استفاده از پستانک خطرناک است یا مفید؟

پستانک چیست؟

پستانک، که بصورت عمومی پستونک نیر خوانده میشود یکی از  لوازم جانبی کوچک برای آرام کردن نوزادان بوده و دارای نوک برجسته‌ای است که در دهان کودک قرار می‌گیرد. همه نوزادان از مشکل رفلکس معده رنج می‌برند، ولی با مکیدن پستانک این مشکل به طور طبیعی از بین می‌رود، پس می‌توانند مادران از این وسیله به عنوان کمک‌کننده طبیعی استفاده کنند. از آنجایی که پستانک شبیه نوک سینه مادر است، کودک می‌تواند با مکیدن آن احساس امنیت کرده و آرام شود. به همین دلیل، اکثر نوزادان خیلی زود به پستانک عادت کرده و با مکیدن آن، سریع به خواب می‌روند. امروزه، پستانک در طرح‌های متعدد در دسترس همگان قرار دارد. اما، آکادمی اطفال آمریکا (AAP) فقط مصرف نوعی از آن را توصیه می‌کند که دارای نوکی مانند نوک پستان مادر و دستگیره‌ای از جنس پلاستیک باشد. پس، فراموش نکنید که آرام کردن کودک، تنها کاری نیست که پستانک برای شما انجام می‌دهد. این وسیله مزیت‌های زیادی برای نوزادان دارد، که در مقاله زیر عنوان شده است.

جوانب مثبت و منفی استفاده از پستانک برای نوزادان چیست؟

مزایای استفاده از پستانک:

1- پستانک باعث کاهش مشکل سندرم مرگ ناگهانی در نوزادان:

سندرم مرگ ناگهانی نوزادان یا SIDS مشکلی است که به طور ناگهانی در بدن یک کودک سالم رخ داده و باعث مرگ او می‌شود. ممکن است این حالت در هر زمان، به خصوص در طول خواب برای نوزادان کوچک اتفاق بیفتد، زیرا ممکن است به دلیل وجود مایع بیش از حد در معده و دهان نوزاد، او دچار خفگی شود. کارشناسان عقیده دارند که استفاده از پستانک در چنین حالتی شانس مبتلا شدن نوزاد به مشکل سندرم مرگ ناگهانی را کاهش داده و با باز کردن راه‌های هوایی او باعث می‌شود نوزاد بهتر نفس بکشد. همچنین، آکادمی اطفال آمریکا ادعا دارد که استفاده از پستانک قبل از خوابیدن، به طور چشمگیری خطر مبتلا شدن نوزادان به مشکل سندرم مرگ ناگهانی را کاهش می‌دهد.

2- استفاده از پستانک می‌تواند سبب کاهش مشکل کولیک در نوزادان شود:

همانطور که گفته شد مکیدن پستانک مشکل رفلکس معده نوزادان را از بین برده و احساس امنیت را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. والدین می‌توانند برای کنترل شدت کولیک  نوزادان که امری بسیار شایع است، از پستانک استفاده نموده و آرامش را به فرزند عزیز خود هدیه کنند.

4- پستانک وسیله‌ای است که برای حواس ‌پرتی نوزادان به کار می‌رود:

 زمان‌هایی وجود دارد که کودک فقط سعی می‌کند با گریه کردن خستگی خود را به مادر نشان دهد. در چنین شرایطی، پستانک می‌تواند خستگی او را از بین برده و با پرت کردن حواس نوزاد، تسکینی برای خستگی یا درد بدن او باشد.

5- تسکین درد نوزادان با مکیدن پستانک:

طبق نظر محققان علوم پزشکی، پستانک به عنوان وسیله‌ای است که برای کاهش درد نوزادان مناسب بوده و حالات تهاجمی مانند کولیک شکم و رفلکس معده را از بین می‌برد. حتی، برخی از پزشکان متخصص اطفال ادعا می‌کنند که استفاده از پستانک در ایمن‌سازی بدن نوزادان نیز بسیار موثر است. به همین علت، زمانی که نوزاد شما خیلی بی‌قرار است، قبل از انجام هرگونه اقدامات پزشکی و مصرف داروهای شیمیایی، حتما از پستانک استفاده کنید.

6- استفاده از پستانک در حین انجام مسافرت هوایی بسیار مفید است:

والدینی که نوزاد کوچک دارند، باید نگران سفر خود با هواپیما باشند، زیرا تغییرات ناگهانی فشار هوا در طول پرواز موجب می‌شود که گوش‌های کوچک نوزادان پر شده و حس ناخوشایندی به آن‌ها دست بدهد. این حالت حتما باعث ناراحتی و گریه بچه‌ها می‌شود. در چنین شرایطی، نگه داشتن پستانک در دهان نوزاد علاوه بر کاهش رفلکس معده او، باعث کاهش فشار هوا در گوش نوزاد می‌‌شود که در طول مسافرات هوایی والدین و خود نوزاد بسیار مفید است.

7- مفید بودن استفاده از پستانک برای نوزادان نارس:

همانطور که می‌دانید نوزادان نارس به ‌دلیل ضعیف و عدم رشد کامل بدن از لحاظ فیزیکی، دچار رفلکس معده شده و به شدت گریه می‌کنند. نتایج تحقیقات اخیر پزشکان متخصص اطفال نشان می‌دهد که مکیدن وسیله‌ای غیرتغذیه‌ای، مانند استفاده از پستانک، به نوزاد نارس کمک می‌کند تا رفلکس معده خود را بهبود دهد، که این امر نیز برای شیردهی او در روزهای آینده بسیار حیاتی است. همچنین، وجود رفلکس‌ در نوزادان نارس از هضم شیر در معده این افراد پیشگیری کرده و باعث بالا آمدن شیر و بروز حالت استفراغ می‌گردد.

در کنار مزایای بیان‌شده، ممکن است استفاده بیش از حد از پستانک، پوسیدگی دندان‌های نوزادان را به دنبال داشته باشد.

معایب استفاده از پستانک:

1- تداخل استفاده از پستانک با روند تغذیه نوزاد با شیر مادر:

معرفی پستانک به نوزادان در ماه اول زندگی می‌تواند منجر به سردرگمی آن‌ها در شناسایی نوک پستان مادر شود، زیرا در برخی موارد نوزاد نوک سینه مادر را با پستانک اشتباه می‌گیرد. بنابراین، اگر مادری به نوزاد خود به طور مداوم پستانک بدهد، او نوک سینه را درست نخواهد گرفت. مطالعات انجام‌شده در این رابطه نشان می‌دهد نوزادانی که زودتر از موعد از پستانک استفاده می‌کنند، شیر مادر خود را کمتر از حد طبیعی می‌خورند که باعث کاهش میزان رشد آن‌ها می‌شود. جالب است بدانید که این نوع تداخل در نوزادان کامل نسبت به نوزادان نارس بیشتر مشاهده می‌شود!

2- تأثیر استفاده از پستانک بر سلامت دندان‌ها و دهان کودکان:

استفاده از پستانک در درازمدت می‌تواند سلامت دهان و دندان کودک را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، کودکانی که بیش از چهار سال از پستانک استفاده می‌کنند، در بزرگسالی با اثرات نامطلوبی مانند ناهماهنگی دندان‌های دائمی روبرو می‌شوند. البته برخی از والدین در هنگام استفاده از پستانک برای نوزاد خود از روش غلطی نیز بهره می‌برند: این وسیله را به مواد شيرين يا پودرهای حاوی شكر آغشته نموده و در دهان فرزند خود قرار می‌دهند. این روش استفاده، نوزادان را در معرض خطر پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی قرار خواهد داد.

3- خطر عفونت گوش نوزادانی که پستانک استفاده می‌کنند:

 پستانک بر اثر مالیده شدن به اطراف یا وسایل آلوده محیط زندگی می‌تواند باکتری‌ها را به دهان نوزاد انتقال داده و از آنجا به گوش میانی او منتقل کند. به همین دلیل بیماری گوش که مهم‌ترین آنها عفونت می‌باشد، در این نوزاد بیشتر مشاهده می‌شود.

البته اثرات مضر پستانک، تحت شرایط خاصی در بدن نوزادان مشاهده می‌شود، که عبارتند از:

• عفونت‌های گوش به علت عدم رعایت بهداشت و ضعف بدن نوزادان اتفاق می‌افتد.
• مشکلات دندانی در کودکانی اتفاق می‌افتد که بیشتر از سن چهار سالگی از پستانک استفاده کندمی‌کنند.
• همچنین، مشکلات تغذیه نوزاد با شیر مادر نیز هنگامی دیده می‌شود که پستانک  قبل از تمام شدن یک ماه اول زندگی به نوزاد داده شود.

با این توصیفات، تا به امروز شواهد معتبری عنوان نشده است که نشان دهد تنها عامل ایجاد مشکل در مورد تغذیه نوزاد با شیر مادر، استفاده از پستانک در ماه اول زندگی است. همچنین، آکادمی پزشکان خانواده آمریکایی (AAFP) اظهار دارد که طبق علم پزشکی، هنوز مشخص نشده است که مصرف پستانک برای نوزادان نامناسب باشد.

آیا مادران می‌توانند بدون مشکل به نوزادان خود پستانک بدهند؟

بله، هر مادری می‌توانید به کودک خود در کنار شیر مادر، پستانک بدهید، زیرا مزایای متعدد آن ثابت شده است. ولی برای انتخاب درست زمان استفاده از پستانک حتما به نکته زیر توجه کنید:

سن کودک:

 قبل از اینکه پستانک به نوزاد معرفی شود، باید حداقل چهار هفته (تقریبا یک ماه) از عمر او گذشته باشد؛ تا او در این چهار هفته، به تغذیه با شیر مادر عادت کرده و استفاده از پستانک در روند تغذیه او خللی وارد نکند.

آیا همه کودکان به استفاده از پستانک نیاز دارند؟

بله، همه کودکان به غیر از سینه مادر خود به استفاده از پستانک نیز نیاز دارند تا رفلکس معده خود را با مکیدن این وسیله تسکین دهند. همچنین، برخی از نوزادان دوست دارند که همواره در آغوش مادر قرار گرفته و مدام سینه او را بمکند. در چنین شرایطی، پستانک جایگزین مناسبی برای دور نگه داشتن کودک از سینه مادر و جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های او است. ولی اگر کودکی پستانک را در ماه دوم زندگی خود قبول نکرد، با تلاش دوباره مادر همچنان مقاومت کرد و دهان خود را سفت بست، شاید بهتر است دیگر به این نوزادان پستانک داده نشود. در نهایت، به عنوان یک خانم جوان و بی‌تجربه به خاطر داشته باشید که تصمیم  آخر برای استفاده از پستانک به عهده خود کودک است، چون او در بعضی موارد، بدون هیچ دلیل آشکاری از قبول پستانک خودداری می‌کند.

چه موقع باید از دادن پستانک به نوزاد اجتناب کرد؟

1- نوزادانی که در تغذیه با شیر مادر مشکل داشته و از شیر خشک استفاده می‌کنن د:

اگر حتی بعد از گذشت یک ماه اول از زندگی نوزاد، مشکلی در تغذیه او با شیر مادر وجود دارد و شما مجبور هستید همزمان با شیر مادر، از شیر خشک نیز برای تغذیه فرزند خود استفاده کنید، استفاده از پستانک منجر به سردرگمی نوزاد در تشخیص نوک شیشه شیر و سینه مادر می‌شود. بنابراین، استفاده از پستانک برای نوزادانی که نمی‌توانند با شیر مادر، خود را تغذیه کنند و به وزن ایده‌آل برسند، اصلا گزینه مناسبی نیست.

2- نوزادانی که با ناهنجاری‌های صورت به دنیا آمده‌اند:

 برخی از نوزادان در هنگام تولد مبتلا به نقص‌هایی مانند شکاف بوده و نمی‌توانند به راحتی سینه مادر یا پستانک را بگیرند. پزشکان استفاده از پستانک را برای چنین نوزادنی، بعد از انجام عمل جراحی اصلاح صورت یا دهان توصیه می‌کنند.

چه زمانی استفاده از پستانک باید قطع شود؟

‌معمولا اکثر نوزادانی که به سن بین دو تا چهار سالگی می‌رسند، خود به خود میل مصرف پستانک را از دست داده و این عادت را بدون هیچ فشاری ترک می‌کنند. این کودکان که به اندازه کافی از پستانک استفاده کرده و در موعد مقرر آن را ترک نموده‌اند، سالم بوده و در این سن بدون استفاده از پستانک هم آرام می‌شوند. با این حال، بعضی از نوزادان قادر به ترک پستانک نبوده و برای جداسازی آن‌ها، والدین باید مداخله کنند.

چگونه می‌توان یک کودک نوپا را از پستانک جدا کرد؟

1- شروع زمان کاهش دادن میزان مصرف پستانک در کودکان:

 در صورتی که کودک شما با شدت بالا پستانک می‌خورد، باید یک زمان مشخص در روز را برای استفاده از این وسیله انتخاب کرده و میزان مصرف او راکاهش دهید. ولی اگر با مقاومت فرزندتان مواجه شدید، ابتدا فکر کودک را منحرف کرده  و او را درگیر انجام یک فعالیت خوشایند نمایید. سپس، به تدریج زمان استفاده از پستانک را کاهش دهید. به زودی متوجه خواهید شد که نوزاد کمترین وابستگی به این وسیله ندارد.

2- روش‌های دیگری برای قطع  استفاده از پستانک در نوزادان:

اگر کودک شما عادت دارد که از پستانک استفاده کرده و به خواب برود، می‌توانید در زمان جداسازی او از پستانک، راه های دیگری را به کار برده و نوزاد خود را آرام کنید. در چنین مواردی، سعی کند قبل از خواباندن فرزندتان، روش‌هایی مختلف مانند خوردن ساندویچ و حمام گرم با  ماساژ ملایم بدن را امتحان کنید تا بتوانید او را آرام کرده و بدون پستانک بخوابانید. شناسایی زمان دقیق استفاده از پستانک در نوزادان باعث می‌شود زمانی که کودک تمایل به استفاده از پستانک دارد، جایگزین دیگری برای او انتخاب شود.

3- از طعم ‌های ناراحت ‌كننده بر روی پستانک نوزاد خود استفاده کنید:

 به دلیل این که کودک می‌تواند بعد از 24 ماهگی زندگی، تمام سبزیجات را بخورد، سعی کنید نوک پستانک او را با بعضی از آبمیوه‌های تلخ یا پوره گیاهان و سبزیجات تلخ که طعم ناراحت‌کننده‌ای برای نوزاد دارند، آغشته کنید. این  ایده روند مصرف پستانک را کم‌رنگ کرده و از مقاومت نوزاد در برابر این کار می‌کاهد.

4- پستانک را پنهان کنید و برای فرزندتان داستان تعریف کنید:

 به دلیل این که  نوزادان بعد از از 24 ماهگی دوست دارند به داستان‌های مختلف گوش دهند، مادران می‌توانند با گفتن قصه‌های مختلف در مورد دندان یا  پستانک، فرزند خود از این وسیله دور کنند. البته اگر همه اعضای خانواده در این عمل دخیل شوند، با اطمینان می‌توان گفت کودک به زودی استفاده از پستانک را از یاد خواهد برد.

ولی اگر با ترفندهای ذکر‌شده در مقاله بالا، کودک شما تا سن چهار سالگی از پستانک جدا نشد، باید او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید تا اقدامات اصلاحی به کمک مشاوره، انجام شود.

هر کودک به چه نوع پستانکی نیاز دارد؟

‌به عنوان یک مادربه یاد داشته باشید که شماره ثابتی برای پستانک در داروخانه‌ها  وجود ندارد. بنابراین، والدین باید مجموعه‌ای از پستانک‌ها را مشاهده نموده و نوع مناسب آن را بسته به سلیقه و ویژگی‌های فیزیکی فرزند خود را انتخاب کنند. معمولا، کودک هر نوع پستانکی را که خوردن آن را از دوران نوزادی شروع کرده دوست دارد. از آنجایی که همه پستانک‌ها دارای یک تاریخ انقضا هستند، توجه داشته باشید که وقتی تاریخ پستانک نوزاد شما  به پایان رسید، حتما (حتی اگر شکل آن تغییر نیافته باشد) باید آن را دور بیاندازید.

در نهایت، یادتان باشد که بهترین راه‌حل برای از بین بردن همه مشکلات این است که زمان استفاده از پستانک کودک توسط مادر او کنترل شود. برای این کار، حتی اگر کودک بعد از مکیدن سینه مادر و سیر شدن دوباره برای آرام شدن به دنبال استفاده از پستانک است، هرگز از این وسیله برای ارام کردن فرزند خود استفاده نکند، چون نوزاد عادت کرده و ترک آن در آینده بسیار مشکل خواهد شد. ولی، هنگامی که روند مصرف پستانک نوزادان کنترل شود، پستانک ابزار مهمی در بسیاری از شب‌هایی که بی‌خوابی به سر نوزاد بزند، تلقی شده و می‌توان از آن برای سرگرم کردن نوزاد و جلوگیری از بی‌خوابی والدین استفاده کرد. علاوه بر این موارد، یادتان باشد که تمیز و بهداشتی نگه داشتن پستانک برای جلوگیری از بروز هر گونه عفونت در قسمت‌های مختلف بدن نوزادان بسیار کمک‌کننده خواهد بود.