با این حال، دانستن همه چیز در مورد خس خس در نوزادان ممکن است به شما کمک کند آرامش پیدا کرده و ابزارهای لازم برای کمک به فرزندتان را بشناسید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علل، درمان ها و انواع خس خس، ادامه مطلب را بخوانید.
خس خس نوزاد چیست؟
خس خس یک صدای سوت مانند یا خرخر با فرکانس بالا است که نوزاد هنگام بازدم تولید می کند. این صدا ناشی از انسداد مجاری هوایی بین حنجره (بخشی از گلو که تارهای صوتی را در بر دارد و در صحبت کردن و تنفس نقش دارد) و برونشیول های انتهایی است. انسداد می تواند به دلیل انقباض عضلات در مجاری هوایی، تورم مخاط، ترشحات بیش از حد یا وجود جسم خارجی استنشاق شده باشد.
صدای خس خس معمولاً از انسداد در مجاری هوایی تحتانی ناشی می شود، به عنوان مثال اگر بیماری زمینه ای آسم یا عفونت ویروسی باشد، و در موارد تومورها ممکن است از مجاری هوایی فوقانی باشد.
مطالعات می گویند حدود 30 درصد از کودکان هنگام ابتلا به عفونت تنفسی قبل از سه سالگی، خس خس را تجربه می کنند. در این خصوص می توانید مقاله علل و علائم بروز بیماری برونشیولیت در نوزادان را نیز مطالعه کنید.
آیا صدای خس خس در نوزاد طبیعی است؟
دلایل زیادی برای خس خس کردن نوزادان وجود دارد و همه آن ها لزوماً نگران کننده نیستند. با این حال، خس خس در کودکان یا بزرگسالان طبیعی نیست و ممکن است نشانه ای از بیماری های دیگر باشد، بنابراین تشخیص علت آن مهم است. به عنوان مثال، برونشیت و برونشیولیت از علل شایع خس خس در نوزادان هستند. این عفونت های ویروسی معمولاً خفیف هستند و ممکن است خود به خود برطرف شوند، اما می توانند جدی هم شوند.
خس خس همراه با علائم دیگر مانند تب بالا یا مشکل در تنفس در نوزاد شما ممکن است نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد.
همچنین، مجاری هوایی کودکان نرم تر و باریک تر از بزرگسالان است، بنابراین ممکن است هنگام تنفس صداهای مختلفی ایجاد کنند.
انواع مختلف خس خس به چه معناست؟
انواع مختلف خس خس را می توان بر اساس عوامل مختلفی مانند الگو، مدت زمان، فرکانس و فرکانس دسته بندی کرد. در زیر برخی از دسته بندی های اصلی خس خس آورده شده است.
1. بازدمی یا دممی
نوزاد شما معمولاً هنگام بازدم و به ندرت هنگام دم صدای خس خس ایجاد می کند. این به این دلیل است که مجاری هوایی به طور طبیعی هنگام بازدم باریک می شوند و این نشانه ای از خفیف تر بودن انسداد در مجاری هوایی است. اگر خس خس هنگام بازدم و دم نوزاد وجود داشته باشد، ممکن است نشان دهنده باریک شدن شدید مجاری هوایی باشد.
2. تک صدا و چند صدا
خس خس بر اساس ماهیت صدا نیز به چند صدا (PP) و تک صدا (MP) دسته بندی می شود.
- خس خس های چند صدا آن هایی هستند که چندین فرکانس یا نت دارند، در حالی که آن هایی که یک نت دارند، تک صدا نامیده می شوند. اولی معمولاً ناشی از باریک شدن یک برونشیول منفرد است، در حالی که دومی ناشی از باریک شدن چندین برونشیول مرکزی بزرگ تر است.
- خس خس های چند صدا مربوط به مجاری هوایی کوچک هستند و ممکن است نشان دهنده بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باشند، در حالی که خس خس های تک صدا شامل مجاری هوایی بزرگ تر هستند و ممکن است به سمت آسم اشاره داشته باشند.
3. انواع خس خس بر اساس الگو
- خس خس دوره ای: زمانی که نوزاد به صورت متناوب و در یک دوره زمانی مشخص دچار خس خس می شود. این نوع خس خس اغلب همراه با سرماخوردگی یا آنفولانزای ویروسی رخ می دهد و بین دوره ها متوقف می شود.
- خس خس چند محرکی: خس خس هم در طول دوره ها و هم بین آن ها اتفاق می افتد و لزوماً ناشی از سرماخوردگی ویروسی نیست.
4. انواع خس خس بر اساس مدت
- خس خس زودگذر اولیه: زمانی که نوزاد تازه متولد شده شروع به خس خس می کند و تنها پس از سه سالگی متوقف می شود. این نوع خس خس ممکن است نشان دهنده داشتن مجاری هوایی کوچکتر در نوزاد باشد.
- خس خس میانی: خس خس که بین 18 تا 42 ماهگی شروع می شود و تا اواخر کودکی ادامه می یابد. این نوع خس خس با حساسیت و هایپرسنسیتیویته آلرژیک مرتبط است.
- خس خس دیررس: خس خس نادر در نوزادان بین 6 تا 42 ماهگی که در 42 ماهگی شایع تر شده و تا شش سالگی ادامه می یابد. این خس خس ارتباط قوی با آلرژی های پوستی و بینی دارد.
- خس خس پایدار: خس خس پس از شش ماهگی یا دیرتر شروع می شود. این نوع خس خس به دو زیرگروه تقسیم می شود - فنوتیپ خس خس پایدار غیرآتوپیک (که توسط آلرژن ها تحریک نمی شود) و فنوتیپ خس خس آتوپیک مرتبط با IgE و/یا پایدار. فنوتیپ خس خس پایدار غیرآتوپیک با عفونت های ویروسی مرتبط است.
علل خس خس نوزادان چیست؟
خس خس ناشی از هرگونه انسداد در مجاری هوایی است و می تواند نتیجه تعدادی از بیماری ها یا شرایط باشد.
- برونشیولیت: یک علت شایع خس خس در کودکان زیر دو سال، برونشیولیت عفونتی است که توسط ویروسی به نام RSV (ویروس سن سیشیال تنفسی) ایجاد می شود. اغلب با تب و آبریزش بینی شروع شده و با بدتر شدن عفونت، کودک شما ممکن است شروع به سرفه و مشکل در تنفس کند. عفونت های دیگر مانند کروپ، ذات الریه یا لارنژیت نیز ممکن است باعث خس خس در نوزادان شوند.
- آسم: التهاب مجاری هوایی که باعث باریک و بیش فعال شدن آن ها می شود. این می تواند منجر به افزایش تولید مخاط شود که تنفس را دشوار می کند. برای کودکان زیر پنج سال، آسم شایع ترین علت خس خس عودکننده است.
- آنافیلاکسی: یک شکل شدید از واکنش آلرژیک به هر آلرژن است. این عامل خارجی یا آلرژن می تواند غذا، گرد و غبار، گرده یا نیش حشره باشد که می تواند خس خس یا واکنش های دیگر مانند تنگی نفس، تورم زبان و بثورات جلدی را القا کند. این وضعیت می تواند با حمله آسم اشتباه گرفته شود، به خصوص زمانی که خس خس همراه با تنگی نفس است. یکی از راه های افتراق آن از حمله آسم، بررسی این است که آیا خس خس بلافاصله پس از خوردن یا نوشیدن چیزی، گزش توسط حشره یا تغییر در محیط اتفاق افتاده است یا خیر. درباره علت و علائم آلرژی در نوزادان بیشتر بدانید.
- رفلاکس معده به مری (GERD): رفلاکس معده به مری وضعیتی است که در آن اسید معده به مری بازمی گردد. گاهی اوقات، اسید معده ممکن است وارد مجرای تنفسی شده و باعث خس خس و ذات الریه در نوزادان شود.
علل دیگری نیز برای خس خس نوزاد وجود دارد که نادر هستند، مانند استنشاق جسم خارجی، نارسایی احتقانی قلب، اختلال عملکرد تارهای صوتی و تومورها.
خس خس نوزاد چگونه تشخیص داده می شود؟
خس خس خفیف ممکن است به خودی خود برطرف شود، اما خس خس شدید یا مداوم ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد. تشخیص برای ارائه درمان مناسب مهم است.
- سمع (Auscultation): قدیمی ترین تکنیک مورد استفاده برای تشخیص بیماری های تنفسی، سمع شامل استفاده از گوشی پزشکی برای گوش دادن به ریه ها است. همچنین برای تشخیص شرایط مربوط به سایر اندام های بدن استفاده می شود. پزشک ممکن است با گوشی پزشکی به خس خس کودک شما گوش دهد تا علت آن را تعیین کند.
- عکس قفسه سینه (Chest X-ray): سمع معمولاً برای تشخیص علت خس خس در نوزاد شما کافی است. با این حال، اگر پزشک به دلایل دیگری مشکوک باشد، ممکن است توصیه به انجام عکس قفسه سینه برای جستجوی جسم خارجی یا ضایعه در مجاری هوایی مرکزی کند.
- تست عملکرد ریوی (Pulmonary function test): اگر پزشک شما به آسم به عنوان دلیل خس خس مشکوک باشد، ممکن است نیاز به انجام تست عملکرد ریوی باشد. این آزمایش های غیرتهاجمی حجم و ظرفیت ریه و سرعت جریان هوا و تبادل گاز را اندازه گیری می کنند.
- تست های آلرژی: پزشک شما ممکن است برای رد هرگونه احتمال آلرژیک بودن خس خس نوزادتان، درخواست انجام تست های آلرژی را نیز بدهد.
- سی تی اسکن (CT scan): در موارد نادر که به تومور به عنوان علت خس خس مشکوک است، ممکن است نیاز به سی تی اسکن قفسه سینه باشد.
درمان خس خس نوزاد چیست؟
درمان خس خس نوزاد بستگی به علت زمینه ای دارد. با این حال، برخی درمان های خانگی یا اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کمک به بهتر شدن حال کودک خود انجام دهید.
1. دستگاه بخور یا بخار گرم
هوای خشک می تواند سرفه را در نوزادان بدتر کند، بنابراین استفاده از دستگاه بخور در اتاق ممکن است به کودک شما کمک کند راحت تر نفس بکشد. همچنین می توانید با روشن کردن دوش آب گرم در حمام بسته، بخار گرم را تنفس کند.
2. آبرسانی کافی
اگر کودک شما بزرگتر از شش ماه است، می توانید به او مایعات گرم و شفاف مانند آبگوشت خانگی و آبمیوه ها بدهید تا به رفع احتقان او کمک کند. مایعات باعث آبرسانی به بدن نوزاد و شل شدن خلط شده و مجاری هوایی را آرام می کنند. برای نوزادان بین 3 تا 12 ماهگی، می توانید هر بار حدود 30 میلی لیتر (1 اونس) مایع تا 4 بار در روز بدهید. به کودکان بالای یک سال می توان مایعات بیشتری داد.
3. عسل
عسل می تواند به شل شدن سرفه و رقیق شدن مخاط کمک کند، اما فقط باید به کودکانی که بالای یک سال سن دارند، عسل بدهید. می توانید در صورت نیاز، نصف تا 1 قاشق چای خوری (2 تا 5 میلی لیتر) عسل بدهید.
4. محلول نمکی بینی
قطره های نمکی بینی ممکن است برای مرطوب کردن مخاط خشک شده بینی استفاده شوند. اگر محلول نمکی در دسترس ندارید، می توانید از آب ساده نیز استفاده کنید. چند قطره محلول نمکی را در بینی نوزاد بچکانید و با استفاده از پوار بینی، می توانید مخاط را خارج کنید. اگر کودک شما کمتر از یک سال دارد، نباید این کار را بیش از چهار بار در روز انجام دهید.
5. وعده های غذایی کوچکتر
به کودک خود وعده های غذایی کوچک و مکرر بدهید زیرا زمانی که دچار خس خس است، انرژی کمتری دارد.
6. اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود تنباکو
استنشاق دود دست دوم تنباکو تنفس را برای نوزاد دشوار می کند و خس خس را بدتر می کند. نوزاد را به مکان هایی که احتمال استنشاق دود تنباکو وجود دارد، نبرید.
داروی خس خس چیست؟
اگر خس خس تنها علامت باشد، پزشکان معمولاً کودک را تحت نظر گرفته و علل زمینه ای احتمالی را بررسی می کنند.
داروهای زیر ممکن است بر اساس علت تشخیص داده شده پیشنهاد شوند:
- گشادکننده های برونش (Bronchodilators): متداول ترین داروی مورد استفاده برای درمان خس خس، گشادکننده های برونش در درمان خس خس حاد در کودکان کمتر از دو سال موثر بوده اند. اگر وضعیت خفیف باشد، توصیه می شود درمان با گشادکننده برونش با اسپری استنشاقی دوزسنجی شده در نظر گرفته شود. همچنین، دارو می تواند از طریق نبولایزر نیز تجویز شود. برای آشنایی با دستگاه نبولایزر در نوزادان بخوانید.
- استروئیدها (Steroids): کورتیکواستروئیدها برای درمان آسم و خس خس در نوزادان استفاده می شوند. کورتیکواستروئیدهای سیستمیک (تزریقی) یا خوراکی مصرف شده و در بدن حرکت می کنند تا التهاب را درمان کنند، در حالی که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا داخل بینی مستقیماً به محل التهاب می رسند.
- آنتی لوکوترین (Antileukotriene): دارویی است که هدف آن لوکوترین های زیاد در خون است که باعث انقباض برونش ها می شوند. این دارو در برابر موارد خفیف تا متوسط خس خس موثر بوده است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در حالی که خس خس خفیف ممکن است با گذشت زمان برطرف شود، چند نشانه وجود دارد که در صورت خس خس نوزاد خود باید به آن ها توجه کنید. در موارد زیر باید کودک خود را نزد پزشک ببرید:
- کودک شما بلافاصله پس از گزش حشره، مصرف دارو یا خوردن چیزی که ممکن است به آن حساسیت داشته باشد، شروع به خس خس می کند.
- نوزاد شما دچار تنگی نفس شدید و مشکل دار است.
- کودک شما غش کرده یا تنفسش متوقف شده است.
- لب ها یا صورت کودک شما آبی شده است.
- کودک شما اخیراً با یک شیء یا غذا خفه شده است.
- کودک شما خس خس می کند و خوب غذا نمی خورد.
انواع مختلفی از خس خس و دلایل متفاوتی پشت خس خس نوزاد شما وجود دارد، مانند عفونت ویروسی، آسم، رفلاکس معده به مری یا واکنش آلرژیک. بنابراین درمان خس خس به وضعیت زمینه ای خاص بستگی دارد. تشخیص به موقع می تواند علت اصلی را مشخص کرده و منجر به شروع درمان شود، که خطر مشکلات یا عوارض ریوی طولانی مدت را کاهش می دهد.
با انجام اقدامات ساده به بهبود خس خس نوزاد خود کمک کنید! یاد بگیرید چگونه علائم را شناسایی کنید، چه اقداماتی انجام دهید و چگونه از تکرار آن جلوگیری کنید. برای مطالعه بیشتر در مورد علت اصلی بروز سرفه در نوزادان نیز می توانید مقاله مرتبط را بخوانید.
منبع: اینجا
