دلیل تأخیر در مهارت گفتاری کودکان چیست ؟

در این مقاله، علل تأخیر در صحبت کردن کودکان، چگونگی برخورد با آن و نحوه درمان این مشکل به طور کامل بررسی خواهد شد.

چه عواملی باعث می‌شود تا مهارت گفتاری کودک رشد کافی نداشته باشد؟

 مشکلات مختلفی وجود دارد که اثر مستقیمی بر توسعه مهارت‌های گفتاری کودکان گذاشته و به این ترتیب، زمان سخن گفتن آن‌ها را به تأخیر می‌اندازد. این عوامل عبارتند از:

اگر کودکتان حرف نمیزند این مطلب کودکم چرا نمیتواند حرف بزند؟ را بخوانید.

1- وجود اختلال طیفی اوتیسم در کودکان:

نوزادانی که با اختلال طیفی اوتیسم متولد می‌شوند، ممکن است در یادگیری  واژگان دچار مشکل شده و محدودیت‌هایی در صحبت کردن داشته باشند. همچنین، ممکن است درک کلماتی با معنای چندگانه نیز برای این کودکان بسیار سخت باشد. در واقع، کودک نوپایی که به اختلال طیفی اوتیسم مبتلا باشد، قادر نخواهد بود با اطرافیان مکالمه کرده یا ارتباط برقرار کند. با این وجود، فراموش نکنید که همه اختلالات طیفی اوتیسم منجر به بروز مشکل در رشد مهارت‌های گفتاری کودکان نمی‌شوند؛ برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیفی اوتیسم به موقع زبان باز می‌کنند.

2- وجود ناتوانی در حس شنوایی کودک:

از آنجایی که زبان کلامی کودکان از طریق حس شنوایی آن‌‌‌‌‌ها پیشرفت می‌کند، وجود  هر گونه مشکل یا ناتوانی در قدرت شنوایی کودک تأثیر زیادی بر رشد مهارت گفتاری او خواهد داشت. البته، امروزه مشکلات شنوایی موجود در نوزادان که با عنوان "نقص مادرزادی گوش" شناخته می‌شود، توسط جراحات گوش به راحتی قابل درمان است.

3- وجود اختلالات عصبی در کودک:

مبتلا شدن کودکان به مشکلات عصبی، فلج مغزی، ضعف ذهنی و اختلالات پردازش شنوایی می‌تواند باعث بروز تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری آن‌ها شود. لازم است بدانید که اکثر این اختلالات، بر توانایی شنوایی نوزادان تأثیر گذاشته و اختلالاتی را در نحوه سخن گفتن آن‌ها ایجاد می‌کنند. در حالت کلی، بروز اختلالات عصبی، مغز کودک را با مشکل حرکت نورون‌ها مواجه نموده و کنترل حرکت فک را در حین صحبت کردن، از او می‌گیرد.

4- وجود مشکلات رفتاری در کودکان:

بعضي از کودکان نوپا تنها در محیط‌های خاص مانند مدرسه یا مهد کودک دچار اختلالات گفتاری شده یا هنگام  نمایش دادن نمی‌توانند کلمات را واضح بیان کنند. این اختلال "مشکل انتخابی" نامیده می‌شود و کودکان مبتلا به این مشکل، از نظر پزشکی سالم بوده و فقط نیاز به انجام چند جلسه مشاوره و تقویت اعتماد به نفس دارند تا بتوانند به طور صریح صحبت کرده و منظور خود را بیان کنند. بروز این وضعیت در بین کودکان خیلی کم بوده و فقط 1٪ این کودکان،  مبتلا به مشکلات روانی جدی هستند. با این حال، اگر به تأخیر در رشد مهارت گفتاری کودک خود مشکوک هستید، بهتر است  کودک خود را برای ارزیابی، در اسرع وقت نزد پزشک متخصص گوش/اطفال ببرید.

چگونه می‌توان تأخیر در رشد مهارت گفتاری کودکان را تشخیص داد؟

اگر به دلیل بروز تأخیر در رشد مهارت گفتاری فرزند خود، او را نزد یک پزشک متخصص اطفال بردید و پزشک، به وجود مشکلات شدید گفتاری در فرزند شما مشکوک شد، بهتر است کودک خود را به یک آسیب‌شناس زبان و گفتار نیز نشان دهید، زیرا این نوع متخصصین در شناسایی تأخیرهای گفتاری نوزادان بسیار ماهر بوده و با انجام یک سری آزمایش‌های دقیق وجود هر نوع اختلال را در رشد مهارت‌های زبانی کودکان ثابت می‌کنند. در ادامه این مقاله، برخی از پارامترها و آزمایشاتی که برای بررسی تأخیر در رشد مهارت گفتاری کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیان شده است. این موارد عبارتند از:

1- سنجش میزان حس شنوایی کودکان:

همان‌طور که می‌دانید ناتوانی در گوش دادن درست به حرف اطرافیان، می‌تواند توانایی یادگیری زبان را در کودک شما به میزان قابل توجهی به تأخیر بیندازد. بنابراین، پزشک باید توانایی شنوایی کودک بیمار را قبل از موارد دیگر مورد سنجش قرار دهد.

2- بررسی وجود ناهنجاری‌های فیزیکی در بدن کودکان:

چاق یا لاغر بودن بیش از حد کودک می‌تواند رشد مهارت‌های گفتاری در بدن او را مختل کند. برای همین، بهتر است کودکان دارای ناهنجاری‌های فیزیکی، به منظور بررسی حفره دهانی، توسط پزشک متخصص اطفال معاینه شوند، زیرا وجود این مشکل می‌تواند به طور بالقوه باعث ایجاد تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری کودک  شود.

3- بررسی زبان پذیرفته‌شده توسط کودک:

کودک بیمار  باید بتواند با کمک آسیب‌شناس زبان و گفتار مجرب و سایر کارشناسان متخصص در این زمینه، برای ایجاد ارتباطات کلامی مؤثر، معانی کلمات را درک کرده و آن‌ها را تفسیر کند.

4- بررسی زبان بیان کودک:

این که یک کودک مبتلا به اختلالات گفتاری چند کلمه یاد گرفته و تا چه اندازه می‌تواند صحبت کند، برای درمان بهتر او بسیار مهم است. همچنین، میزان وضوح بیان کلمات و نحوه بیان محکم آن‌ها نیز باید برای بهبود روند درمان، توسط متخصص آسیب‌شناس زبان و گفتار مورد بررسی قرار گیرد.

اگر به دنبال علت بروز لکنت زبان هستید این مطلب علت بروز لکنت زبان در کودکان نوپا چیست؟ را بخوانید.

والدین چگونه می‌توانند به درمان کودک مبتلا به تأخیر رشد مهارت‌های گفتاری کمک کنند؟

در ادامه این مقاله، نکات مهمی برای راهنمایی والدین جهت کمک به کودک خود، به منظور غلبه بر مشکلات تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری ارائه شده است که به شرح زیر می‌باشند:

1- بحث کردن و تظاهر به صحبت با کودکان:

همه ما می‌دانیم که نوزادان کوچک نمی‌توانند معنی کلمات را به درستی درک کنند، اما آن‌ها قادر به شنیدن و پاسخ دادن به انواع صداها بوده و شروع زود هنگام صحبت با آن‌ها می‌تواند برای تقویت مهارت‌های ارتباطی او بسیار مؤثر باشد. ممکن است این کار عملی منطقی به نظر نرسد، اما پایه‌ای محکم برای سخن گفتن روان و فعال این کودکان در مراحل بعدی زندگی خواهد بود.

2- بیان نام اشیا و تعداد آن‌ها:

سعی کنید هنگام شمارش تعداد اشیا در کنار نوزاد، اعداد را با صدای بلند بیان کنید تا کودک شما آن‌ها را بشنود. همچنین، با در آغوش گرفتن نوزاد، به اشیاء اشاره کرده و نام آن‌ها را به طور واضح بیان کنید. علاوه بر این موارد، شما می‌توانید نام و مشخصات خویشاوندان نزدیک و دیگر افراد را برای فرزند خود ادا کنید تا نحوه ارتباط و توسعه مهارت‌های گفتاری او تسریع یابد.

3- سؤالات زیادی را از کودک خود بپرسید:

معمولاً نوزادانی که کمی بزرگ شده‌اند، می‌توانند سؤالات شما را درک کرده و به آن‌ها پاسخ دهند. البته جواب دادن آن‌ها معمولاً با فریاد کشیدن و پریدن به آغوش شما همراه است، زیرا آن‌ها معنی کامل کلمات را درک نمی‌کنند. ولی پرسیدن سؤالات متعدد از نوزادان، به آن‌ها کمک می‌کنند تا با انجام حرکات ساده برای بیان پاسخ خود، تحریک شده و زود شروع به صحبت کنند.

4- برای کودک خود کتاب بخوانید:

خواندن کتاب، به ویژه کتاب داستان برای نوزادان، در رشد مهارت‌های گفتاری آن‌ها بسیار مفید است. بیشتر کتاب‌های کودکان دارای تصاویر زیبا و رنگارنگ هستند و شما می‌توانید در حین خواندن، به این تصاویر هم اشاره کنید. همان‌طور که نوزاد شما بزرگ‌تر می‌شود، ابتکار عمل او بالا رفته و شما با انتخاب انواع کتاب‌های مختلف، می‌توانید میزان رشد مهارت‌های گفتاری او را تقویت کنید.

5- شعرهای سرگرم‌کننده و آسان را با آواز، برای کودکان خود بخوانید:

 به عنوان والدین یک کودک، قدرت اشعار مهد کودک را زیر سؤال نبرید! ممکن است در گام اول به نظر برسد که این حرکات ابزار خوبی برای تحریک مهارت‌های یادگیری زبان کودکان نیست، اما اگر این اشعار با صدای بلند و به صورت آواز برای کودک خوانده شود، می‌تواند باعث رشد مهارت‌های گفتاری او گردد. پس، سعی کنید این نوع شعرها را به همراه کودک خود، با صدای بلند بخوانید. به خاطر داشته باشید که با خواندن شعر، فرزند شما به راحتی می‌تواند صداها و کلمات ساده را به خوبی تشخیص داده، تلفظ درست کلمات را یاد گرفته و آن‌ها را به طور مکرر امتحان نماید. در نهایت، تکرار این عادت نحوه سخن گفتن کودک شما را به میزان قابل توجهی تقویت خواهد نمود.

اگر به دنبال درمان لکنت زبان کودک خود هستید این مطلب چگونه لكنت زبان در كودكان نوپا تشخيص داده مي‌شود؟ را بخوانید.

سؤالات متداول در مورد بروز تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری کودکان:

1- کودکان از چه سنی صحبت کردن را آغاز می‌کنند؟

برخی از کودکان ممکن است در اوایل فقط چند کلمه را یاد گرفته و به صورت تکراری آن کلمات را در هنگام صحبت کردن استفاده کنند. این اتفاق در سن هفت ماهگی روی خواهد داد. با این حال، تلفظ کلمات بیشتر و معنادار پس از رشد کودک نوپا و در حدود 12 ماهگی او رخ می‌دهد.

2- چه زمانی کودکان می‌توانند به صورت روان صحبت کنند؟

 مهارت صحبت کردن کودکان بین سنین چهار تا پنج سالگی کامل شده و در پنجمین سال تولد، فرزند کوچک شما به شخصی کامل تبدیل می‌شود که می‌تواند به صورت روان صحبت کند.

3- چگونه تأخیر در مهارت‌های گفتاری کودکان ارزیابی می‌شود؟

تشخیص تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری کودکان با انجام آزمایش‌های مختلف و نحوه پاسخ دادن کودک نوپا به سؤالات پزشک متخصص اطفال ارزیابی می‌شود. در بیشتر موارد، این نوع آزمایش‌ها توسط یک آسیب‌شناس زبان و گفتار نیز تکرار شده و دلیل دقیق بروز مشکلات گفتاری در کودک شما تعیین می‌شود.

4- آیا وجود تأخیر در رشد مهارت‌های گفتاری کودکان قابل درمان  است؟

درمان این مشکل کاملاً به علت اصلی بروز آن بستگی دارد؛ در برخی شرایط مانند مبتلا شدن کودک به بیماری اوتیسم هیچ درمان خاصی برای مشکل وجود نداشته و فقط می‌توان با مداخلات پزشک متخصص و تغییر شیوه زندگی، کمی از مشکل را حل نمود. ولی مشکلاتی مانند آپراکسی گفتار را می‌توان با انجام فیزیوتراپی درمان کرد. در هر صورت، تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع پزشک می‌تواند به کودک بیمار کمک کند تا موانع را پشت سر گذاشته و مانند یک کودک عادی سخن بگوید.

البته به دلیل این که همه نوزادان به طور غریزی صحبت کردن را از والدین و اطرافیان خود یاد می‌گیرند، کارشناسان معتقدند که این مهارت، امری کاملاً ژنتیکی بوده و در بیشتر موارد، بدون در نظر گرفتن محرک نیز امکان‌پذیر است. با این وجود، فراهم کردن انواع مناسب محرک‌ها برای تحریک کودکان جهت ادای کلمات و جملات می‌تواند به والدین کمک کند تا هزینه و وقت بیشتری را در آینده، صرف این کار نکنند. بهتر است مراقب بروز تأخیر در رشد مهارت‌های مختلف فرزند کوچک خود باشید تا به موقع، مشکلات موجود را در این مورد شناسایی نموده و به کودک خود کمک کنید که به صورت روان صحبت کند. در نهایت، فراموش نکنید که انجام تلاش‌های بی‌وقفه توسط والدین در تربیت کودک، باعث می‌شود تا او رشد مناسبی داشته و بتواند تمام کارهای خود را به صورت مستقل انجام دهد. نقاط عطف شگفت‌انگیزی در وجود کودکان نوپا نهفته است که باید توسط والدین باهوش آن‌ها شناسایی شده و به اوج خود برسند!