آیا افزایش سطح هورمون پروژسترون در بارداری خطرناک است ؟

زمانی که خبر خوب بارداری خانمی تأیید شد، مادر می‌داند که موجود بسیار کوچکی، در داخل بدن او در حال رشد است. در این شرایط، مادر باردار باید مدتی صبر کرده؛ سپس، روند مراقبتی را برای پیشبرد سالم دوران بارداری خود انجام دهد. با این که آغاز دوران بارداری در بدن زنان، شادی و طراوت بی‌پایانی را برای خود مادر و خانواده او به ارمغان می‌آورد، اما باعث بروز نگرانی و ناراحتی‌های زیادی نیز در ذهن وی خواهد شد. در واقع، زمانی که زن حامله می‌خواهد بهترین کارها را برای بهبود روند رشد و حفظ سلامت کامل جنین درون رحم خود انجام دهد، این نگرانی او را گیج می‌کند. یکی از نگرانی‌هایی که ممکن است هر زنی در دوران حاملگی خود با آن روبرو شود، سطح هورمون پروژسترون در بدن خود است. درک درست از این هورمون، به فرد کمک می‌کند تا انتخاب آگاهانه‌تری را در این دوران حساس داشته باشد.

بر اساس این توضیحات، اگر شما هم به عنوان یک خانم جوان، باردار هستید و قصد دارید ماه‌های این دوران حساس را به سلامتی پشت سر گذاشته و شادابی و آرامش ذهن خود را حفظ کنید، بهتر است از بروز نوسانات هورمونی در بدن خود مطلع شده و بدانید که این نوسانات چگونه می‌تواند بر روند حاملگی شما تأثیر بگذارد. مطمئناً درباره هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار مطالب زیادی  شنیده‌اید؛ می‌دانید که این هورمون تا چه اندازه در روند حاملگی زنان نقش مهمی را ایفا می‌کند. ادامه این مقاله، در مورد هورمون پروژسترون به طور اساسی صحبت نموده و تأثیر آن را در روند بارداری زنان بیان می‌کند. برای درک بهتر این هورمون، آگاهی از میزان متعادل آن و روش استفاده از قرص‌های هورمون پروژسترون را در 9 ماه دوران بارداری خود، حتماً مقاله زیر را با دقت کامل بخوانید.

برای اطلاع از فواید پروژسترون در بارداری این مطلب فواید هورمون پروژسترون برای جلوگیری از زایمان زودرس را بخوانید

هورمون پروژسترون چیست؟

 پروژسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌هایی است که با آغاز دوران بارداری، در بدن زنان تولید شده و نقش مهمی در بدن این افراد ایفا می‌کند. به همین دلیل، این هورمون با عنوان "هورمون بارداری" نیز شناخته می‌شود. البته هورمون پروژسترون، یک هورمون زنانه بوده و هنگامی که عمل تخمک‌گذاری در بدن زنان صورت می‌گیرد و تخمدان‌ها، تخمک بالغ را آزاد می‌کنند، در همان زمان نیز از تخمدان‌های زنان جوان تولید می‌شود.

تأثیر هورمون پروژسترون بر روند بارداری چیست؟

 وجود هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار کمک می‌کند تا پوشش رحم که با عنوان "اندومتری" شناخته می‌شود، ضخیم‌تر شده و خود رحم نیز برای دریافت تخمک بارور پس تماس با اسپرم، آماده شود. اگر تخمک بارور، نتواند در دیواره رحم فرد جایگزین شود، میزان تولید هورمون پروژسترون در بدن او کاهش  یافته و دوره‌های ماهیانه شروع می‌شود.

بدن در بارداری، چه میزان هورمون پروژسترون باید داشته باشد؟

 هنگامی که زنی حامله می‌شود، سطح هورمون پروژسترون در بدن او باید 10 برابر بیشتر از دوران قبل از بارداری باشد. در ادامه این مقاله، چند واقعیت مهم که زنان باید قبل از شروع محاسبه سطح هورمون پروژسترون موجود در بدن خود بدانند، برای شما بیان شده است که باید به آن‌ها توجه داشته باشید. این نکات عبارتند از:

• در ابتدا، به یاد داشته باشید که معمولاً، سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان، در هر روز نسبت به روز دیگر و از هر ساعت نسبت به ساعت دیگر تغییر می‌کند. به همین دلیل، گاهی اوقات آزمایش‌های پروژسترون که در طی یک روز و در یک آزمایشگاه انجام گرفته، ممکن است نتایجی متفاوتی به فرد ارائه دهد؛ نتیجه هر آزمایش با آزمایش دیگری که در همان روز، در همان آزمایشگاه انجام گرفته است، فرق کند.
• هنگامی که غذا می‌خورید، سطح هورمون پروژسترون می‌تواند تا 50 درصد در بدن شما کاهش یافته و با اندازه خود تا زمان قبل از غذا خوردن، فرق کند. از این رو، مادران باردار همیشه باید آزمایش خون را قبل از مصرف هر ماده غذایی انجام دهند.
• همچنین، هنگامی که زنی حامله می‌شود، سطح هورمون پروژسترون بدن او باید حداقل 10 تا 12 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد؛ این نوع حاملگی خوب پیش خواهد رفت. ولی، لازم است بدانید که سطح ایده‌آل هورمون پروژسترون در دوران حاملگی زنان باید بین 16 تا 18 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد.
• اگر بارداری خارج از رحمی در بدن مادری رخ دهد، او در مقایسه با زنانی که دارای بارداری داخل رحمی هستند، میزان پروژسترون پایین‌تری در بدن خود خواهد داشت.

با این حال، هیچ سطح خاصی برای میزان هورمون پروژسترون در بدن زنان در دوران تخمک‌گذاری یا بارداری بیان نشده است که طبیعی بودن آن را نشان دهد. در واقع، سطح این هورمون در دوران بارداری زنان، به سن بارداری مادر بستگی دارد؛ سن روز حاملگی از زمانی محاسبه می‌شود که فرد، اولین چرخه قاعدگی خود را در ماه گذشته از دست داده باشد. با این حال، یک زن جوان می‌تواند مراحل زیر را در دوران حاملگی خود دنبال کرده و ایده کلی درباره میزان سطح هورمون پروژسترون در بدن خود در این دوران حساس داشته باشد. این مراحل عبارتند از:

1-هفته 1 تا 2  بارداری :

جالب است بدانید که در طول هفته اول بارداری و هفته دوم بارداری، زنان هنوز باردار محسوب نمی‌شوند، زیرا این دوران زمانی است که بدن فرد، خود را برای اتفاق بزرگ آماده می‌کند. در این مرحله، تخمدان‌ها مقدار بسیار کمی از هورمون پروژسترون را تولید می‌کنند تا میزان آن بتواند از 0.1 نانوگرم در هر میلی‌لیتر به 1.5 نانوگرم در میلی‌لیتر برسد. پایان هفته دوم از دوران بارداری زنان، زمانی است که به احتمال زیاد یک تخمک بالغ از تخمدان آن‌ها آزاد می‌شود.

2.- هفته 3 تا 4 بارداری:

 هنگامی که عمل تخمک‌گذاری در بدن خانمی انجام گرفت، بخشی از تخمدان‌های او  تولید هورمون پروژسترون را آغاز می‌کند؛ رفته رفته سطح این هورمون در بدن مادر باردار شروع به افزایش یافته و به سطح بیش از 2 نانوگرم در هر میلی‌لیتر می‌رسد. در واقع، می‌توان ادعا کرد که در طول  هفته سوم بارداری، میزان هورمون پروژسترون در مدت هر یک تا دو روز، به میزان 1 تا 3 نانوگرم در میلی‌لیتر افزایش یافته و این روند پیشرفت ادامه خواهد یافت تا زمانی که اندازه آن، به میزان 10 تا 29 نانوگرم در میلی‌لیتر برسد.

3- هفته 5 تا 6 بارداری:

 با گذشت هفته ششم بارداری ، سطح تولید هورمون پروژسترون در بدن این افراد بین 10 تا 29 نانوگرم در میلی‌لیتر قرار می‌گیرد. در حال حاضر، دکتر متخصص زنان و زایمان می‌تواند با بررسی میزان هورمون پروژسترون در بدن بیمار خود، روند حاملگی را تشخیص دهد، زیرا اندازه آن در این دوره به 6 تا 10 نانوگرم در میلی‌لیتر رسیده و نشان‌دهنده این است که روند بارداری فرد به خوبی پیش می‌رود. در این مرحله، افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن مادر باردار باعث تحریک و رشد رگ‌های خونی داخل رحم او شده و این حالت کمک خواهد کرد تا جفت مادر سالم بوده و به وظایف خود، به خوبی عمل کند؛ اگر غیر از این باشد، نوزاد متولد نشده تغذیه خوبی نداشته و با محدودیت میزان رشد روبرو خواهد شد. همچنین، بر اثر بروز این مشکل، بدن فرد دچار تبخال بارداری شده و مشکلات زیادی را در 9 ماه آینده تجربه خواهد کرد. اما اگر این اتفاق بیافتد، رگ‌های خونی مادر باردار شروع به رشد در تمام قسمت‌های بدن کرده و گاهی اوقات، ممکن است خود را با بروز برخی خال‌های قرمز، حالت خارش یا ظاهر شدن بثورات جلدی نشان دهند.

4-  هفته 7 تا 14 بارداری:

 جالب است بدانید که در طول هفته‌ 7 بارداری تا هفته 14 بارداری، جفت، خود شروع به تولید هورمون پروژسترون می‌کند. به همین دلیل، سطح این هورمون در بدن فرد باردار ممکن است به صورت پایدار مانده یا گاهی، حتی شروع به کاهش کند. اما هنگامی که دوران بارداری به هفته دهم رسید، تولید سطح هورمون پروژسترون در بدن مادر، دوباره افزایش یافته و این میزان، گاهی اوقات می‌تواند به همان اندازه سه ماهه اول بارداری، یعنی 15 تا 60 نانوگرم در میلی‌لیتر برسد. اگر روند حاملگی خانمی به صورت طبیعی پیش برود، پس از گذشت این مرحله، سطح هورمون پروژسترون همچنان در بدن او افزایش خواهد یافت. البته، لازم است بدانید که اگر نوزادان درون رحم مادر بارداری دوقلو یا چندقلو باشند، میزان هورمون پروژسترون در بدن مادر نیز به نسبت سایر مادران باردار خیلی بالاتر خواهد رفت.

همان‌طور که با پیشرفت دوران حاملگی، سطح هورمون پروژسترون در بدن مادر افزایش می‌یابد، به آرامش و صاف شدن ماهیچه‌های رحم او کمک کرده و باعث می‌شود تا درون رحم، فضای بیشتری برای حرکات جنین داشته باشد. همچنین، با گذشت چند هفته از آغاز روند بارداری در بدن زنان، افزایش میزان هورمون بارداری از بروز هر گونه انقباضات رحمی در بدن این افراد جلوگیری می‌کند؛ اما عوارض جانبی ناشی از آن می‌تواند به صورت مشکل سوزش سر دل، یبوست بارداری، هموروئید یا سوء هاضمه در بارداری در بدن این افراد ظاهر شود.

عوارض جانبی پایین بودن سطح هورمون پروژسترون در بارداری:

به خاطر بسپارید که اگر سطح هورمون پروژسترون در بدن مادر حامله‌ای پایین‌تر از میزان توصیه شده باشد، ممکن است او یکی از موارد زیر را در بدن خود مشاهده کند:

• عمل زایمان در چنین زنانی ممکن است در روز مقرر شده برای تولد نوزاد، رخ ندهد.
• همچنین، این حالت می‌تواند منجر به تولد زودرس نوزادان شود.

اکنون که به عنوان یک زن حامله به اهمیت سطح تعادل هورمون پروژسترون در بدن خود، در این دوران حساس پی بردید، بسیار مهم است که در مورد میزان آن با پزشک متخصص زنان و زایمان نیز مشورت کنید و بدانید که آیا سطح این هورمون در بدن شما، به گونه‌ای است که بتواند سلامت خود شما و فرزند درون رحم شما را در 9 ماه دوران بارداری حفظ کند.

سطح هورمون پروژسترون در ماه‌های اولیه بارداری‌ زنان چگونه است؟

 هورمون پروژسترون به طور طبیعی توسط بدن زنان باردار تولید می‌شود. انجمن بارداری آمریکا اعلام کرده است که در مراحل اولیه از دوران بارداری، ترشح این هورمون از هفته 12 بارداری تا هفته 16 بارداری به صورت طبیعی در بدن مادر حامله آغاز می‌شود. در این دوره قسمت‌هایی از  فولیکول تخمک  به نام corpus luteum، عمل تولید هورمون بارداری را بر عهده گرفته و آن را در داخل رحم مادران نیز منتشر می‌کند. اما هورمون پروژسترون در طول هفته دهم بارداری توسط خود جفت تولید می‌شود؛ وظیفه آن ضخیم کردن پوشش داخلی رحم برای انجام عمل تخمک گذاری می‌باشد تا بدین وسیله، تخمک بارور، آمادگی لازم را برای لانه گزینی داشته باشد.

علاوه بر این موارد، افزایش سطح هورمون پروژسترون از فرایند حاملگی در بدن زنان حمایت نموده و عدم سقط جنین درون رحم این افراد را تضمین می‌کند. البته برخی از مادران حامله ممکن است عوارض جانبی مختلفی را در ارتباط با تولید این هورمون در بدن خود  تجربه کنند که شامل نوسانات خلقی، یبوست، سردرد و احساس خستگی در بارداری می‌باشد، زیرا با افزایش سطح هورمون پروژسترون در 9 ماه دوران بارداری، تغییرات زیادی در بدن مادران باردار رخ می‌دهد که تحمل این شرایط برای مادر، دشوار است.

عوارض جانبی ناشی از افزایش سطح هورمون پروژسترون در بارداری:

در ادامه این مقاله، بررسی دقیق‌تری در مورد عوارض جانبی ناشی از تولید هورمون بارداری در بدن زنان حامله انجام شده است که ممکن است برخی از آن‌ها با مصرف منظم مکمل‌های ضروری بارداری، به راحتی از بین برود. این عوارض عبارتند از:

1.- ایجاد مشکل در سوراخ‌های بینی و بروز حالت افسردگی در بارداری:

کارشناسان عقیده دارند که افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار می‌تواند منجر به بروز تغییرات خلقی در این افراد شده و مادر باردار را به بیماری افسردگی مبتلا کند. همچنین، اگر سطح هورمون بارداری در بدن مادری به صورت ناپایدار باشد، ممکن است تعادل سوراخ‌های درون بینی او را برای ورود و خروج هوا تحت تأثیر قرار دهد، زیرا همان‌طور که میزان هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار افزایش می‌یابد، عضلات کل بدن را صاف و آرام می‌کند؛ این شرایط عضلات سوراخ‌های بینی مادر باردار را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد تراکم در سوراخ‌های آن می‌شود.

2-  مبتلا شدن مادر باردار به سردرد و مشکل یبوست:

 افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار منجر به بروز مشکل یبوست و سردرد در این افراد می‌شود، زیرا همان‌طور که گفته شد، مکمل‌های این هورمون ماهیچه‌های روده زنان حامله را صاف و آرام کرده و روند عبور غذا از روده را دچار مشکل می‌کند. همچنین، بر اثر افزایش سطح هورمون بارداری در بدن مادر، رگ‌های خونی او نیز صاف و آرام شده و باعث می‌شود تا میزان جریان خون در مغز او افزایش یابد که مشکل میگرن یا سردرد شدید را به دنبال داشته و با وجود آن‌ها را به میزان قابل توجهی استحکام می‌بخشد.

3-  افزایش میزان حساسیت سینه‌های زنان باردار و بروز حالت خستگی:

 افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن زنان باردار باعث ایجاد احساس خستگی بیش از اندازه در بارداری و حالت خواب‌آلودگی را به دنبال دارد. علاوه بر این موارد، به هم خوردن تعادل هورمونی بدن زنان باردار، سیستم عصبی مرکزی این افراد را تحت تأثیر قرار داده و باعث می‌شود تا فرد احساس خستگی شدید بکند. جالب است بدانید که نتایج مطالعات انجام شده توسط دانشمندان دانشگاه ایالتی اوهایو نشان می‌دهد که مصرف مکمل هورمون پروژسترون در 9 ماه دوران بارداری، منجر به بروز تغییراتی در سینه‌های مادران باردار شده و میزان حساسیت آن‌ها را به شدت افزایش می‌دهد.

البته زنان حامله ممکن است یکی یا همه این نشانه‌ها را در بدن خود تجربه کنند؛ اگر ناراحتی‌های ایجاد شده در بدن شما غیر قابل تحمل باشد، حتماً در این رابطه با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی محل زندگی خود صحبت کنید.

مصرف قرص پروژسترون چگونه می‌تواند بر روند بارداری و تولد نوزاد سالم کمک کند؟

همان‌طور که گفته شد ترشح هورمون پروژسترون توسط بدن زنان، به طور طبیعی انجام می‌شود تا از بروز ریسک‌هایی مانند سقط جنین یا انجام عمل زایمان زودرس در بدن این افراد جلوگیری کند، زیرا زایمان زودرس یا سقط جنین یکی از مواردی است که قبل از پایان هفته 37 از دوران بارداری بر خی از زنان اتفاق می‌افتد. اما افزایش هورمون پروژسترون در دوران بارداری می‌تواند از بروز این مشکلات تا حد زیادی جلوگیری کند. بنابراین، به عنوان یک زن حامله سعی کنید تا با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی محل زندگی خود در رابطه با روش‌های مختلف مصرف قرص پروژسترون صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند با راهنمایی درست شما، بروز خطرات بارداری را به میزان زیادی کاهش دهند. زنان حامله در موارد مختلفی به مصرف قرص‌های پروژسترون نیاز دارند که این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• اگر سطح تولید هورمون بارداری در بدن مادری خیلی کم باشد، مشکل گرفتگی عضلات یا مبتلا شدن به خونریزی شدید، سلامت او را تهدید خواهد نمود. در واقع، می‌توان ادعا کرد که افزایش تولید هورمون پروژسترون و هورمون HCG در بدن زنان، فرایند حاملگی این افراد را قوی‌تر نموده و احتمال از دست دادن جنین در 9 ماه دوران بارداری را به میزان قابل توجهی كاهش می‌دهد. به همین دلیل مصرف قرص پروژسترون برای زنانی که سابقه سقط جنین یا انجام زایمان زودرس دارند، حتماً توصیه می‌شود.

دوز مناسب قرص پروژسترون برای بارداری:

 استفاده از قرص‌های پروژسترون در دوران بارداری، توسط هیچ منبع معتبری تأیید نشده است. بنابراین، توصیه رسمی خاصی نیز برای دوز مناسب این قرص‌ها در دوران بارداری زنان وجود ندارد. زنان حامله برای این کار، باید با تامین‌کنندگان مراقبت‌های بهداشتی محل زندگی خود تماس گرفته و در مورد دوز مورد نیاز بدن خود به این هورمون، مشاوره بگیرند.

در نهایت، این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که زنان حامله‌ای که قرص پروژسترون را در 9 ماه دوران بارداری خود به طور منظم دریافت می‌کنند، همانند سایر مادران باید برای جلوگیری از بروز زایمان زودرس نیز تلاش کنند. پس، با تامین‌کنندگان  مراقبت‌های بهداشتی صحبت نموده و با مزایا و عوارض احتمالی مصرف قرص پروژسترون در دوران حاملگی آشنا شوید. یافته‌های برخی تحقیقات نشان می‌دهد مادران بارداری که این نوع مکمل‌ها را مصرف کرده‌اند، سابقه به دنیا آوردن نوزادان سالم، بدون نقص‌های مادرزادی و سایر اختلالات رشدی را داشته‌اند. با این حال، هنوز هم مطالعات بر روی اثرات مکمل پروژسترون بر روند بارداری زنان و سلامت جنین داخل رحم این افراد در حال انجام است.

با این که مصرف قرص مکمل هورمون بارداری برای بسیاری از زنان مفید می‌باشد، ممکن است برای برخی دیگر همان فواید را نداشته باشد. بر همین اساس، انتخاب نوع دارو در 9 ماه دوران بارداری هرگز به خود مادر واگذار نمی‌شود. دوران بارداری یک دوره بسیار ظریف بوده و زنان حامله باید از ایمنی مواد غذایی و داروهایی که مصرف می‌کنند، مطمئن شوند. پس این نکته مهم را به عنوان یادآوری در نظر داشته باشید که قبل از مصرف هر نوع دارو یا ماده غذایی ناآشنا در دوران بارداری خود، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان صحبت کنید تا ایمنی آن‌ها از طرف او نیز کاملاً تأیید شده باشد. هرگز خودسرانه هیچ کاری را برای اولین بار در دوران بارداری خود انجام ندهید.