چه عواملی باعث بروز بیماری دست و پا و دهان در نوزادان میشود؟

 در ابتدا به یاد داشته باشید که بیماری دست، پا و دهان، با بروز تاول‌های در دهان نوزادان شروع می‌شود؛ سپس، ممکن است شما متوجه بثورات پوستی در کف دست‌های فرزند خود شوید؛ در نهایت، بثورات پوستی روی کف پاهای کودک به وجود می‌آید. این شرایط ممکن است باعث نگرانی شما شود.

در نظر داشته باشید که بروز این اتفاقات می‌تواند یکی از مهم‌ترین علائم بیماری دست، پا و دهان (HFMD) در بدن فرزند شما باشد. در واقع، این نوع عفونت باعث ایجاد برخی بثورات پوستی ناخوشایند در کف دست، کف پا، اطراف لب و حتی در داخل دهان نوزادان می‌شود که شرایط بسیار ناراحت‌کننده‌ای را به دنبال خواهد داشت.

با همه این توصیفات، چه عواملی باعث ایجاد بیماری دست، پا و دهان در نوزادان می‌شود؟ چگونه می‌توان بیماری دست، پا و دهان در نوزادان را درمان کرد؟ در ادامه این مقاله، اطلاعات دقیقی در مورد بیماری دست، پا و دهان در نوزادان، علل، علائم و روش‌های درمان این مشکل ارائه شده است.

بیماری دست، پا و دهان در نوزادان چیست؟

همان‌طور که از نام این بیماری پیدا است، این نوع عفونت بر روی پوست دست، پا و اطراف دهان نوزادان تأثیر می‌گذارد. همچنین، علائم بیماری دست، پا و دهان در غشاهای مخاطی داخلی دهان مانند پشت لب، پشت گونه‌ها و پشت گلو مشاهده می‌شود.

چه عواملی باعث بروز بیماری دست، پا و دهان در نوزادان می‌شود؟

لازم است بدانید که هر یک از ویروس‌های موجود در گروه انترو-ویروس می‌تواند باعث بروز بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان شود. متداول‌ترین ویروس‌هایی که باعث ایجاد این نوع عفونت در بدن نوزادان می‌شوند، شامل Coxsackievirus A16 و enterovirus 71 هستند. ویروس Coxsackievirus A16 معمولاً علت بروز بیماری دست، پا و دهان در آمریکای شمالی است؛ در حالی که ویروس enterovirus 71 بیماری دست، پا و دهان را در بدن نوزادان شرق و جنوب شرقی آسیا به وجود می‌آورد.

چگونه ممکن است کودک به ویروس بیماری دست، پا و دهان مبتلا شود؟

بیماری دست، پا و دهان، یک عفونت بسیار مسری است. بر این اساس، نوزاد یا کودک نوپای شما می‌تواند به سرعت این ویروس را دریافت کند. مهم‌ترین علل بروز بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان به شرح زیر می‌باشند:

• تماس پوستی نوزاد با یک فرد آلوده به ویروسبیماری:

کودک شما می‌تواند در صورت تماس با فرد آلوده به بیماری دست، پا و دهان، از طریق دست دادن و در آغوش گرفتن به ویروس این بیماری مبتلا شود. بوسیدن گونه نوزادان نیز می‌تواند این ویروس را از طریق تاول‌های اطراف دهان پخش کند.

• تماس با مدفوع فرد آلوده بهبیماری دست، پا و دهان:

جالب است بدانید که ویروس بیماری دست، پا و دهان از طریق مدفوع و دهان نیز منتقل می‌شود. بر این اساس، نوزاد یا کودک نوپای شما ممکن است در هنگام بازی با خاک آلوده به مدفوع فرد مبتلا به بیماری دست، پا و دهان، این نوع ویروس را دریافت کند. همچنین، اگر کودک شما پوشک فرد بیماری را لمس کرده، اما دست‌های خود را شستشو ندهد، او ممکن است ویروس بیماری دست، پا و دهان را از خواهر و برادر خود نیز دریافت کند.

• استفاده از مواد غذایی و آب آلوده به ویروس بیماری دست، پا و دهان:

مصرف مواد غذایی و آب آلوده به مدفوع فرد مبتلا به بیماری دست، پا و دهان نیز می‌توانند این نوع عفونت را گسترش دهد.

اگر پوست بدن کودکتان کبود میشود این مطلب دلایل کبودی پوست بدن نوزادان و کودکان را بخوانید

• لمس سطوح آلوده توسط کودک:

به خاطر بسپارید که ویروس بیماری دست، پا و دهان می‌تواند بر روی اشیا بی‌جان نیز زنده بماند؛ این بدان معنی است که بیماری دست، پا و دهان می‌تواند از طریق اشیاء آلوده، از جمله لباس و اسباب‌بازی‌ها نیز به بدن فرزند شما منتقل شود.

• استفاده از ظروف مشترک:

در نهایت، در نظر داشته باشید که کودک شما می‌تواند ویروس بیماری دست، پا و دهان را در صورت به اشتراک گذاشتن ظروف مانند فنجان‌ها با فرد آلوده مانند خواهر و برادر یا والدین دریافت کند.

بیماری دست، پا و دهان در بین نوزادان چقدر شایع است؟

لازم است بدانید که بیماری دست، پا و دهان، در اغلب موارد نوزادان و کودکان نوپا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، این بیماری در طول فصل تابستان و زمستان بیشتر از سایر فصل‌های سال شیوع دارد.

علائم بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان کدام‌ها هستند؟

دوره پنهان بیماری دست، پا و دهان سه تا شش روز می‌باشد؛ این بدان معنی است که کودک اولین علائم بیماری را حدود سه تا شش روز پس از دریافت این نوع ویروس در بدن خود تجربه می‌کند. در ادامه این مقاله، علائم بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان و کودکان نوپا ارائه شده است که مهم‌ترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• تب بالای نوزاد:

معمولاً اولین علامت بیماری دست، پا و دهان، تب بالا است که حتی قبل از ایجاد بثورات پوستی ظاهر می‌شود. درجه حرارت بالاتر از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد) یکی از مهم‌ترین علائم بروز بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان است.

• بروز زخم در دهان نوزاد:

حدود یک یا دو روز پس از شروع تب، فوران زخم‌ها را در اطراف دهان نوزاد مشاهده می‌شود؛ تاول‌های شفاف و ابری ریز و پر از مایع در داخل دهان، روی پوست گونه‌ها‌، لثه‌ها، زبان، کام فوقانی دهان و حتی قسمت پشت دهان‌، در نزدیکی لوزه‌های کودک ظاهر می‌شوند. بعضی اوقات ممکن است تاول‌هایی به رنگ زرد ظاهر شوند که نشان‌دهنده بروز عفونت شدید در بدن فرد مبتلا به بیماری دست، پا و دهان است.

• بروز بثورات پوستی در کف دست‌ها و پاهای نوزاد:

بثورات پوستی بر روی دست‌ها و پا‌های نوزاد نیز به تدریج در طی دو یا سه روز جوانه می‌زند. این نوع جوش‌ها می‌توانند در هر جای دست‌ها یا پاها ظاهر شوند؛ اما بیشتر در کف پاها و دست‌ها متمرکز می‌شوند. تاول‌های ریز به رنگ قرمز تا صورتی، به صورت نامنظم در بدن نوزادان پراکنده می‌شوند؛ این نوع بثورات پوستی هیچ الگویی ندارند. بعضی اوقات، ممکن است در زانوها، آرنج‌ها، باسن و ناحیه کشاله ران / زیر پوشک نوزاد مبتلا به بیماری دست، پا و دهان نیز بثورات پوستی مشاهده شود.

• درد در هنگام بلعیدن:

کودک مبتلا به بیماری دست، پا و دهان در هنگام بلعیدن مواد غذایی احساس درد می‌کند؛ او در هنگام تغذیه مکث می‌کند. کودکان نوپای بزرگ‌تر نیز ممکن است در هنگام غذا خوردن و نوشیدن مایعات به شما بگویند که درد دارند.

• از دست دادن اشتها:

از آنجایی که بلعیدن هر چیزی برای نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان دردناک می‌شود، کودک از خوردن یا نوشیدن هر چیزی امتناع می‌ورزد.

• سرخوردگی و بی‌حالی:

کودک مبتلا به بیماری دست، پا و دهان احساس سرگیجه می‌کند؛ او بسیار بی‌قرار می‌شود. کودکان نوپا نیز ممکن است هیچ علاقه‌ای به بازی با اسباب‌بازی یا با دوستان، خواهر و برادر خود نداشته باشند.

اگر کودکتان به خوردن ماست یونانی علاقه دارد خواندن این مطلب آیا مصرف ماست یونانی برای نوزادان مفید است؟ به شما پیشنهاد میشود

در نهایت به یاد داشته باشید که علائم متعددی از بیماری دست، پا و دهان شباهت زیادی با نشانه‌های سایر بیماری‌ها مانند آبله‌مرغان، تبخال و حتی گلودرد دارد. این بدان معنا است که شما به احتمال زیاد در مورد آنچه که در بدن کودک اتفاق می‌افتد، دچار اشتباه خواهید شد. به همین دلیل، بهتر است فرزند خود را به منظور تشخیص دقیق بیماری نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.

چگونه بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان تشخیص داده می‌شود؟

مراحل زیر به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی جهت تشخیص بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان کمک شایانی می‌کند:

• معاینه بصری:

پزشک متخصص اطفال به دنبال علائم بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزاد است؛ وجود تاول‌ها در دهان، کف دست‌ها و کف پاهای کودک شایع‌ترین علامت بروز این ویروس است.

• آنالیز سواب دهان، حلق و بینی بیمار:

یک نمونه سواب از گلو و دهان نوزاد برای بررسی آزمایشگاه، جهت تعیین نوع ویروس موجود در بدن او برداشته می‌شود.

• آزمایش مدفوع نوزاد:

از آنجایی که ویروس بیماری دست، پا و دهان با مدفوع نوزاد دفع می‌شود، پزشک متخصص اطفال یک از نمونه مدفوع بیمار برای بررسی وجود ویروس به آزمایشگاه ارسال می‌کند.

• آزمایش خون:

در نهایت، لازم است بدانید که آزمایش خون نیز با ارزیابی وجود ویروس و آنتی‌بادی‌های مرتبط با آن در خون نوزاد، به تشخیص بیماری دست، پا و دهان کمک شایانی می‌کند.

اگر وجود ویروس بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادی تأیید شود، پزشک متخصص اطفال روند معالجه را شروع می‌کند.

چگونه می‌توان بیماری دست، پا و دهان را در بدن نوزادان درمان کرد؟

جالب است بدانید که هیچ درمانی برای بیماری دست‌، پا و دهان در بدن نوزادان وجود ندارد. آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در برابر این نوع عفونت تأثیری ندارند؛ بیماری دست، پا و دهان ناشی از ویروس است نه باکتری. درست مانند هر عفونت ویروسی دیگر باید منتظر ماند تا سیستم ایمنی بدن کودک به تنهایی ویروس را تسخیر کند. با این حال، پزشک متخصص اطفال می‌تواند برخی از داروها را برای کاهش شدت علائم در بدن بیمار پیشنهاد کند که مهم‌ترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• داروهای ضد درد و تب:

پزشک متخصص اطفال می‌تواند استامینوفن (پاراستامول) یا ایبوپروفن را برای پایین آوردن تب و کاهش درد ناشی از تاول‌های بیمار تجویز کند. اگرچه این داروها بدون نسخه نیز در دسترس عموم هستند، بهتر است با توجه به سن و شدت علائم بیماری دست، پا و دهان در بدن فرزند خود، در مورد دوز مصرفی دارو را با پزشک معالج او مشورت کنید.

• داروهای بی‌حسی دهان و دندان:

شما می‌توانید از محلول‌های بی‌حسی دهان برای بی‌حس کردن درد دهان فرزند خود استفاده کنید. با این حال، طبق توصیه پزشک متخصص اطفال این کار را انجام دهید؛ از مصرف هرگونه ژل بی‌حسی بدون نسخه، دهان‌شویه و اسپری برای کاهش علائم بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان خودداری کنید.

با همه این توصیفات به خاطر بسپارید که مدیریت علائم بیماری دست، پا و دهان در خانه، بهترین روش برای کمک به کودک خود و افزایش سرعت بهبودی است.

چگونه می‌توان به کودکان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان در خانه کمک کرد؟

در ادامه این مقاله، چند روش درمانی برای کمک به کودکان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان در منزل ارائه شده است که مهم‌ترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• مایعات زیادی به نوزاد بدهید:

درد ناشی از بیماری دست، پا و دهان، همراه با تب و عدم تغذیه صحیح می‌تواند خطر کمبود آب را در بدن نوزادان افزایش دهد؛ بنابراین، مایعات زیادی مانند شیر و آب را به فرزند بیمار خود بدهید. همچنین، شما می‌توانید به فرزند خود نوشیدنی سرد بدهید تا به تسکین سوزش داخل دهان او کمک کند. از قرار دادن آبمیوه در برنامه روزانه نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها حاوی قند اضافی هستند و توسط پزشکان متخصص اطفال توصیه نمی‌شوند.

• استفاده از رژیم غذایی مایع:

هر ماده غذایی جامد را از برنامه روزانه نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان حذف کنید. شما می‌توانید طیف گسترده‌ای از میوه‌ها، سبزیجات و پوره‌های گوشتی را برای تغذیه فرزند خود انتخاب کنید. همچنین، شما می‌توانید آب سبزیجات یا گوشت را به کودک بیمار خود بدهید. در نهایت، لازم است بدانید که شما باید روند معمول شیردهی به فرزند خود را ادامه دهید.

• نوزاد خود را با وعده‌های غذایی کوچک تغذیه کنید:

نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان را با وعده‌های غذایی کوچک تغذیه کنید تا از بروز حالت تهوع جلوگیری شود.

اگر دنبال راهی برای جلوگیری از یبوست نوزاد خود هستید این مطلب جلوگیری از یبوست نوزادان با مصرف شلغم را بخوانید

• استراحت برای نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان ضروری است:

جالب است بدانید که استراحت کافی به سیستم ایمنی بدن نوزادان مبتلا به بیماری دست، پا و دهان اجازه می‌دهد تا بهتر کار کند و سریع‌تر عوامل بیماری‌زا را از بدن پاک کند. بر این اساس، زمان بازی فرزند خود را کم کنید و بیشتر روی استراحت او تمرکز نمایید.

در نهایت، در نظر داشته باشید که این بیماری معمولاً طی سه تا پنج روز از بین می‌رود؛ در برخی موارد ممکن است تا دو هفته نیز ادامه داشته باشد. با این حال، کودک باید ظرف یک هفته روند بهبودی خود را شروع کند. تاول‌های دست و پاها خشک شده و زخم‌های دهان به تدریج از بین بروند. در موارد بسیار نادر، روند بیماری دست، پا و دهان ممکن است بیش از دو هفته ادامه داشته باشد؛ این شرایط معمولاً در بین نوزادان مبتلا به نقص ایمنی و نوزادان دارای مشکلات سلامتی دیده می‌شود. این نوزادان بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر ابتلا به عوارض ناشی از بیماری دست، پا و دهان قرار دارند.

عوارض بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان کدام‌ها هستند؟

بعضی اوقات، ویروس بیماری دست، پا و دهان می‌تواند منجر به بروز برخی عوارض جدی در بدن نوزادان شود که شایع‌ترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• بروز کم‌آبی در بدن نوزاد:

لازم است بدانید که بروز کم‌آبی در بدن نوزادان شایع‌ترین عارضه بیماری دست، پا و دهان است. کم‌آبی بدن نتیجه زخم‌های دهان است که نوشیدن مایعات و روند بلعیدن کودک را دشوار می‌کنند. بر این اساس، اگر کودک شما دفعات دفع ادرار کمتری داشته باشد یا کمتر از شش بار در روز، پوشک خود را خیس کند، نشانگر کمبود آب در بدن او است. در مورد کودکان نوپا، ادرار نکردن بیش از شش ساعت می‌تواند نشان‌دهنده کمبود آب بدن باشد.

• از بین رفتن موقت ناخن دست‌ها یا پاهای نوزاد:

به یاد داشته باشید که اگر تاول‌های ناشی از بیماری دست، پا و دهان زیر ناخن‌های دست‌ها یا پاهای فرزند شما فوران کند، خطر از بین رفتن آن ناخن وجود دارد. با این حال، از دست دادن ناخن‌ها موقتی است و بعد از بهبودی کودک، دوباره ناخن‌ها به روند رشد خود ادامه می‌دهند.

• بروز سایر عفونت‌ها در بدن نوزاد:

از آنجایی که سیستم ایمنی بدن نوزاد مشغول مبارزه با ویروس بیماری دست، پا و دهان است، شرایط برای سایر عوامل بیماری‌زا مساعد خواهد شد. نتایج مطالعات اخیر پزشکان متخصص اطفال نشان داده است که بیماری دست، پا و دهان ممکن است خطر بروز سایر عفونت‌های باکتریایی و ویروسی ناشی از باکتری‌های استرپتوکوکوس و ویروس دنگه را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

• مننژیت ویروسی:

این مورد، یکی از عوارض نادر بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان است؛ ویروس راه خود را به داخل مغز نوزاد پیدا می‌کند و مننژها را که لایه بیرونی بافتی هستند و مغز را پوشانده‌اند، آلوده می‌کند. این عفونت منجر به بروز مننژیت ویروسی در بدن نوزادان می‌شود.

• انسفالیت:

نادرترین عارضه بیماری دست، پا و دهان، انسفالیت است. در این حالت، ویروس مغز فرزند شما را آلوده می‌کند و باعث التهاب شدید بافت مغز می‌شود.

 در بیشتر موارد، کودک مبتلا به بیماری دست، پا و دهان روند بهبودی خود را به دست می‌آورد و با این عوارض روبرو نمی‌شود. با این حال، فرد آلوده به بیماری دست، پا و دهان می‌تواند این نوع ویروس را حتی پس از درمان بیماری نیز به مدت یک یا دو هفته منتقل کند؛ بنابراین، پیشگیری از بروز بیماری دست، پا و دهان در بدن نوزادان و کودکان نوپا بسیار مهم است.

چگونه می‌توان از مبتلا شدن نوزادان به بیماری دست، پا و دهان جلوگیری کرد؟

با رعایت برخی موارد ساده، می‌توان از مبتلا شدن فرزند خود به بیماری دست، پا و دهان پیشگیری کرد که مهم‌ترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• دست کودک خود را به طور مرتب بشویید.

همیشه دست‌های کودک خود را با آب گرم و صابون پس از رفتن به پارک یا بازی در فضای بیرون بشویید. هنگام بازگشت به خانه، دستان خود را هم بشویید.

• بینی و دهان خود را در هنگام عطسه یا سرفه بپوشانید.

بینی و دهان خود را در هنگام عطسه یا سرفه بپوشانید، زیرا ممکن است بدن شما به انواع ویروس‌ها آلوده باشید. بعضی اوقات، بزرگ‌سالان ممکن است ویروسی داشته باشند، اما علائم خفیف را داشته باشند یا اصلاً علائمی را در بدن خود تجربه نکنند. این در حالی است که بدن کودک می‌توان عفونت را دریافت کرده و علائم شدیدی را تجربه کند.

برای اطلاع از فواید سیب زمینی شیرین برای نوزادان این مطلب را بخوانید

• قبل از تماس با کودک خود دست‌ها را بشویید.

قبل از نگه داشتن کودک یا وسایل او، دستان خود را تمیز شسته و خشک کنید. این راهکار قرار گرفتن نوزاد در معرض خطر ابتلا به ویروس خفته بیماری دست، پا و دهان را کاهش می‌دهد.

• وسایل شخصی کودک و اشیاء خانه را ضد عفونی کنید.

اسباب ‌بازی‌های کودک را با پارچه‌ای آغشته به مایع ضدعفونی‌کننده رقیق و بی‌خطر پاک کنید. همچنین، اگر اسباب‌ بازی‌های فرزند شما قابل شستشو هستند، آن‌ها را با آب و صابون بشویید. علاوه بر این موارد، اشیاء خانه را که کودک با آن‌ها در تماس است، با پارچه آغشته به مایع ضدعفونی‌کننده تمیز کنید.

• وسایل آشپزخانه کودک خود را جدا کنید.

از مجموعه وسایل جداگانه‌ای برای کودک استفاده کنید و اجازه ندهید که دیگران از آن‌ها استفاده کنند.

سؤالات متداول در مورد بیماری دست، پا و دهان در نوزادان:

1-آیا والدین می‌توانند ویروس بیماری دست، پا و دهان را از کودک خود دریافت کنند؟

بله، شما در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار دارید. با این حال، لازم است بدانید که این بیماری با علائم خفیفی در بدن بزرگ‌سالان ظاهر می‌شود. این خواهران و برادران کودک هستند که بیشتر از والدین در معرض خطر ابتلا به علائم شدید بیماری دست، پا و دهان قرار دارند؛ بنابراین، حتماً تمام اقدامات پیشگیرانه را برای محافظت از بدن خود و سایر کودکان در خانه دنبال کنید.

2-آیا کودک می‌تواند بیش از یک بار به بیماری دست، پا و دهان مبتلا شود؟

بله، اما به احتمال زیاد، بدن نوزاد با مبتلا به بیماری دست، پا و دهان، در برابر این ویروس ایمن می‌شود. با این حال، پیشگیری همواره بهتر از درمان است، زیرا عود دوباره بیماری دست، پا و دهان امکان‌پذیر است.

3-آیا کودک می‌تواند بیماری دست، پا و دهان را از حیوانات دریافت کند؟

نه. کودک نمی‌تواند این ویروس را از حیوانات از جمله حیوانات خانگی دریافت کند، زیرا ویروس بیماری دست، پا و دهان فقط از انسان منتقل می‌شود. بیماری دیگری به نام بیماری پا و دهان (FMD) وجود دارد که حیوانات و به ندرت، بدن نوزادان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری نیز تهدیدی برای انسان به شمار نمی‌رود و علائم آن مشابه بیماری دست، پا و دهان نیست.

در نهایت به خاطر بسپارید که بیماری دست، پا و دهان می‌تواند باعث بروز اختلال شدید در توانایی تغذیه کودک شما شود؛ اما این بیماری با مراقبت کافی در خانه به سرعت برطرف می‌شود. پیشگیری، برای محافظت از فرزند خود در برابر همه ویروس‌های بیماری‌زا بسیار مهم است؛ اقدامات پیشگیرانه نوزاد یا کودک خردسال شما را از بیماری دست، پا و دهان نیز دور نگه می‌دارد.