علت وجود پروتئین در ادرار در بارداری چیست؟

در ابتدا، به یاد داشته باشید که آزمایشات ادرار برای افراد عادی، معمولاً به منظور تشخیص عفونت یا تعیین سطح گلوکز و غلظت خون توصیه می‌شود. اما با آغاز دوران بارداری، پزشکان متخصص زنان و زایمان عمدتاً آزمایش ادرار را برای نظارت بر میزان پروتئین و میزان لکوسیت در ادرار، به زنان حامله پیشنهاد می‌کنند. این آزمایش در علم پزشکی به عنوان "پروتئینوری" نامیده می‌شود. لازم است بدانید که بالا بودن میزان پروتئین در ادرار زنان حامله می‌تواند نشان‌دهنده وجود اختلال در عملکرد کلیه‌های این افراد باشد. در ادامه این مقاله، در مورد میزان پروتئین در ادرار زنان در 9 ماه دوران بارداری صحبت نموده و راه‌های مقابله با این مشکل را به شما ارائه خواهیم داد.

برای اطلاع از علت تکرر ادرار در بارداری این مطلب علت تکرر ادرار در بارداری چیست؟ را بخوانید

وجود چه مقدار پروتئین در ادرار زنان باردار طبیعی است؟

 معمولاً ادرار ما انسان‌ها حاوی مقدار مشخصی پروتئین است. ولی سطح استاندارد پروتئین در ادرار زنان در دوران حاملگی، 300mg/d است (که اندازه آن بالاتر از حد معمول، یعنی 150 mg/d در ادرار زنان عادی می‌باشد). روی دادن این اتفاق به عنوان بار سنگینی بر روی کلیه‌های زنان باردار تلقی شده و با افزایش حجم خون، باعث افزایش میزان استرس بر روی کلیه‌های این افراد در بارداری می‌شود. اگر سطح پروتئین در ادرار زنان حامله بیش از این مقدار طبیعی باشد، می‌تواند وجود یک اختلال جدی در بدن مادر را نشان دهد.

چگونه ادرار در بارداری، به منظور تعیین مقدار پروتئین مورد آزمایش قرار می‌گیرد؟

 در طی انجام معاینات منظم، پس از آغاز دوران بارداری، دکتر متخصص زنان و زایمان از زن حامله درخواست ارائه نمونه ادرار نموده و دو نوع آزمایش بر روی این نمونه انجام می‌دهد تا با این کار، بتواند مشکل پروتئینوری را در بدن فرد تشخیص دهد. این دو نوع آزمایش به شرح زیر می‌باشند:

1- تست رطوبت در بارداری:

 در این روش، پزشک متخصص زنان و زایمان یک پد به همراه نوارهای شیمیایی به نمونه ادرار زن حامله وارد نموده و با بررسی تغییر رنگ ایجاد شده در آن‌ها، میزان پروتئین موجود در ادرار فرد را مشخص می‌کند. سطح پروتئین در ادرار زنان در 9 ماه دوران حاملگی می‌تواند از '+' به '++++' متغیر باشد؛ علامت +1 (به علاوه 1) میزان پروتئین و +4 (به علاوه 4) میزان پروتئین اضافی را در ادرار بیمار نشان می‌دهد. اگر سطح پروتئین در ادرار زن حامله بیش از حد طبیعی باشد، ابتلا به بیماری پره‌اکلامپسی یا آسیب دیدن کلیه‌های فرد را نشان خواهد داد.

2- آزمایش 24 ساعته برای تعیین میزان پروتئین در ادرار در بارداری:

 در این روش، مقدار پروتئین موجود در ادرار زنان باردار در طی دفعات متعدد شبانه‌روز مورد بررسی قرار گرفته و به مشخص شدن شرایط خاص در بدن مادر باردار کمک می‌کند. برای این کار، لازم است نمونه‌های ادرار فرد در طی یک دوره 24 ساعته در ظروف جداگانه جمع‌آوری شده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده شوند. اولین ادرار فرد، در هنگام صبح در نظر گرفته شده و اگر میزان پروتئین در طی 24 ساعت، بالاتر از 300 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، مبتلا شدن فرد به بیماری پره‌اکلامپسی را نشان می‌دهد.

انواع پروتئینوری در بارداری چیست؟

دو نوع پروتئینوری در زنان حامله وجود دارد که با عناوین پروتئینوری  مزمن و پروتئینوری دوران بارداری شناخته می‌شود. پروتئینوری مزمن قبل از آغاز دوران بارداری، در بدن مادر وجود داشته و خبر از وجود یک وضعیت جدی در کلیه‌های او را در حال حاضر نشان می‌دهد. اما نوع دوم پروتئینوری در بدن زنان، با آغاز دوران بارداری شروع شده و ناشی از مبتلا شدن زن حامله به یک بیماری شناخته شده با عنوان پره‌اکلامپسی می‌باشد.

چه زمانی میزان پروتئین موجود در ادرار در بارداری بالاتر می‌رود؟

 پایین بودن میزان پروتئین در ادرار زنان طبیعی بوده یا وجود عفونت جزئی را در بدن فرد نشان می‌دهد. اما اگر سطح آن بسیار بالا باشد، نشان‌دهنده وجود مشکلات جدی در بدن مادر حامله خواهد بود که رایج‌ترین این مسائل به شرح زیر می‌باشند:

مبتلا شدن مادر باردار به بیماری پره‌اکلامپسی:

این بیماری معمولاً با فشار خون بالا، وجود پروتئین زیاد در ادرار و احتباس مایعات در زیر پوست قسمت‌های مختلف بدن زنان در 9 ماه دوران بارداری مشخص می‌شود که پس از پایان هفته بیستم حاملگی، در بدن بیشتر زنان رخ می‌دهد. علائم دیگر این مشکل زنان حامله سردرد، حالت استفراغ، تاری دید و درد شکمی است. اگر بالا بودن میزان پروتئین در ادرار زنان حامله به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز بیماری پره‌اکلامپسی (پره‌اکلامپسی همراه با تشنج)، اختلال کلیوی و تولد نوزادان با وزن کم در هنگام تولد شود. با این حال، فراموش نکنید که با تشخیص زودرس و درمان به موقع این وضعیت، ممکن است مادر حامله یک کودک سالم به دنیا بیاورد. روش درمان آن نیز شامل استفاده از یک رژیم غذایی کم نمک و انجام ورزش منظم در 9 ماه دوران بارداری است.

برای اطلاع از اینکه بیماری پره اکلامپسی چیست این مطلب مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی خطرناک در کمین زنان باردار را بخوانید

سندرم HELLP در بارداری:

معمولاً در بدن زنان حامله مبتلا به بیماری پره‌اکلامپسی اتفاقاتی می‌افتد که گاهی اوقات باعث ایجاد شرایط خاص در بدن او شده و منجر به پیشرفت مشکلات موجود در بدن مادر می‌شود. اگر این مشکل زنان باردار (که با افزایش میزان پروتئین در ادرار مادر باردار مشخص می‌شود) نیز به موقع درمان نشود، ممکن است مادر حامله را دچار عوارض جدی از جمله وزن کم نوزاد در هنگام تولد و انجام زایمان زودرس کند.

مبتلا شدن زنان حامله به عفونت ادراری (UTI) یا عفونت کلیه‌ها:

اگر زن بارداری در هنگام ادرار کردن، دچار درد و ناراحتی شود، ممکن است به بیماری عفونت ادراری مبتلا شده باشد. در واقع، این علائم می‌تواند در ظاهر، به افزایش پروتئین در ادرار منجر شود که اگر این شرایط به موقع درمان نشود، عفونت کلیوی را در بدن فرد به دنبال داشته و او را به تب بالا، حالت  تهوع، استفراغ و درد ناحیه پشتی بدن مبتلا خواهد نمود.   به خاطر بسپارید که اگرچه بیماری عفونت ادراری بر روی سلامت نوزاد درون رحم مادران باردار تأثیر نمی‌گذارد، اما عفونت کلیه‌های مادر حامله در 9 ماه دوران بارداری می‌تواند سبب بروز مشکل در وزن نوزاد و انجام زایمان زودرس در زنان حامله شود.

عوامل دیگر:

 در نهایت، لازم است بدانید که ایجاد برخی دیگر از شرایط در بدن زنان باردار مانند استرس بالا، ایجاد اختلال در  احساسات، کم آبی بدن، ابتلا به بیماری آرتریت، قرار گرفتن در معرض دمای بالای محیط، مبتلا شدن زن حامله به بیماری دیابت، انجام حرکات ورزشی شدید و مصرف برخی داروها، شانس این افراد را در بالا بودن پروتئین موجود در ادرار خود به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. البته وجود برخی شرایط خاص پزشکی شامل مبتلا شدن زن حامله به بیماری دیابت، بیماری قلبی،  آرتریت روماتوئید، کم خونی سلول داسی شکل، لوپوس و بیماری‌های مزمن کلیه نیز می‌تواند میزان این خطر را افزایش دهد. با این حال هنوز تحقیقات زیادی برای حمایت از این نظریه‌ها انجام نگرفته است.

علائم وجود پروتئین بالا در ادرار ، در بارداری چیست؟

به طور کلی، مشکل پروتئینوری با انجام بررسی‌ها و آزمایشات معمول انجام شده بر روی ادرار زنان در 9 ماه دوران بارداری تشخیص داده می‌شود. نشانه‌های مختلفی که ممکن است زنان حامله با وجود پروتئین بالا در ادرار خود تجربه کنند، عبارتند از:

• تورم دست‌ها و مچ پاهای زنان حامله
• متورم شدن بیش از حد ناحیه صورت زنان حامله
• تغییر غلظت ادرار زنان در دوران حاملگی

مهم‌تر از همه، این که اگر مشکل پروتئینوری در دوران بارداری تشخیص داده نشود، می‌تواند فرد را به بیماری پره‌اکلامپسی مبتلا کند که علائم مرتبط با آن به شرح زیر می‌باشند:

• بروز تاری دید یا بروز مشکل در چشمک زدن زنان در 9 ماه دوران حاملگی
• متورم شدن دست‌ها، مچ پاها و ناحیه صورت زنان حامله
• بروز درد در ناحیه زیر کمر زن حامله
• مبتلا شدن زنان حامله به مشکل سردرد شدید و حالت استفراغ
• احساس ناخوشی زنان حامله
• بروز مشکل سوزش سر دل در زنان حامله

بنابراین، به عنوان یک زن حامله در صورت مشاهده علائم بالا در بدن خود، بلافاصله به دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

روش درمان مشکل پروتئینوری در بارداری:

 مشکل پروتئینوری زنان حامله یک بیماری به شمار نمی‌رود، بلکه نشانه‌ای از وجود شرایط غیر طبیعی در بدن این افراد می‌باشد. با این حال، زنان باردار باید درمان و مراقبت‌های ویژه‌ را در مورد این مشکل جدی گرفته و آن‌ها را نادیده نگیرند. ایجاد تغییرات کوچک در رژیم غذایی دوران بارداری و تغذیه سالم مادر حامله به او کمک خواهد کرد تا سطح پروتئین موجود در ادرار خود را کنترل کند. اما فراموش نکنید که برای کنترل سطح بالای پروتئین در ادرار زنان باردار، درمان علت اصلی مشکل حیاتی است. بنابراین اگر علت اصلی مبتلا شدن شما به مشکل پروتئینوری، ابتلا به بیماری دیابت باشد، درمان آن به مصرف دارو، ایجاد تغییرات در برنامه غذایی و انجام تمرینات ورزشی نیاز دارد. اما اگر فشار خون شما بالا باشد، روش درمان فقط با مدیریت شدت بیماری امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین، اگر زن حامله به بیماری پره‌اکلامپسی مبتلا باشد، درمان آن  بستگی به مرحله حاملگی او دارد.

اگر زنان حامله به بیماری UTI یا عفونت کلیه مبتلا شده باشند، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مناسب می‌تواند برای درمان وضعیت بیماری فرد مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت، اگر کودک درون رحم مادر مبتلا به مشکل پروپینوری به اندازه کافی رشد یافته باشد، ممکن است پزشک معالج برای محافظت از سلامت مادر و نوزاد او انجام زایمان زودرس را انتخاب کند.

چگونه می‌توانیم از شر مشکل پروتئین بالا در بارداری خلاص شویم؟

اقدامات ساده‌ای برای خلاص شدن از شر مشکل پروتئینوری ملایم یا شدید در دوران بارداری زنان وجود دارد که به شرح زیر می‌باشند:

1- مصرف نمک را در وعده‌های غذایی در بارداری کاهش دهید:

مصرف مواد غذایی شور و انواع نوشابه‌ها در دوران  بارداری زنان بسیار شایع است. اما یادتان باشد که افزایش مصرف نمک در وعده‌های غذایی این دوران باعث افزایش سطح پروتئین در ادرار مادر باردار خواهد شد. بنابراین، به عنوان یک زن حامله همیشه باید به دنبال مصرف غذاهای سالم بوده و از اضافه کردن نمک به رژیم غذایی خود اجتناب نمایید. برای کاهش مصرف نمک در طول روز بهتر است غذاهای فراوری شده، بسته بندی شده و غذاهای حاضری رستوران‌ها را کمتر مصرف کنید.

2- مصرف قند کمتر در بارداری:

 به عنوان یک زن حامله سعی کنید انواع کیک‌ها، دسرها، شیرینیجات و بستنی‌ها را از رژیم غذایی خود در 9 ماه دوران بارداری حذف کنید. این کار به میزان قابل توجهی باعث کاهش بار کلیه‌های شما شده و آن‌ها را در برابر ابتلا به عفونت محافظت می‌کند.

3- وزن خود را در بارداری مدیریت کنید:

 به عنوان یک مادر باردار به خاطر داشته باشید که افزایش بیش از حد وزن در دوران حاملگی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیابت حاملگی و پره‌اکلامپسی را افزایش داده و باعث بالا رفتن ترشح پروتئین در ادرار زنان شود. برای مدیریت این روند، کافی است در میزان مصرف مواد غذایی روزمره خود کمی دقت کنید.

4- در بارداری خود، استراحت کافی داشته باشید:

 به عنوان یک زن حامله بیشتر وقت خود را به استراحت کردن اختصاص دهید، زیرا این کار برای از بین بردن استرس موجود در بدن شما در 9 ماه دوران بارداری مفید است. علاوه بر این مورد، خواب کافی بدن شما را شارژ کرده و به بهبود شرایط بهداشتی فرزند داخل رحم شما کمک شایانی خواهد کرد.

5- رعایت نکات بهداشتی در بارداری:

به عنوان یک زن حامله بعد از هر بار دوش گرفتن، حتماً بدن خود را با یک حوله تمیز خشک کنید. همچنین، استفاده از دستمال توالت بعد از هر بار ادرار کردن، در 9 ماه دوران بارداری اجباری است، زیرا باعث حفظ سلامت روده‌ها و جلوگیری از بروز عفونت در بدن شما خواهد شد.

6- در بارداری خود، به اندازه کافی آب مصرف کنید:

است بدانید که هیدراته نگه داشتن بدن زنان در دوران بارداری برای محافظت از او در برابر ابتلا به انواع عفونت‌ها ضروری است. در واقع، این وضعیت باعث ادرار کردن مکرر مادر باردار شده و عفونت کلیه‌ها و دستگاه ادراری او را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

اگر در بارداری دچار عفونت مثانه شدید این مطلب ۷ عامل ایجاد کننده عفونت مثانه در دوران بارداری را بخوانید

1- آیا علائم مشکل آلبومومینیا مشابه مشکل پروتئینوری در بارداری است؟

آلبومومینیا، بیماری است که در آن میزان پروتئین آلبومین موجود در ادرار مادر باردار بیش از حد بالا می‌رود. مقدار آلبومین موجود در ادرار زنان حامله باید در حالت عادی کمتر از 20 واحد باشد؛ با بالا رفتن پروتئین آلبومین موجود در ادرار، معمولاً این ماده در خون بیمار مادر باردار نیز یافت شده و سلامت کلیه‌های او را به خطر می‌اندازد. اگر در چنین شرایطی کلیه‌های فرد آسیب دیده باشد، فرد در عمل دفع ادرار دچار مشکل خواهد شد. بالا بودن سطح قند خون و فشار خون بالا در دوران بارداری زنان ممکن است باعث بالا رفتن سطح آلبومین در ادرار این افراد شود.

2.-وجود لکوسیت‌ها در ادرار زنان باردار نشانگر چیست؟

 لکوسیت‌ها سلول‌های سفید خونی هستند که در پاسخ به ذرات خارجی مانند باکتری‌ها در بدن آزاد می‌شوند. حضور این سلول‌ها در ادرار زنان باردار نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن این افراد می‌باشد. در واقع، اگر تعداد زیادی از این سلول‌ها در ادرار زنان باردار مشاهده شود، نشان‌دهنده وجود عفونت در کلیه‌ها یا مثانه فرد است. در چنین شرایطی، جواب رطوبت ادرار نیز در مورد پروتئینوری مثبت بوده و وجود لکوسیت‌ها را در آن نشان خواهد داد.

3- چرا کتون‌ها در بارداری در ادرار زنان تولید می‌شوند؟

 اگر کتون‌ها در ادرار مادر باردار یافت شود، بدن او به منظور تولید انرژی در شرایط اضطراری مانند کمبود گلوکز یا گرسنگی، آن را تجزیه می‌کند. وجود مقدار کمی از کتون‌ها در ادرار زنان حامله خطرناک نیست؛ اما اگر سطح آن بسیار بالا باشد، مبتلا شدن فرد به دیابت حاملگی را نشان داده و تهدیدی برای سلامت جنین داخل رحم او به شمای می‌رود.

4- آیا وجود پروتئین بالا در ادرار ، بر روی جواب آزمایش بارداری تأثیر می‌گذارد؟

 بله، جالب است بدانید که پروتئین بالا در ادرار زنان ممکن است نتایج مثبت کاذبی را در مورد آغاز روند بارداری به او ارائه دهد؛ در واقع، نتیجه آزمایش را تغییر خواهد داد. وجود پروتئین در ادرار نشان‌دهنده مثبت بودن جواب تست حاملگی hCG می‌باشد که نوعی آزمایش هورمونی مبتنی بر وجود پروتئین در ادرار زنان است.

در نهایت، به یاد داشته باشید که اگر شما هم سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری پره‌اکلامپسی را دارید، بیشتر از سایر همسالان خود در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌های دوران بارداری هستید و باید با پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد وضعیت بدن و روند رشد جنین داخل رحم خود صحبت کنید. اگرچه مشکل پروتئینوری یک شاخص خاص از بیماری پره‌اکلامپسی است، اما گاهی نیز ممکن است این بیماری، بدون علامت باشد!