9 ماده غذایی که در دوران شیردهی باید از مصرف آن ها پرهیز کرد

تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه مادر می‌تواند بر شیر او تأثیر بگذارد. بنابراین، بسیار مهم است که بدانید چه غذاها و نوشیدنی‌هایی را در دوران شیردهی باید محدود کنید یا به طور کلی از مصرف آن‌ها اجتناب کنید تا از ورود مواد نامناسب از طریق شیر به بدن نوزاد جلوگیری شود.

ادامه مطلب را در وب سایت مامانم دات کام مطالعه نمایید تا به شما بگوییم چه غذاهایی را در دوران شیردهی باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید یا مصرف آن‌ها را محدود نمایید.

نکات کلیدی

• غذاهای تند و پرادویه و غذاهایی که طعم بسیار قوی دارند، ممکن است طعم شیر را تغییر دهند و برای نوزاد در هنگام شیر خوردن مشکل ایجاد کنند.
• بهتر است از مصرف ماهی‌هایی که جیوه بالایی دارند، غذاهای بسیار فرآوری‌شده، الکل و برخی از گیاهان در دوران شیردهی اجتناب شود.
• مصرف کافئین را محدود نمایید و به حساسیت‌های غذایی و واکنش‌های آلرژیک نوزاد توجه داشته باشید.
• داشتن یک رژیم غذایی سالم و مغذی برای مادر شیرده بسیار مهم است تا مواد مغذی کافی به نوزاد برسد.
• در صورت مشاهده واکنش‌های شدید یا مداوم در نوزاد، توصیه می‌شود با پزشک یا مشاور شیردهی مشورت نمایید تا شما را به نحو بهتری راهنمایی کنند.

غذاهایی که در دوران شیردهی باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید

1. الکل

متخصصان توصیه می‌کنند که در دوران شیردهی از مصرف الکل اجتناب شود، زیرا مانع رفلکس جهش شیر می‌شود و با تغییر هورمون‌های تولید شیر، تولید شیر را کاهش می‌دهد. همچنین، ممکن است خواب نوزاد را مختل کند، او را بدخلق کند و مشکلات طولانی‌مدتی مانند اختلال در رشد شناختی ایجاد کند. البته این نگرانی‌ها زمانی به وجود می‌آیند که مادر الکل زیاد مصرف کند.

متخصصان توصیه می‌کنند مادران شیرده الکل را به میزان متعادل مصرف نمایند، به این معنی که بیشتر از یک نوشیدنی استاندارد در روز مصرف نکنند. مصرف متعادل الکل ممکن است بر نوزاد تأثیر نگذارد، به خصوص اگر مادر پس از مصرف الکل حداقل دو ساعت صبر کند و سپس به نوزاد شیر دهد. صبر کردن به مدت دو ساعت پس از مصرف الکل بسیار مهم است، زیرا 30 تا 60 دقیقه پس از مصرف الکل، میزان الکل در شیر به اوج خود می‌رسد و تا دو تا سه ساعت در شیر باقی می‌ماند. اگرچه متخصصان یک نوشیدنی استاندارد را پیشنهاد می‌کنند، ممکن است پرسیده شود حجم آن چقدر است.

یک نوشیدنی استاندارد چه حجمی دارد؟

حجم یک نوشیدنی استاندارد در هر کشوری متفاوت است. به عنوان مثال، در آمریکا، یک نوشیدنی استاندارد (یا یک نوشیدنی الکلی معادل) عبارت است از:

• 350 میلی‌لیتر آبجو معمولی
• 150 میلی‌لیتر شراب
• 45 میلی‌لیتر مشروب تقطیری

توصیه می‌شود الکل را گهگاه و به میزان متعادل مصرف نمایید. در صورتی که یک مادر شیرده الکل زیاد مصرف کند، ممکن است نوزادش دچار مشکلات سلامتی طولانی‌مدت شود، به عنوان مثال، رشد حرکتی او به تأخیر بیفتد. مصرف الکل بدون غذا، تأثیر الکل بر هورمون‌های تولید شیر را افزایش می‌دهد. بنابراین، حتماً هنگام مصرف الکل، چیزی نیز میل نمایید.

2. کافئین

کافئین یک محرک طبیعی است که معمولاً در چای، قهوه و شکلات یافت می‌شود. نوشیدنی‌های ورزشی، نوشابه‌ها، آب‌های طعم‌دار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و برخی از داروها نیز ممکن است حاوی کافئین باشند. یک مادر شیرده که غذا یا نوشیدنی کافئین‌دار مصرف می‌کند، می‌تواند به سرعت این محرک را از طریق شیر به نوزادش منتقل کند.

مصرف زیاد کافئین ممکن است باعث شود نوزاد بیدار بماند و بی‌قرار شود. اما مصرف متعادل معمولاً هیچ عوارضی برای یک نوزاد سالم و رسیده ندارد. متخصصان توصیه می‌کنند مادران شیرده بیشتر از دو تا سه فنجان قهوه (200 تا 300 میلی‌گرم کافئین) در روز مصرف نکنند. البته این توصیه ممکن است در برخی از کشورها متفاوت باشد.

به عنوان مثال، NHS توصیه می‌کند مادرانی که شیر می‌دهند، مصرف کافئین خود را به کمتر از 200 میلی‌گرم در روز محدود کنند. برخی از پزشکان نیز ممکن است پیشنهاد دهند که در دوران شیردهی به طور کلی قهوه بدون کافئین مصرف نمایید تا مصرف کلی کافئین شما کاهش یابد. بنابراین، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید تا مشخص شود چه مقدار مصرف برای شما بی‌خطر است.

3. ماهی‌های سرشار از جیوه

کودکان برای رشد و تکامل صحیح مغز خود به تعدادی مواد مغذی از قبیل پروتئین کم‌چرب و DHA (اسید دوکوزاهگزانوئیک) نیاز دارند. ماهی یک غذای سرشار از مواد مغذی است که پروتئین کم‌چرب باکیفیت و اسیدهای چرب امگا 3 ضروری مانند DHA و EPA (اسید ایکوزاپنتانوئیک) را تأمین می‌کند. اما تعدادی از ماهی‌ها نظیر ماهی تن چشم‌درشت، شمشیر ماهی و ماهی خال‌خالی جیوه زیادی دارند.

زمانی که یک مادر به طور مرتب ماهی‌های سرشار از جیوه مصرف می‌کند، هم به خود آسیب می‌رساند هم به کودکی که شیر می‌دهد. مطابق با اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، جیوه می‌تواند بر رشد مغز و سیستم عصبی کودک تأثیر بگذارد. اختلال در رشد سیستم عصبی می‌تواند منجر به مشکلات دیگری از جمله اختلال در مهارت‌های حرکتی و تأخیر در صحبت کردن شود.

به همین دلیل، متخصصان توصیه می‌کنند بانوان شیرده ماهی‌های کم جیوه نظیر کنسرو ماهی تن (اسکیپ‌جک)، سالمون و ساردین مصرف نمایند. سازمان غذا و دارو (FDA) نیز توصیه می‌کند مادران شیرده به صورت هفتگی هشت تا دوازده اونس (دو تا سه وعده) غذای دریایی کم جیوه مصرف کنند.

4. غذاهای بسیار فرآوری شده

مصرف یک رژیم غذایی متعادل که در آن انواع غذاهای تازه و سالم وجود داشته باشد بسیار مهم است. اما متأسفانه بسیاری از مادران غذاهای فرآوری شده را انتخاب می‌کنند زیرا در دسترس بوده و به سرعت آماده می‌شوند. غذاهای بسیار فرآوری شده، غذاهای کنسروی و فست‌فودهایی مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده و دونات، معمولاً سدیم زیادی دارند و سرشار از چربی‌های ترانس، شکر و کالری هستند.

مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری شده فرد را در معرض خطرات سلامتی از قبیل چاقی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا و مشکلات قلبی عروقی قرار می‌دهد. علاوه بر این، می‌تواند کیفیت شیر مادر را نیز تغییر داده و به طور بالقوه بر سلامت کودک تأثیر بگذارد.

یک تحقیق جدید از دانشکده پزشکی کِک دانشگاه USC نشان داده است که قند فروکتوز موجود در غذاهای فرآوری شده ممکن است از طریق شیر مادر به کودک منتقل شود. قرار گرفتن کودک در معرض قند تصفیه شده‌ی زیاد در دوران نوزادی و کودکی ممکن است انتخاب‌های غذایی کودک را تغییر داده و آن‌ها را در معرض خطرات سلامتی بلندمدت قرار دهد.

5. گیاهان دارویی

گیاهان دارویی گیاهان معطری هستند که به غذا طعم و عطر می‌بخشند. علاوه بر این، بسیاری از آن‌ها می‌توانند شیر مادر را افزایش داده و برخی از مشکلات شیردهی از قبیل نوک سینه‌های ترک‌خورده را درمان نمایند. مصرف گیاهان دارویی، به ویژه به صورت مکمل‌های گیاهی و چای، در دوران شیردهی به دلایل زیر نیازمند احتیاط است.

• گیاهان دارویی ترکیباتی دارند که ممکن است اثرات دارویی داشته باشند، وارد شیر مادر شوند و بر کودک تأثیر بگذارند.
• شواهد بالینی کافی برای اثبات بی‌خطر بودن و مؤثر بودن مصرف بسیاری از گیاهان دارویی در مادران شیرده و نوزادان وجود ندارد.
• محصولات گیاهی ممکن است به دلیل آلودگی، فلزات سنگین و سموم دفع آفات آلوده باشند.

برخی از گیاهان دارویی نظیر آرنیکا، جلبک دریایی و گل راعی ممکن است اثرات نامطلوبی بر کودکان داشته باشند و مادران باید از مصرف آن‌ها خودداری نمایند. تعدادی گیاه دیگر نیز وجود دارند که به دلیل اثرات ضد شیرآوری‌شان، مادر نباید آن‌ها را مصرف کند، از جمله نعناع، جعفری، مریم گلی، یاسمن و پنج انگشت. چنانچه قصد دارید در دوران شیردهی گیاه دارویی مصرف نمایید، ابتدا با یک مشاور شیردهی یا پزشک مشورت کنید.

در ادامه به تعدادی دیگر از مواد غذایی نیز اشاره خواهم کرد که مادر شیرده باید از مصرف آن‌ها خودداری نماید یا آن‌ها را محدود کند.

6. غذاهای بسیار پر طعم

سیر، ترشی‌ها و ادویه‌هایی مانند فلفل، غذاهای بسیار پر طعمی هستند که می‌توانند وارد شیر مادر شده و طعم آن را تغییر دهند. کودکانی که به این تغییرات حساس باشند ممکن است کلافه شوند، بی‌قراری کنند و از شیر خوردن امتناع ورزند.

مادری که کودک وی با مصرف غذاهای پر طعم کلافه می‌شود، باید با یک متخصص اطفال یا مشاور شیردهی مشورت کرده و در خصوص حذف این غذاها از رژیم غذایی خود صحبت نماید.

7. غذاهای حساسیت‌زا

شیر گاو، ماهی، بادام زمینی، صدف، آجیل درختی، گندم، سویا و تخم‌مرغ، به ویژه تخم‌مرغ خام، از غذاهای حساسیت‌زای رایج هستند. چنانچه کودک شما به یکی از این غذاها حساسیت دارد، بهتر است شما نیز در دوران شیردهی از مصرف آن‌ها (و محصولاتی که در آن‌ها این مواد وجود دارد) اجتناب نمایید.

کیتلین هوستون، مادری که سه دختر دارد و اهل کانکتیکات است، در وبلاگ خود نوشته است: «هر سه دختران من از همان کودکی علائم حساسیت به لبنیات را نشان داده‌اند. از آنجا که دختران من فقط از شیر خودم تغذیه می‌کنند، من نیز تلاش می‌کنم به طور کامل از مصرف موادی که در آن‌ها لبنیات وجود دارد خودداری نمایم. علائم حساسیت به لبنیات در دختران من شامل موارد زیر می‌شود (اما محدود به این موارد نیست): مخاط در مدفوع، جوش‌های غیرمعمول نوزادی، استفراغ مکرر و دل‌درد شدید.»

بر اساس اظهارات آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، از هر صد نوزادی که صرفاً از شیر مادر تغذیه می‌کنند، دو الی سه نفرشان به غذاهایی که مادر مصرف می‌کند، به ویژه شیر گاو، واکنش آلرژیک نشان می‌دهند. در این موارد، متخصصان توصیه می‌کنند که مادر در دوران شیردهی، شیر و محصولات لبنی را از رژیم غذایی خود حذف نماید.

8. غذاهای نفاخ

غذاهایی نظیر کلم، کلم بروکلی، لوبیا، کلم بروکسل و گل کلم عموماً به عنوان "غذاهای نفاخ" شناخته می‌شوند، زیرا ممکن است در صورت مصرف بیش از حد، منجر به مشکلات گوارشی گردند. به همین دلیل، معمولاً به مادرانی که شیر می‌دهند توصیه می‌گردد که نسبت به مصرف این غذاها دقت نمایند. با آنکه فیبر و گازی که این غذاها تولید می‌کنند، بر شیر مادر تأثیری ندارد، ولیکن ممکن است در نوزادانی که حساس‌تر هستند، موجب ناراحتی‌های گوارشی شود. بنابراین، بهتر است این غذاها به میزان متعادل مصرف شوند تا از تولید گاز و دل‌درد بیش از حد پیشگیری گردد، چرا که ممکن است بر مراقبت از کودک تأثیر بگذارد.

9. شیرین‌کننده‌های مصنوعی

مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی در دوران شیردهی می‌تواند بر شیر مادر و کودک تأثیرگذار باشد. برخی از شیرین‌کننده‌ها مانند آسپارتام ظاهراً تأثیری بر شیر مادر ندارند، اما سایرین نظیر سوربیتول و فروکتوز با خطر بیشتر اسهال و افزایش وزن کودک مرتبط بوده‌اند. بنابراین، بهتر است در دوران شیردهی از مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی خودداری نمایید یا به میزان بسیار کم مصرف کنید.

از کجا متوجه شویم رژیم غذایی ما بر کودکمان تأثیر دارد؟

اجتناب از مصرف الکل، ماهی‌هایی که دارای جیوه زیاد هستند و غذاهای بسیار فرآوری‌شده، و محدود نمودن کافئین، بهترین انتخاب برای هر مادری است که در حال شیردهی است. اما اجتناب از غذاهای طعم‌دار، نفاخ یا حساسیت‌زا، بستگی به این دارد که آیا این غذاها بر کودک شما تأثیرگذار هستند یا خیر.چنانچه کودک به غذاهای طعم‌دار یا نفاخ حساس باشد، احتمالاً این علائم را نشان خواهد داد:

• دل‌درد
• گاز، نفخ یا بی‌قراری‌های قولنجی
• کج‌خلقی و بی‌قراری زیاد
• گریه مداوم
• امتناع از شیر خوردن

کودکی که حساسیت غذایی یا آلرژی غذایی دارد، احتمالاً این علائم را نشان خواهد داد:

• دل‌درد
• گاز زیاد
• کج‌خلقی و بی‌قراری
• تهوع یا استفراغ
• اسهال یا یبوست
• لکه‌های قرمز و خارش‌دار روی پوست (کهیر) یا اگزما
• خس‌خس سینه و سرفه
• گرفتگی بینی
• مدفوع خونی

• سختی در تنفس
• آنافیلاکسی - یک واکنش آلرژیک نادر و شدید که نیازمند مداخله پزشکی فوری است

مادرانی که شیر می‌دهند باید پس از هر بار شیردهی، واکنش‌های کودک خود را با دقت زیر نظر بگیرند، زیرا هر کودکی منحصر به فرد است و ممکن است برخی به غذاهایی واکنش نشان دهند که سایرین به خوبی تحمل می‌کنند. چنانچه تصور می‌کنید یک غذای خاص در رژیم غذایی شما موجب ناراحتی کودک‌تان می‌شود، با پزشک اطفال یا مشاور شیردهی مشورت نموده و آن غذا را موقتاً حذف کنید.

سوالات متداول

1. بهترین غذاها برای دوران شیردهی کدام هستند؟

یک فهرست مشخص از غذاها برای مادرانی که شیر می‌دهند وجود ندارد. در حالت ایده‌آل، مادرانی که شیر می‌دهند باید یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشند که شامل غذاهایی از گروه‌های غذایی مختلف نظیر غلات کامل، گوشت کم‌چرب، سبزیجات، میوه‌ها، آجیل و دانه‌ها باشد. همچنین باید بر چربی‌های سالم، فیبر و میزان آب‌رسانی بدن خود تمرکز نمایند. مصرف یک رژیم غذایی کامل که شامل غذاهای متنوع باشد، می‌تواند مواد مغذی لازم را برای رفع نیازهای تغذیه‌ای بیشتر مادر در دوران شیردهی فراهم آورد.

2. چه چیزی مصرف کنم تا شیرم افزایش یابد؟

مایعاتی نظیر آب، سوپ، آب سبزیجات، آبمیوه‌های تازه (بدون شکر افزوده یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی) و شیر، همگی نوشیدنی‌های سالم و بدون کافئین هستند که در صورت مصرف در کنار یک رژیم غذایی متعادل، می‌توانند به افزایش شیر مادر کمک نمایند.

3. آیا می‌توان در دوران شیردهی بستنی مصرف کرد؟

بله، مصرف بستنی در دوران شیردهی امکان‌پذیر است. اما، از زیاده‌روی در مصرف آن خودداری نمایید، چرا که بستنی معمولاً دارای کالری بسیار زیاد، قند آزاد بالا و مواد افزودنی مصنوعی است که ممکن است بر سلامتی شما تأثیرگذار باشد.

دوران شیردهی برای رشد کودک بسیار حائز اهمیت است. از این رو، لازم است به تغذیه خود توجه داشته باشید، زیرا مواد غذایی مصرفی ممکن است از طریق شیر به کودک منتقل شوند. آگاهی از اینکه چه غذاهایی در دوران شیردهی نباید مصرف شوند، می‌تواند از بروز برخی واکنش‌های نامطلوب در کودک جلوگیری نماید. بنابراین، مراقب علائم ناراحتی نظیر گریه‌های مداوم و بی‌قراری یا واکنش‌های آلرژیک مانند نفخ و گاز باشید. به منظور اطلاع از اینکه چه غذاهایی را باید از رژیم غذایی خود حذف نموده و چه مواردی را در آن بگنجانید، با پزشک خود مشورت نمایید.

منبع: اینجا