‌کردند:

• مصرف دم کرده زعفران
• استفاده از پونه گیاهی
• مصرف دم کرده کوهوش آبی
• مصرف دم کرده ریشه گیاه پنبه
• استفاده از گلپر

استفاده از کاندوم

یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده از کاندوم مردانه و زنانه است که رواج بسیاری دارد. استفاده از کاندوم نه تنها از روش‌های پیشگیری از بارداری است بلکه مانع انتقال بیماری‌های مقاربتی نیز می‌شود. البته توصیه می‌شود در کنار استفاده از کاندوم از روش‌های دیگر پیشگیری مانند قرص نیز استفاده شود.

استفاده از چسب و حلقه برای پیشگیری از بارداری

چسب پچ و حلقه جزء روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری هستند. چسب یک تکه کوچک پلاستیکی است که روی باسن، شکم، بازو و بالاتنه زنان زده می‌شود و باید به صورت هفتگی تعویض شود. حلقه نیز یک وسیله کوچک است که در واژن خانم در پنج روز اول قاعدگی قرار می‌گیرد و سه هفته آنجا می‌ماند. چسب و حلقه مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری عمل می‌کنند و در 92 درصد موفق عمل می‌کند البته این روش‌ها ممکن است عوارضی چون حساسیت پوستی،سردرد و سرگیجه ایجاد کند.

تزریق آمپول برای پیشگیری از بارداری اظطراری

تزریق آمپول پروژسترون در بازوی خانم‌ها می‌توانند به مدت 3 ماه از حاملگی ناخواسته جلوگیری کند. اگرچه تزریق این آمپول از جمله روش‌های دقیق و موثر است اما ممکن است موجب خونریزی‌های نامنظم شود و تراکم استخوان‌ها را کاهش دهد.

دیافراگم و کلاهک رحم 

از دیگر روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری استفاده از دیافراگم و کلاهک رحم است. برای استفاده از این دو آنها را از مایع اسپرم کش پر کرده و پیش از شروع رابطه جنسی در واژن قرار می‌دهند.

چه کسانی می‌توانند از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند؟

برای پیشگیری از بارداری هر خانمی، در سن باروری ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های پیشگیری اورژانسی از بارداری داشته باشد. هیچ منع مصرف پزشکی در مورد استفاده از این روش‌ها وجود ندارد. محدودیت سنی نیز برای استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری وجود ندارد؛ تنها در برخی موارد خاص، زنان نمی‌توانند از دستگاه‌های داخل رحمی مسی استفاده کنند.

در چه شرایطی می‌توان از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کرد؟

 روش‌های پیشگیری اضطراری از بارداری در تعدادی از موارد به دنبال مقاربت جنسی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهمترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• هنگامی که خانم، هیچ نوع قرص ضد بارداری استفاده نکرده است.
• مقاربت جنسی که در آن، خانم از روشهای پیشگیری از بارداری استفاده نکرده است.
• هنگام نگرانی از نارسایی روش مورد استفاده برای پیشگیری از بارداری، مانند پارگی کاندوم، لغزش یا استفاده نادرست از آن.
• خانم، 3 یا تعداد دفعات بیشتری از موعد مصرف قرصهای ضد بارداری خوراکی را از دست داده است.
• بیش از 3 ساعت تأخیر در زمان مصرف قرص پروژستوژنی (مینیپیل).
• بیش از 12 ساعت تأخیر در زمان مصرف قرص حاوی desogestrel (0.75 میلیگرم).
• بیش از 2 هفته تأخیر در تزریق پروژستوژن نورآتیسترون (NET-EN).
• بیش از 4 هفته تأخیر در تزریق مدروکسی پروژسترون استات (DMPA).
• بیش از 7 روز تأخیر در استفاده از روش پیشگیری از بارداری تزریقی ترکیبی (CIC).
• دررفتگی، شکستگی، پارگی یا برداشتن زود هنگام دیافراگم یا درپوش گردن رحم.
• خروج ناموفق (به عنوان مثال انزال در مهبل یا داخل دستگاه تناسلی خارجی خانم).
• عدم موفقیت قرص اسپرم کش یا ذوب شدن آن قبل از مقاربت.
• خروج دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی (IUD) یا ایمپلنت پیشگیری از بارداری هورمونی.

اقدامات بعد از جلوگیری از بارداری

پس از استفاده از روش‌های اورژانسی جلوگیری، زنان می‌توانند روش معمول پیشگیری خود را از سر بگیرند یا روش جدیدی را شروع کنند. اگر از دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی مسی برای پیشگیری استفاده نموده‌اید، دیگر نیازی به استفاده از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری ندارید؛ اما پس از مصرف قرص لوونورژسترل (LNG) یا قرصهای ضدبارداری خوراکی ترکیبی (COC)، نیاز است تا زنان روشهای معمول پیشگیری را از سر بگیرند یا روش جدیدی را برای جلوگیری از بارداری اظطراری در بدن خود از جمله دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی مورد استفاده قرار دهند.

عوارض جانبی استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری

عوارض جانبی استفاده از روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری شبیه به قرص‌های ضدبارداری خوراکی مانند تهوع و استفراغ، خونریزی جزئی و نامنظم واژن و خستگی است. البته این عوارض جانبی رایج نیستند و خفیف هستند و به طور معمول، بدون مصرف داروهای شیمیایی برطرف می‌شوند. داروهای مورد استفاده برای پیشگیری از بارداری به روند باروری زنان در آینده آسیب نمی‌رساند. در واقع در بازگشت به باروری، بعد از استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری هیچ تأخیری وجود ندارد.

محدودیت‌های استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری

هیچ گونه محدودیتی در مورد استفاده از روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری وجود ندارد. با این حال، برخی از خانم‌ها به دلایل مختلفی نمی‌توانند به طور مکرر از این روشها استفاده کنند. در چنین شرایطی، مشاوره بیشتر در مورد سایر روش‌های پیشگیری از بارداری مؤثرتر خواهد بود. البته استفاده مکرر از روش‌های پیشگیری می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند بی نظمی قاعدگی در بدن زنان شود؛ اگرچه استفاده مکرر از این روش‌ها خطرات بهداشتی جدی را در بدن مصرف کنندگان ایجاد نمی‌کند.

همچنین قرص های ضد بارداری اورژانسی در مورد زنان چاق (که شاخص توده بدنی آنها بیش از 30 کیلوگرم در مترمربع است) کمتر مؤثر هستند؛ اما هیچ گونه نگرانی در مورد ایمنی آنها وجود ندارد. در صورت لزوم، زنان چاق هم می‌توانند از روش‌های پیشگیری اضطراری استفاده کنند. علاوه بر این موارد، استفاده از دستگاه های داخل رحمی مسی می‌تواند زنان را در معرض خطر ابتلا به عفونتهای مقاربتی قرار داده و باعث بروز بیماری التهابی لگن در آنها شود.

عقیم سازی دائمی مردان و زنان

عمل وازکتومی در مردان و بستن لوله‌های رحمی در زنان یک روش تقریبا دائمی است که برای کسانی انجام می‌شود که به هیچ وجه تا آخر عمر قصد فرزندآوری ندارند. البته این عمل امکان بازگشت دارد اما بسیار پیچیده و پرهزینه است.

در پایان به یاد داشته باشید که استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری یکی از آسانترین و بهترین روش‌های جلوگیری از بارداری است اما در کنار این قرص‌ها بهتر است از یکی از روش‌های گفته شده در بالا مانند استفاده از کاندوم نیز استفاده شود تا احتمال بارداری نزدیک به صفر شود.