حاملگی خارج از رحم: علل، علائم، درمان و خطرات

در این نوع بارداری‌ها، تخمک بارور شده معمولاً به لوله فالوپ می‌چسبد که به آن حاملگی لوله‌ای گفته می‌شود. ممکن است به دهانه رحم، تخمدان یا مکانی در حفره شکمی نیز بچسبد. اغلب اوقات، تخمک بارور شده نمی‌تواند خارج از رحم در کیسه بارداری زنده بماند و بافتی که در حال رشد است می‌تواند به بافت‌های اطراف آسیب برساند.

اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد علائم، علت‌ها، عوامل خطر، تشخیص و درمان حاملگی خارج از رحم کسب کنید، ادامه مطلب را در مامانم دات کام مطالعه فرمایید.

نکات کلیدی

• حاملگی خارج از رحم به این معناست که جنین در مکانی خارج از رحم (معمولاً در لوله فالوپ) لانه گزینی کند.
• علائم حاملگی خارج از رحم می‌تواند شامل علائم بارداری مانند تهوع و حساسیت سینه‌ها و همچنین درد شکم، خونریزی واژینال، افت فشار خون و غش کردن باشد.
• مشکلات زمینه‌ای سلامتی، التهاب لوله‌های فالوپ و مشکلات هورمونی از دلایل شایع حاملگی خارج از رحم هستند.
• احتمال حاملگی خارج از رحم در افرادی که سابقه این مشکل، جراحی، بیماری‌های مقاربتی و سن بالای مادر را دارند، بیشتر است.
• درمان حاملگی خارج از رحم معمولاً با دارو یا جراحی انجام می‌شود، و بستگی به شدت وضعیت دارد.

علائم حاملگی خارج از رحم

علائم در مراحل اولیه بارداری ظاهر می‌شوند و در خانم‌ها متفاوت هستند. برخی از خانم‌ها تا زمان پارگی بارداری هیچ علامتی ندارند.

در اوایل بارداری، برخی از خانم‌ها علائمی مشابه یک بارداری سالم را تجربه می‌کنند. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• عقب افتادن قاعدگی
• دردناک شدن سینه‌ها
• ناراحتی معده
• کمر درد یا درد لگن
• لکه بینی یا خونریزی واژینال
• درد یا حساسیت شکم
• گرفتگی خفیف در یک طرف ناحیه لگن

در این مرحله، تشخیص اینکه بارداری طبیعی است یا خارج از رحم، آسان نیست. ولی هنگامی که حاملگی خارج از رحم پیشرفت می‌کند، ممکن است یک سری علائم شدید را تجربه کنید :

• درد ناگهانی و شدید در شکم، شانه، گردن یا لگن
• لکه بینی یا خونریزی واژینال که ممکن است کم یا زیاد باشد
• سرگیجه، ضعف یا غش کردن
• فشار در مقعد

مادری که سه فرزند دارد در وبلاگ خود در مورد علائم و تشخیص حاملگی خارج از رحمش اینگونه تعریف می‌کند: «حیاتی در وجودم در حال رشد بود. حدود هفته هفتم، به چیزی شبیه ویروس معده یا مشکلات روده تحریک‌پذیر مبتلا شدم، ولی وضعیت بدتر شد. از کارم مرخصی گرفتم. وضعیت جسمانی بسیار نامساعدی داشتم. در تخت دراز کشیده بودم و احساس نفخ و ناراحتی شدیدی داشتم. به هیچ وجه نمی‌توانستم راحت باشم. باید به دستشویی می‌رفتم، بلند شدم و نزدیک بود غش کنم. به صورت چهار دست و پا به سمت توالت رفتم و استفراغ کردم. دوباره به صورت چهار دست و پا به تخت برگشتم و با خود فکر کردم وای، چقدر وضعیت جسمانی‌ام نامناسب است. صبح روز بعد، یک نوبت عادی در مطب مامایی داشتم تا با یک پرستار ملاقات کنم و در مورد تغذیه مناسب و موارد مشابه صحبت کنم. با پرستار ملاقات کردم و به بسیاری از سوالات در مورد سابقه پزشکی خانواده‌ام و خودم پاسخ دادم. قرار بود بررسی کند ببیند آیا می‌تواند یک سونوگرافی سریع برایم انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که همه چیز مرتب است.»

وی در ادامه تعریف می‌کند که چگونه با راهنمایی پرستار و یک تکنسین سونوگرافی، سونوگرافی انجام داد: «پس از مدتی که بسیار طولانی به نظر می‌رسید، تکنسین صحبت کرد و نشانگر را روی یک ناحیه بسیار بزرگ و تیره روی صفحه حرکت داد. گفت: «این ناحیه بزرگ و تیره را مشاهده می‌کنید؟ این خون است. شکم شما پر از خون است.» پس از بررسی تصاویر سونوگرافی، یکی از دو پزشکی که در آن مطب حضور داشتند، آمد و توضیح داد که چه اتفاقی افتاده است. جنین به دیواره لوله فالوپ سمت چپم چسبیده بود و در آنجا در حال رشد بود و باعث مثبت شدن تست بارداری شده بود. همانطور که رشد می‌کرد، لوله‌ام را پاره کرد و باعث شد خون به داخل شکمم نشت کند. توضیح داد که این بارداری قابل ادامه نیست و هیچ راهی برای انتقال بارداری به رحم وجود ندارد. باید جراحی کنم تا بارداری را خارج کنند و لوله فالوپم را ترمیم کنند.»

اگر می‌دانید باردار هستید و این علائم را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

علل حاملگی خارج از رحم

دلیل دقیق حاملگی خارج از رحم مشخص نیست. اما این مشکل احتمالاً به یکی از موارد زیر مربوط می‌شود:

• چسبندگی یا التهاب لوله‌های فالوپ به دلیل عفونت قبلی، یک بیماری دیگر یا جراحی
• مشکلات هورمونی
• نقص‌های مادرزادی
• ناهنجاری‌های ژنتیکی
• بیماری‌هایی که بر شکل و وضعیت اندام‌های تولید مثل، مانند لوله‌های فالوپ، تأثیر می‌گذارند

توجه داشته باشید که فقط پزشک شما می‌تواند تشخیص صحیح را ارائه دهد و با توجه به علت احتمالی و عوامل خطر، روش‌های درمان مناسب را به شما توصیه کند.

عوامل خطر برای حاملگی خارج از رحم

عواملی که احتمال حاملگی خارج از رحم را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن مادر 35 سال یا بیشتر باشد.
• سابقه حاملگی خارج از رحم وجود داشته باشد.
• سابقه جراحی لوله فالوپ، شکم یا لگن یا سقط جنین های متعدد وجود داشته باشد.
• سابقه بیماری التهابی لگن (PID) وجود داشته باشد.
• سابقه آندومتریوز وجود داشته باشد.
• عفونت های مقاربتی (STI) نظیر کلامیدیا یا سوزاک وجود داشته باشد.
• بارداری از طریق داروهای باروری و روش های کمک باروری صورت گرفته باشد.
• سیگار کشیدن
• مشکلات ساختاری در لوله های فالوپ وجود داشته باشد.

اگر تصور می کنید که در معرض خطر قرار دارید، با متخصص زنان یا یک متخصص باروری صحبت نمایید تا احتمال حاملگی خارج از رحم را در آینده به حداقل برسانید.

حاملگی خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص حاملگی خارج از رحم اندکی دشوار است. اگر علائم شما نشان دهد که ممکن است حاملگی خارج از رحم داشته باشید، پزشک شما ممکن است:

• خون شما را برای هورمون بارداری، یعنی گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)، آزمایش نماید.
• سونوگرافی انجام دهد تا رحم و وضعیت لوله های فالوپ را بررسی نماید.
• معاینه لگنی انجام دهد.

اگر حاملگی خارج از رحم بر اساس این موارد تایید گردد، پزشک شما بهترین روش درمان را پیشنهاد خواهد داد.

درمان حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم می تواند برای یک زن باردار خطرناک باشد. از آنجا که تخمک بارور شده نمی تواند خارج از رحم زنده بماند، برای حفظ سلامت مادر باید فورا برداشته شود. نوع درمان به مرحله بارداری، سطح هورمون ها و محل حاملگی خارج از رحم بستگی دارد.

• دارو: اگر پزشک شما تشخیص دهد که احتمال عوارض فوری وجود ندارد، درمان دارویی پیشنهاد می گردد. به گفته آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AFP)، داروی رایج تجویز شده متوترکسات (Rheumatrex) می باشد. این دارو از رشد سریع سلول ها یا توده خارج از رحم در این مورد جلوگیری می نماید.

این دارو به شکل تزریقی موجود است و باعث علائمی شبیه سقط جنین می شود، از جمله خونریزی، گرفتگی عضلات و دفع بافت تروفوبلاست. اما تنها مشکل این درمان این است که پس از مصرف دارو، تا چند ماه نمی توانید باردار شوید.

آیا جراحی عوارض جانبی نیز دارد؟

عوارض جانبی احتمالی جراحی حاملگی خارج از رحم شامل خونریزی، درد، خستگی و عفونت می باشد.

. پزشک شما قبل از عمل در مورد این موارد با شما صحبت خواهد کرد.

مراقبت های خانگی بعد از جراحی

برای مراقبت از محل برش در منزل، دستورالعمل های پزشک را دنبال نمایید. هدف اصلی این است که تا زمان بهبودی، آن را خشک و تمیز نگه دارید. همچنین باید محل برش را به طور منظم از نظر علائم عفونت بررسی نمایید. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی شدید و غیرقابل کنترل
• بوی نامطبوع از محل برش
• حساسیت به لمس
• تورم و قرمزی

همچنین ممکن است پس از جراحی، متوجه لکه بینی خفیف و لخته های خون کوچک شوید که ممکن است تا حدود شش هفته پس از جراحی به طول انجامد.

در اینجا چند مورد دیگر وجود دارد که ممکن است در منزل به شما کمک نماید:

• از بلند کردن اشیاء سنگین خودداری نمایید.
• مایعات فراوان بنوشید تا دچار یبوست نشوید.
• تا جایی که می توانید استراحت نمایید.
• از رابطه جنسی، دوش واژینال و استفاده از تامپون خودداری نمایید تا به ناحیه لگن استراحت دهید.

اگر احساس درد دارید یا تصور می کنید مشکلی وجود دارد، به پزشک خود مراجعه نمایید.

آیا می توان از حاملگی خارج از رحم پیشگیری نمود؟

خیر، نمی توان به طور کامل از حاملگی خارج از رحم جلوگیری نمود، اما راه هایی وجود دارد که می توان احتمال ابتلا به آن را کاهش داد.

• برای جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی و عفونت‌های لگنی، حتما در هنگام رابطه از کاندوم استفاده نمایید.
• با چند نفر به طور همزمان رابطه نداشته باشید.
• اگر می خواهید باردار شوید، قبل از آن سیگار را ترک نمایید.

اکنون به تعدادی از سوال‌های پرتکرار پاسخ می دهیم تا بهتر متوجه این موضوع شوید:

سوالات متداول

1. آیا بچه در بارداری خارج از رحم زنده می ماند؟

خیر، بچه در بارداری خارج از رحم نمی تواند زنده بماند، زیرا خارج از رحم تشکیل می شود. بافت‌های بیرون رحم نمی توانند خون کافی را به جنین برسانند تا زنده بماند.

2. چه زمانی متوجه می شوم که بارداری خارج از رحم دارم؟

بسیار زود، حتی چهار تا پنج هفته بعد نیز می توان متوجه شد. علائم آن ها عبارتند از: پریود نشدن، تست بارداری مثبت، درد شدید در شکم، لکه بینی، سرگیجه یا فشار در مقعد. البته ممکن است همه این علائم را نداشته باشید و لازم باشد سونوگرافی انجام دهید.

3. آیا تست بارداری می تواند بارداری خارج از رحم را نشان دهد؟

تست بارداری، چه از طریق ادرار و چه از طریق خون، می‌تواند در بارداری خارج از رحم نیز مثبت شود. اگر سطح بتا-اچ‌سی‌جی کمتر از 1500 باشد، ممکن است نشانه‌ای از بارداری خارج از رحم باشد. البته، پایین بودن سطح اچ‌سی‌جی می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین نیز باشد. اگر میزان این هورمون در طی 48 ساعت دو برابر نشود، معمولاً نشانه‌ای از بارداری خارج از رحم است. برای تشخیص دقیق، باید سونوگرافی انجام شود.

4. بعد از بارداری خارج از رحم، چه زمانی پریود خواهم شد؟

تقریباً شش هفته پس از اتمام بارداری خارج از رحم، پریود خواهید شد. ممکن است مانند پریودهای معمول نباشد و خونریزی بیشتر یا کمتر و درد آن نیز بیشتر باشد.

5. آیا ممکن است بارداری خارج از رحم وجود داشته باشد و خونریزی نباشد؟

در برخی موارد، بارداری خارج از رحم جذب می‌شود و خونریزی واژینال نخواهید داشت. به گفته اندی رافلز، نویسنده کتاب «سلامت مادر و نوزاد: الف تا ی بارداری، زایمان و بعد از آن»، سونوگرافی‌های جدید می‌توانند بارداری‌های خارج از رحم را بدون علائمی مانند درد و لکه بینی تشخیص دهند.

6. بارداری خارج از رحم چه میزان درد دارد؟

بارداری خارج از رحم می‌تواند درد خفیف و مبهم تا درد تیز و شدید داشته باشد. ممکن است در شکم، لگن و حتی گردن و شانه‌های خود درد داشته باشید.

7. چه مدت طول می‌کشد تا بعد از بارداری خارج از رحم بهبود یابم؟

تفاوتی ندارد که با دارو درمان شوید یا عمل جراحی، حدود چهار تا شش هفته طول می‌کشد تا بهبود یابید.

8. آیا می‌توان بارداری خارج از رحم را بدون عمل جراحی از بین برد؟

بله، اگر لوله فالوپ پاره نشده باشد و بارداری در مراحل اولیه باشد، پزشک شما آمپولی برای شما تجویز خواهد کرد تا بارداری خارج از رحم از بین برود.

9. آیا ممکن است بارداری خارج از رحم وجود داشته باشد و تست بارداری منفی شود؟

بله، ممکن است به دلیل پایین بودن هورمون اچ‌سی‌جی، تست بارداری خانگی منفی شود، اما بارداری خارج از رحم وجود داشته باشد.

10. بعد از بارداری خارج از رحم، آیا امکان بارداری مجدد وجود دارد؟

اکثر بانوانی که بارداری خارج از رحم را تجربه کرده‌اند، می‌توانند در آینده بارداری‌های طبیعی داشته باشند. مهم نیست که یکی از لوله‌های فالوپ برداشته شده باشد، زیرا یک لوله سالم نیز برای باروری کافی است. هرچه زودتر بارداری خارج از رحم از بین برود، آسیب کمتری به لوله می‌رسد و شانس بارداری مجدد بیشتر می‌شود.

اگر علت بارداری خارج از رحم شما عفونت یا بیماری مقاربتی بوده است، درمان آن احتمال باردار شدن را افزایش می‌دهد. اما اگر علت بارداری خارج از رحم بستن لوله‌ها یا قرار گرفتن در معرض دی‌اتیل‌استیل‌بسترول (DES) بوده است، احتمال یک بارداری سالم کمتر است.

اگر بارداری خارج از رحم داشته‌اید، قبل از اقدام برای بارداری بعدی، با پزشک خود مشورت کنید. به خودتان فرصت کافی بدهید تا از نظر روحی و جسمی بهبود یابید، مخصوصاً اگر برای درمان آن عمل جراحی انجام داده‌اید. کنار آمدن با بارداری خارج از رحم، زمانی که فرزند می‌خواهید، اصلاً آسان نیست. در صورت نیاز، به یک گروه مشاوره ملحق شوید یا با یک روانشناس صحبت کنید.

آیا تجربه‌ای دارید که بخواهید به اشتراک بگذارید؟ در قسمت نظرات پایین صفحه برای ما بنویسید.

منبع: اینجا