علت بروز ماستیت یا تورم پستان در دوران شیردهی چیست ؟

دوران شیردهی یک تجربه رضایت‌بخش برای همه مادران محسوب می‌شود؛ این کار، علاوه بر تغذیه نوزاد با شیر مادر، رضایت زنان را نیز فراهم می‌کند؛ اما برای بعضی از مادران جوان، تغذیه نوزاد با شیر مادر، به دلیل بروز شرایطی به نام "ماستیت پستان"، به جای یک تجربه خوب و رضایت‌بخش، به کابوس وحشتناکی تبدیل می‌شود. بر این اساس، در ادامه این مقاله، در مورد انواع ماستیت، علل بروز آن در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر و گزینه‌های درمانی مناسب را به همراه نکات مهم در مورد چگونگی جلوگیری از بروز این مشکل بیان خواهیم کرد.

اگر در شیردهی سینه هایتنتاول میزند این مطلب 10 روش درمانی برای تاول های نوک پستان دوران شیردهی را بخوانید

علت بروز ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر چیست؟

در ابتدا، به یاد داشته باشید که ماندگاری و انباشته شدن شیر ​​در سینه‌های زنان شیرده با عنوان "ماستیت پستان" شناخته می‌شود؛ این مشکل باعث بروز عفونت باکتریایی در کانال‌های شیر زنان، در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌شود که باعث بروز مشکل "ماستیت عفونی در زنان" در طی دوران شیردهی خواهد شد. البته ماستیت می‌تواند به عنوان یوز موستیس تغذیه یا با عنوان "ماستیت خونی" نیز بروز کند که شیوع این مشکل نیز در میان زنان شیرده بسیار شایع است. لازم است بدانید که این مشکل به دلیل انباشته شدن شیر زیاد در سینه‌های زنان، به مدت خیلی طولانی ایجاد می‌شود.

نوع دیگری از ماستیت وجود دارد که در بدن زنان غیر شیرده دیده می‌شود. این نوع ماستیت، نوعی التهاب پستان است که توسط باکتری‌های وارد شده به سینه‌های مادر از طریق نوک پستان ترک خورده یا زخمی ایجاد می‌شود و با درد شدید همراه است؛ اما در این مقاله، عمدتاً بر روی "ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر" تمرکز خواهد شد که این مشکل بیشتر مربوط به زنان شیرده است و بر روی توانایی آن‌ها در روند تغذیه نوزاد با شیر مادر تأثیر زیادی می‌گذارد؛ این دخالت در روند تغذیه نوزاد نیز حتماً تأثیر زیادی بر میزان رشد نوزاد خواهد داشت.

مشکل ماستیت پستان چند درصد از زنان شیرده را مبتلا می‌کند؟

جالب است بدانید که در حدود 10٪ از مادرانی که نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند، معمولاً در طی شش ماه اول دوران شیردهی خود، به مشکل ماستیت پستان مبتلا می‌شوند. البته، می‌توان ادعا کرد که خطر ابتلا به این بیماری در سه ماه اول پس از زایمان بیشتر بوده و روند شیردهی مادر را تا زمان بهبود کامل پستان‌های او تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در صورت بروز مشکل ماستیت در بدن مادران شیرده، چه اتفاقی می‌افتد؟

 علت اصلی بروز مشکل ماستیت در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر، روی دادن فرایند شیر استاز است؛ وضعیتی که در آن شیر در اندازه زیاد تولید شده و مجاری خروجی خود را مهار می‌کند. هنگامی که این اتفاق بیفتد، شیر از کانال‌های پستان مادر به سمت بافت‌های اطراف سینه رفته، رسوب کرده و موجب پاسخ خودکار بدن به این فرایند شود. در واقع، سیستم ایمنی بدن مادر شیرده، پروتئین موجود در شیر را به عنوان یک پروتئین باکتریایی یا ویروسی تشخیص داده و برای مقابله با آن، واکنش التهابی ایجاد خواهد نمود که موجب تورم سینه‌های زنان دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر خواهد شد. در چنین شرایطی، باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک‌ها و استرپتوکوک‌ها می‌توانند در داخل نوک پستان زخمی یا ترک خورده حرکت نموده و مجاری تغذیه نوزاد با شیر مادر را آلوده کنند؛ E.coli، Mycobacterium و قارچ Candida (مخمر) نوع دیگری از پاتوژن‌ها هستند که می‌توانند منجر به بروز عفونت در سینه‌های زنان شیرده شوند.

چه عاملی سبب تجمع شیر در سینه‌های زنان در دوران شیردهی می‌شود؟

عوامل اصلی که باعث بروز مشکل ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌شوند، عبارتند از:

1- دهان نوزاد شیرخوار به طور صحیح، در اطراف سینه مادر قفل نشود:

به خاطر بسپارید که وقتی    نوزاد نتواند به درستی نوک پستان مادر شیرده خود را بگیرد، حتماً نخواهد نتوانست به درستی از شیر مادر تغذیه نموده و مواد غذایی مورد نیاز خود را برای رشد مناسب دریافت کند؛ این روند باعث تجمع شیر در داخل سینه‌های زنان دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌شود. گرفته شدن ضعیف نوک پستان توسط نوزاد شیرخوار می‌تواند به علت شرایطی مانند وجود شکاف در لب‌ها یا زبان کراواتی نوزاد دیده شود یا اینکه خود مادر قادر نباشد    نوزاد را به درستی روبرو سینه خود قرار داده و به مکیدن صحیح او کمک کند.

2- اگر همه شیر تولید شده در سینه‌ها ، توسط نوزاد تغذیه نشود:

اگر مادر شیرده، تحت شرایط خاصی فرزند خود را از دست دهد، شیر تولید شده در سینه‌های او تا زمان طولانی در داخل بدن باقی مانده و تخلیه نخواهد شد. این حالت، مشکل ماستیت پستان را در بدن این زنان ایجاد خواهد کرد.

اگر در شیردهی در سینه هایتان احساس سوزش میکنید این مطلب چرا در هنگام شیردهی در سینه هایم احساس سوزش میکنم؟ را بخوانید

3- استفاده مداوم از یک پستان، به منظور شیر دادن به نوزاد:

خود مادر یا  نوزاد شیرخوار او ممکن است تغذیه با یکی از پستان‌ها را به دیگری ترجیح دهد و شیر آن را به طور کامل بخورد. در چنین شرایطی، تجمع شیر بیش از حد در طولانی مدت، داخل یکی از سینه‌های مادر می‌‌تواند باعث ایجاد مشکل ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر شود.

4- سیر شدن سریع نوزاد:

 اگر  نوزاد شیرخوار شما خیلی زود سیر شده و دست از خوردن برمی‌دارد، ممکن است پستان شما راهی برای تخلیه کامل شیر تولید شده پیدا نکند؛ این عامل باعث تجمع شیر در کانال‌های شیری شما شده و مشکل ماستیت پستان را به وجود خواهد آورد.

5- وارد شدن فشار بیش از حد بر روی سینه ها در دوران شیردهی:

لازم است بدانید که استفاده از سینه‌بند نامناسب یا لباس تنگ در دوران شیردهی ممکن است باعث ایجاد تنش غیر ضروری در بافت‌های پستان زنان شده و کانال‌های تولید و خروج شیر را در بدن این مادران محدود کند. در چنین مواردی، کانال‌ها نسبت به حالت معمول شیر کمتری را تخلیه نموده و منجر به تجمع شیر در داخل خود می‌شوند.

6- ایجاد جراحت یا وارد شدن ضربه به پستان در دوران شیردهی:

وارد شدن ضربه شدید یا ایجاد جراحت در پستان مادران شیرده ممکن است مجرای تولید و خروج شیر را تخریب نموده و باعث بروز التهاب و عفونت در آن شود که مشکل تغذیه نوزاد با شیر مادر را نیز به دنبال خواهد داشت.

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، برخی از زنان به دلیل فیزیک بدنی یا عوامل ژنتیکی موجود در بدن خود، بیشتر از دیگر مادران مستعد ابتلا به چنین مشکلاتی، در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر قرار دارند.

عوامل خطرساز در صورت مبتلا شدن به مشکل  ماستیت پستان چیست؟

شرایط مختلف یا انتخاب شیوه زندگی نامناسب در دوران شیردهی زنان باعث افزایش خطر ابتلا به مشکل  ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌شود. این عوامل خطرساز عبارتند از:

• اگر شما هم به عنوان یک مادر شیرده در دوران قبل از بارداری نیز در معرض ابتلا به ماستیت قرار داشتید، بدانید که این حالت می‌تواند خطر آلوده شدن دوباره را در بدن شما بیشتر کند. در چنین مواردی، بهتر است با استفاده از پد پستان، گردش خون مناسب و تهویه هوا را در ناحیه سینه‌های خود فراهم نموده و از بروز مشکل ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر جلوگیری کنید؛ سینه‌های شما نسبت به مادران شیرده دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این عفونت قرار دارند.
• علاوه بر این مورد، وجود مشکلاتی مانند تغذیه نادرست زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر سبب بروز کمبودهای مختلفی مانند کم‌خونی در بدن این افراد شده و باعث کاهش توانایی بدن آن‌ها در مبارزه با عفونت‌ها خواهد شد.
• سوراخ‌های آلوده که در نوک پستان مادران شیرده وجود دارد، نیز باعث می‌شود باکتری‌ها به راحتی از طریق کانال‌های شیری، وارد بدن زنان شده و مادران شیرده را به مشکل ماستیت مبتلا کنند.
• اگر دهان نوزاد شیرخوار مبتلا به بیماری گلودرد یا عفونت‌های قارچی (عفونت مخمر) باشد، در حال مک زدن نوک پستان، این عفونت‌ها به نوک سینه مادر انتقال یافته و سبب ترک خوردن این ناحیه از بدن او خواهد شد. یادتان باشد پاتوژنی که با این شرایط وارد نوک پستان زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر شود، ممکن است باعث بروز مشکل ماستیت پستان در بدن این افراد گردد.
• همچنین، برخی از پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند که سیگار کشیدن زنان دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر، شانس مبتلا شدن آن‌ها را به مشکل ماستیت پستان به شدت افزایش می‌دهد.

نشانه‌های مبتلا شدن به مشکل ماستیت پستان در شیردهی چیست؟   

 به یاد داشته باشید که نشانه‌های مبتلا شدن زنان به مشکل  ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر عبارتند از:

• ایجاد التهاب در نوک پستان‌ها زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر
• قرمز شدن نواحی مختلف سینه زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر که این مناطق قرمز در هنگام لمس بسیار گرم خواهد بود
• آسیب دیدن قسمت‌های مختلف سینه زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر که با هر لمس شدنی، بسیار سخت به نظر می‌رسد
• احساس درد حاد و حساسیت به لمس سینه‌ها در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر
• احساس سوزش در هنگام شیر دادن به نوزاد
• تخلیه شدن مایع سفید یا زرد رنگ از نوک پستان زنان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر

همچنین، نشانه‌های بیماری آنفلوانزا نیز که شامل درد در قسمت‌های مختلف بدن، احساس خستگی و بالا رفتن تب تا دمای 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) است، نیز در هنگام مبتلا شدن زنان شیرده به مشکل  ماستیت در بدن این افراد مشاهده می‌شود؛ بنابراین اگر به عنوان یک مادر شیرده متوجه وجود هر یک از علائم بالا در بدن خود شدید، در اسرع وقت به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

اگر دچار عفونت قارچی شدید این مطلب علت عفونت‌های قارچی نوک سینه درشیردهی چیست ؟ را بخوانید

چگونه می‌توان مشکل ماستیت پستان را در دوران شیردهی تشخیص داد؟

پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص درست بیماری ماستیت پستان در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• در ابتدا، پزشک متخصص زنان و زایمان، علائم و نشانه‌های موجود در سینه مادر شیرده را بررسی نموده و سینه‌های او را از لحاظ فیزیکی معاینه می‌کند. سپس، سؤالاتی در مورد مبتلا شدن فرد به عفونت‌های ماستیت پستان در گذشته مطرح کرده و در مورد تورم نوک پستان، ترک‌خوردگی یا ایجاد درد پرسش‌هایی را پرسیده و در مورد روند درست قفل شدن دهان نوزاد شیرخوار با نوک سینه صحبت می‌کند.
• همچنین، اگر پستان بیمار در دوران تغذیه نوزاد با شیر مادر، دارای مواد تخلیه شده غیر طبیعی باشد، پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است یک نمونه از این مایع ترشح شده را برای آزمایش و تجزیه و تحلیل یا تشخیص حضور پاتوژن‌ها به آزمایشگاه ارسال کند تا اگر وجود مشکل ماستیت در بدن مادر شیرده مثبت باشد، گزینه‌های درمانی مناسب را برای او پیشنهاد کند.